یبوست، علائم، پیشگیری و درمان | تغذیه مناسب

یبوست شایع‌ترین بیماری گوارشی است. علی رغم شایع بودن این بیماری، بسیاری از افراد از اینکه دچار یبوست هستند اطلاع ندارند و یا آن را به عنوان یک بیماری نمی شناسند. در واقع یبوست حالتی است که بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خود به آن مبتلا شوند اما بعضی از افراد در تمام طول زندگی خود یبوست دارند. برای پیشگیری و رفع یبوست بهترین کار تغییر در سبک و روش زندگی است.  این مقاله به تایید دکتر نگار اسماعیلی رسیده است.

شدت یبوست در افراد مختلف متفاوت است و از ضعیف تا بسیار قوی، ممکن است تغییر کند. امروزه کاهش تحرک و ورزش موجب افزایش یبوست حتی در کودکان ‌شده‌است. 

در مقاله زیر پزشکان متخصص مدافون، اطلاعاتی مفید درباره یبوست مزمن در کودکان ارائه کرده‌اند یبوست در کودکان

تعریف یبوست

یبوست فقط به معنی سفت شدن مدفوع و یا دیر به دیر مدفوع کردن نیست. شرایط زیر توصیف بیماری یبوست است

کم بودن تعداد دفعات مدفوع

از نظر تعداد دفعات، مدفوع کمتر از سه بار در هفته، یبوست است. بعضی منابع حتی کمتر از 5 بار در هفته را یبوست می نامند. بعضی منابع هم کمتر بودن میزان مدفوع بیشتر از سه روز یک بار را یبوست تعریف می‌کنند.

زور زدن هنگام دفع مدفوع

حتی اگر تعداد دفعات مدفوع کافی و مدفوع شل هم باشد اما بیمار باید برای مدفوع کردن زور بزند، باز هم یبوست اتفاق افتاده است.

استفاده از دست و انگشت برای خارج کردن مدفوع

گاهی ممکن است که مدفوع حتی چند قطره باشد اما بیمار مجبور باشد که برای خارج کردن آن از انگشت استفاده کند. در این صورت باز هم یبوست اتفاق افتاده است.

احساس دستشویی داشتن بعد از دفع

در این حالت بیمار احساس می‌کند که پس از دستشویی رفتن، دفع کامل انجام نشده‌است و هنوز احساس دستشویی دارد.

اگر نیاز به مشاوره با دکتر متخصص گوارش و کبد به صورت آنلاین دارید، مجموعه ای از بهترین پزشکان متخصص گوارش در مدافون به صورت آنلاین آماده ارائه مشاوره پزشکی به صورت تلفنی و آنلاین هستند:

علل یبوست

دلایل مختلفی برای یبوست وجود دارد که بعضی از آنها ناشناخته هستند. در ادامه به برخی از عوامل یبوست اشاره می کنیم

سبک زندگی

سبک زندگی و رژیم غذایی ‌‌مهم‌ترین عامل برای پیشگیری و درمان یبوست است. داشتن سبک زندگی سالم برای سلامت قلب، کبد و کل سیستم گوارش موثر است. داشتن رژیم غذایی مناسب، مصرف آب کافی، ورزش و تحرک کافی می‌تواند از بروز یبوست جلوگیری کند. 

سبک زندگی سالم برای جلوگیری از یبوست 

در سبک زندگی سالم این موارد باید مورد توجه قرار گیرد

• داشتن 50 دقیقه، 5 روز در هفته ورزش و پیاده‌روی 
• مصرف آب کافی
• داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه جات، سالاد، فیبر، حبوبات و سبزیجات (توجه داشته باشید که مصرف میوه های مسهل مانند آلو، انجیر، کیوی و… به تنهایی کافی نیست و باید ترکیب میوه ها مصرف شود.)

در مقاله زیر راه‌هایی ساده برای افزایش ورزش و تحرک برای شما ارائه ‌شده‌است راهکارهای ورزش و تحرک

داروها

داروهای مختلفی از جمله آنتی هیستامین ها، داروهای مسکن، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد بیماری‌های روانی، داروهای فشار خون، ترکیبات آهن، ترکیبات ضد اسیدی آلومینیوم، داروهای پارکینسون، داروهای ضد اسپاسم، آرامبخش گوارشی و دل درد گوارشی مانند  دی سیکلومین، کلیدینیوم سی، هیوسین و مشابه آن موجب بروز یبوست می‌شود. بنابراین طیف گسترده ای از داروها می‌تواند سبب بروز یبوست شود.

اعتیاد و مواد مخدر

این عامل هم می‌تواند از عوامل بروز یبوست باشد.

بیماری‌ها

بعضی از بیماری‌ها مانند دیابت، کم کاری تیروئید، کلسیم بالا و پتاسیم پایین، پارکینسون، معلولیت نخاعی از جمله مواردی هستند که می‌توانند موجب بروز یبوست شوند.

