تعویض مفصل زانو یکی از عمل‌های جراحی موفق ارتوپدی است که در سراسر دنیا انجام میشود. تحقیقات نشان داده است که بعد از گذشت 20-15 سال از انجام این عمل، حدود 85-90 درصد افراد از آن رضایت دارند. در این مقاله از مدافون، به عمل تعویض مفصل زانو پرداخته‌ایم. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
این مقاله به تایید دکتر نگار اسماعیلی، رسیده است.
چه آرتروزی نیاز به عمل جراحی دارد؟
آرتروز یا ساییدگی زانو یکی از شایع‌ترین مشکلات ارتوپدی در سنین بالا است. در آرتروزهای خفیف و متوسط با فیزیوتراپی و توصیه های پزشکی بیماری کنترل و در شرایط پیشرفته‌تر، از دارودرمانی استفاده میشود.
در این مقاله درباره آرتروز میتوانید اطلاعات کامل تری بیابید: همه چیز درباره آرتروز
در آرتروزهای شدید با شرایط زیر، عمل جراحی عوض کردن مفصل زانو انجام میشود:
- دفرمیتی و تغییر شکل در مفصل
- درد و ناراحتی زیاد
- محدودیت و ناتوانی حرکت بیمار
- عدم پاسخ دهی به درمان دارویی و غیرجراحی
عمل جراحی زانو به این معنی نیست که کل زانو برداشته میشود بلکه در این عمل جراحی سطوح مفصلی عوض میشود.
آرتروز چیست؟
آرتروز، در واقع ساییدگی مفصل زانو است. غضروف مفصل یک لایه 2-3 میلی متری است که روی استخوان کشیده شده‌است و باعث میشود که در حرکات مفصل اصطکاک ازبین برود. با گذشت زمان این لایه ساییده و خورده میشود و این باعث میشود که استخوان با استخوان در تماس قرار گرفته و همین موضوع باعث درد و ناراحتی میشود.
در مدافون، در هر ساعتی از شبانه روز، میتوانید با بهترین ارتوپدهای آنلاین مشاوره پزشکی داشته باشید
عمل تعویض زانو چیست؟
در عمل مفصل زانو، بخشی از غضروف برداشته میشود و به جای آن. یک پروتز بر روی استخوان ران و یک پروتز بر روی استخوان ساق پا قرار می‌گیرد. در بین این دو پروتز نیز یک پلی اتیلن قرار می‌گیرد که باعث میشود اصطکاک بین پروتزها از بین برود.
با این عمل پاهایی که به فرم پاهای پرانتزی یا ضربدری در آمده باشد، قابل درمان هستند و درد و ناراحتی افراد موقع حرکت بسیار کاهش پیدا می‌کند. با این عمل تقریبا میتوان گفت که همه نوع حرکت زانو، به جز دو زانو و چهارزانو نشستن امکان پذیر است.
این عمل جراحی بین 1 تا 1 ساعت و نیم طول می‌کشد. در اکثر موارد نیز از بی حسی موضعی در ناحیه کمر برای این عمل استفاده میشود. برای کاهش درد، در این افراد در 24 ساعت اول، پمپ درد به بیمار متصل میشود که مرتبا مسکن وارد بدن او می‌کند و پس از آن هم برای تحمل درد از مسکن خوراکی یا تزریقی استفاده میشود.
اقدامات پس از عمل زانو
بعد از عمل تعویض زانو، به هیچ عنوان استراحت مطلق نیاز نیست. از فردای عمل، با کمک فیزیوتراپ، شخص میتواند راه بیفتد و با وزن کامل به پا فشار بیاورد. هر چه‌قدر که بیمار پس از عمل سعی کند که بیشتر راه برود و فعالیت داشته باشد، زودتر به وضعیت عادی زندگی برمی‌گردد. بیمار پس از عمل جراحی میتواند کارهای روزمره و داخل خانه را انجام دهد.
زخم عمل جراحی معمولا 2-3 هفته طول می‌کشد تا خوب شده و تورم و التهاب کاهش پیدا کند. در یک ماه اول معمولا از مسکن برای تسکین درد و از واکر و یا عصای زیر بغل برای راه رفتن استفاده میشود. گاهی اوقات از زانوبند هم برای حمایت این افراد برای راه رفتن استفاده میشود. هر زمان که شخص احساس کند که میتواند بدون کمک راه برود، میتواند عصا و زانوبند را کنار گذاشته و راه برود.
بعد از عمل جراحی مفصل زانو بالا پایین رفتن از پله مشکلی ندارد. برای خم نشدن زیاد زانو، باید از توالت فرنگی استفاده شود.
در این مقاله، آسیب های مختلف به زانوی پا را معرفی کرده‌ایم. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: آسیب های زانوی پا
عمل تعویض مفصل زانو و مصرف دخانیات
بیمار باید دو ماه قبل و بعد از عمل مصرف دخانیات را قطع کند، زیرا که احتمال عفونت و مشکلات زخم در بیماران سیگاری، پس از عمل بیشتر است.
عمل تعویض مفصل زانو و دیابت
در افراد دیابتی مارکری به نام هموگولوبین A1C اندازه گیری میشود که نشان می‌دهد آیا قند خون این افراد در یک ماهه اخیر تحت کنترل بوده یا خیر. اگر هموگولوبین A1C زیر 8 باشد، میتوان عمل جراحی تعویض مفصل را انجام داد. البته اگر 7 یا پایین تر باشد خیلی بهتر است.
پروتزهای مورد استفاده در عمل تعویض زانو
در حال حاضر هنوز در کشور ما، پروتزهایی برای عمل زانو ساخته نمی‌شود و پروتزها اکثرا از کشورهای غربی وارد ایران میشود. البته متاسفانه در حال حاضر به دلیل تحریم ها، تهیه پروتز در کشور با مشکلات زیادی مواجه است.
عمر پروتزهای زانو
پروتزهای زانو معمولا بین 15-20 سال عمر می‌کنند. برای افزایش طول عمر پروتز مفصل زانو این سه نکته را به یاد داشته باشید:
- وزن خود را کنترل کنید
- عضلات اطراف مفصل را تقویت کنید
- استحکام استخوان بندی بدن را افزایش دهید
سوالات پزشکی عمل تعویض مفصل
اغلب افرادی که بالای سن 55-60 سال هستند، اغلب پوکی استخوان هم دارند. عمل تعویض مفصل زانو برای این افراد هم میتواند انجام شود. حتما درمان و داروهای مربوط به پوکی استخوان را بعد از عمل جراحی ادامه دهید. برای افرادی که پوکی استخوان شدید دارند، توصیه میشود که اگر می‌توانند درد ناشی از زانو را تحمل کنند، 6-12 ماه درمان های مربوط به پوکی استخوان را دریافت کنند و سپس عمل جراحی را انجام دهند. در افرادی که پوکی استخوان شدید دارند، میله هایی هم داخل استخوان قرار داده میشود که به نگهداری بهتر پروتز کمک می‌کند.
خیر نیازی به استراحت مطلق نیست و از فردای عمل بیمار میتواند روی پروتز راه برود.
تحقیقات نشان داده است که مفصلی که بین 110 تا 120 درجه حرکت داشته باشد، اکثر حرکات مورد نیاز شخص را میتواند پوشش دهد. افرادی که عمل تعویض مفصل زانو را انجام می‌دهند تا این میزان می‌توانند زانو را حرکت دهند اما نباید دوزانو و چهارزانو بنشینند. برای این افراد همه حرکات مورد نیاز زانو، راه رفتن، استفاده از پله ها، رانندگی و… به راحتی امکان پذیر است.
بلافاصله بعد از عمل میتوانید سفر کنید و در این زمینه محدودیتی نیست. پس از عمل هرچه سریع تر فعالیت های روزانه را شروع کنید بهتر است.تنها موردی که پس از سفر نیاز است، رسیدگی به محل زخم، تعویض پانسمان و مصرف داروها و درمان های لازم است.
ما معمولا سعی می کنیم که دو تا زانو را با هم عمل نکنیم. چون دو تا عمل بزرگ است. معمولا چنین چیزی توصیه نمی‌شود اما در بعضی افراد پاها خیلی دفرمه (پرانتزی یا خم) هستند و در این افراد چون ارتفاع پا متفاوت است میتوان هر دو پا را با هم عمل کرد. در این افرادی که تغییر شکل زانو زیاد است، عمل کردن دو پا با هم بهتر است. معمولا بین دو عمل بین 2-6ماه فاصله گذاشته میشود.
دو ماه قبل و دو ماه بعد از عمل جراحی باید سیگار و سایر دخانیات را مصرف نکنید.
اکثر افرادی که به سن عمل مفصل زانو می رسند، مشکلات سلامتی زیادی دارند. شما باید به متخصص قلب مراجعه کنید و او ریسک عمل را طبق بیماری قلبی مشخص می‌کند. نوع بیهوشی در عمل طبق توصیه متخصص قلب به صورت عمومی یا بی حسی از ناحیه کمر و… انجام میشود. در اکثر افرادی که مشکلات قلبی دارند، از بی حسی از ناحیه کمر استفاده میشود.
اگر میزان هموگولوبین A1C شما 7-8 یا کمتر باشد، میتوانید عمل را انجام دهید.
خیر توصیه میشود که از توالت فرنگی استفاده شود.
اگر دردرهای آرتروز با اقدامات غیرجراحی قابل درمان باشد، طوری که بیمار بتواند به زندگی عادی بپردازد، قطعا از عمل جراحی استفاده نمی کنیم. در غیر این صورت به طرف عمل جراحی می رویم.
اگر پایی که عمل نکردید، هنوز درد ندارد و میتوانید با آن زندگی کنید، نیازی به عمل جراحی ندارد. اگر درد و ناراحتی در حدی باشد که باعث محدودیت حرکت شود، در این صورت نیاز به عمل جراحی است.
خیر محدودیت سنی ندارد. در هر سنی که زانو تخریب شده و شخص دچار درد و ناراحتی باشد، نیاز به عمل تعویض مفصل است. در بیمارانی که دچار آرتریت روماتوئید هستند که از کودکی همراه آنهاست، در سنین پایین مثلا 40 سالگی هم ممکن است که نیاز به این عمل باشد. اما آرتروزی که به‌طور معمول در جامعه وجود دارد، بالای سن 50-55 سالگی است. در سن بالای 80 سال هم بر اساس توانایی فرد و مشاوره با متخصص قلب تصمیم گیری میشود.
در مقاله زیر توضیحات کاملی درباره روماتیسم در کودکان داده ایم، مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: همه چیز درباره روماتیسم کودکان
اگر شما هم تجربه ای در خصوص عمل جراحی تعویض مفصل زانو دارید، خوشحال می شویم که در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.