بارداری

حاملگی یکی از عواملی است که می‌تواند موجب بروز یبوست شود.

راه‌های درمان یبوست

اولین راه برای درمان یبوست اصلاح سبک زندگی و مصرف آب، میوه و سبزیجات به میزان کافی و داشتن ورزش و تحرک است. اگر این روش جواب ندهد، از دارو برای درمان یبوست استفاده می‌شود.

تغذیه مناسب یبوست

مصرف میزان کافی آب و مایعات، مصرف سالاد به همراه روغن زیتون، مصرف انواع خشک و تازه میوه‌های ملین مانند انواع آلو، گلابی، کیوی، انجیر، زردآلو، خیار با پوست از راه‌های پیشگیری و درمان یبوست است.

راه‌های پیشگیری از یبوست

• ورزش و تحرک (حداقل 4 روز در هفته)
• نوشیدن روزانه 2 تا 4 لیوان آب (البته اگر مشکلی از نظر پزشکی برای این کار ندارید.) 
• مصرف نوشیدنی‌های گرم در صبح
• رژیم غذایی پر از سبزیجات، میوه و فیبر کافی

درمان گیاهی یبوست

از آنجایی که اکثر افراد مبتلا، دنبال معجونی برای برطرف کردن یبوست خود می‌باشند، توجه شما را به چند گیاهی که برای مشکل شما تاثیر گذار می‌باشند، جلب می کنم

• چای گزنه: باعث بهبود حرکات روده و حذف مواد زائد از روده ها می‌شود.
• چای سبز: باعث بهبود عملکرد روده ها (مخصوصا زمانی که به صورت ناشتا صبح زود مصرف شود) و بهبود ‌‌ناراحتی‌های معده می‌شود.
• چای برگ سنا: مسهل می‌باشد، باعث پاکسازی روده می‌شود. (توجه کنید که مصرف بیش از حد آن باکتری‌های مفید روده را از بین می برد)
• چای رازیانه: علاوه بر پاکسازی روده به علت خاصیت ضد التهابی که دارد در کاهش عوارض یبوست، بهبود سوء تغذیه، گاز روده، کولیک(دل پیچه)، نفخ، سوزش سردل و حتی سندروم روده تحریک پذیر می‌تواند کمک کننده باشد

عوارض یبوست

شقاق و بواسیر

در بواسیر رگ‌های ناحیه مقعد متورم تر از حالت عادی هستند. وقتی این حالت شدید باشد، شخص می‌تواند با انگشت آن را لمس کرده و یا با چشم آن را ببیند. زور زدن زیاد می‌تواند موجب خونریزی نیز بشود. بواسیر به علت یبوست به وجود می‌آید و عامل یبوست نیست. بنابراین برای درمان بواسیر اهمیت فراوانی دارد که ابتدا یبوست برطرف شده و بعد بواسیر.

شقاق ترک های ناحیه مقعد است. شقاق و بواسیر 80 درصد عوارض یبوست را تشکیل می‌دهند.

افتادگی روده

زور زدن بیش از حد هنگام دفع مدفوع، می‌تواند موجب افتادگی روده شود و بسیار جدی است و می‌تواند موجب زخم، خونریزی، افتادگی مثانه و یا اختلالات جنسی شود.

ایجاد درد در ناحیه شکم 

از آنجایی که یبوست موجب تجمع مواد دفعی در روده ها می‌شود، ایجاد درد در ناحیه شکم در این حالت وجود دارد.

احساس خستگی

تجمع مواد دفعی در بدن می‌تواند موجب ایجاد احساس خستگی در بدن بشود.

ایجاد حالت های پرخاشگرانه 

گاهی اوقات در افرادی که مبتلا به یبوست هستند حالت های پرخاشگرانه و عصبی دیده می‌شود.

علائم خطر یبوست

خونریزی همراه مدفوع

با توجه به اهمیت وجود خون در مدفوع، حتی اگر بیمار خون در مدفوع را مربوط به شقاق ‌‌می‌داند باید وجود پولیپ یا تومور در روده بررسی شود. این موضوع حتی اگر یک بار هم رخ دهد نیاز به انجام کولونوسکوپی دارد. 

کم خونی

 کم خونی که برای آن توجیهی وجود ندارد از علائم خطر است. گاهی فرد عمل جراحی انجام داده است یا در زمان قاعدگی در خانم‌ها، ممکن است که کم خونی رخ دهد اما کم خونی در هر سنی وقتی که دلیلی برای آن وجود ندارد نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.

کاهش وزن

اگر شخصی که دچار یبوست است همزمان با یبوست در 6 ماه اخیر بیش از 10 درصد از کل وزن بدنش را بدون دلیل از دست داده است، نیاز به بررسی دارد.

سوالات پزشکی در خصوص یبوست

اگر شما هم تجربه ای در زمینه یبوست داریم، خوشحال می شویم که در بخش نظرات با ما در میان بگذارید