نفخ از دیدگاه طب سنتی – ایرانی

نفخ حالتی است که افراد زیادی در طول زندگی خود آن را تجربه میکنند. برخی آمار نشان می‌دهد که حدود 30 درصد افراد دچار نفخ هستند. از نظر طب سنتی علل نفخ، رعایت نکردن نوع غذاخوری و درهم خوری و نداشتن سبک زندگی مناسب است. همه این عوامل سبب بروز علت اصلی نفخ که همان سردی و تری معده است می‌شود. درهم خوری، استفاده از مواد غذایی همچون ماست، آب یخ، مصرف مایعات،نوشابه، سوپ و سالاد همراه غذا و … می‌تواند موجب نفخ شود. 

با مصرف این مواد غذایی، معده کم کم دچار سردی می‌شود در حالی که معده برای انجام وظیفه اصلی خود که هضم غذا است به حرارت خوبی نیاز دارد. همین سردی موجب می‌شود که هضم و جذب غذا به خوبی انجام نشود.

بعضی افراد حتی وقتی که گاز زیاد هم در سیستم گوارش تولید نشده‌است ممکن است دچار نفخ شوند. این افراد دچار حساسیت بیش از حد در دستگاه گوارش هستند. این علامت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که مزاج های خشکی دارند.

دکتر جمشید شایانفر، متخصص طب ایرانی در مقاله زیر به معرفی انواع طبع ها و ویژگی‌های هر کدام از آنها پرداخته است. مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم: آشنایی با انواع مزاج

به یاد داشته باشیم که وجود گاز در دستگاه گوارش یک پدیده بیهوده نیست. بلکه گاز باعث می‌شود که دفع به خوبی انجام شود. اما وقتی میزان این گاز زیاد می‌شود، مشکل ساز بوده و تولید ناراحتی می‌کند.

زمان مناسب برای مصرف ماست و سالاد

همان‌طور که گفته شد مصرف مواد غذایی همچون ماست و سالاد همراه غذا یکی از عوامل ایجاد نفخ در سیستم گوارش است. این مواد غذایی را می‌توان به صورت یک وعده جداگانه مثلا یک میان وعده استفاده کرد. 

بهتر است که ماست را با ادویه هایی مانند آویشن و شوید که سردی آن را می‌گیرد، استفاده کنید. کسانی که نفخ دارند بهتر است از خیار و گوجه استفاده نکنند و به جای آن همراه با کاهو از جوانه گندم، کرفس، هویج همراه با چاشنی های مانند روغن زیتون، نعنا و آویشن استفاده کنند.

حبوبات و نفخ

نفخی که پس از غذاهای نفاخ ایجاد می‌شود، یک نفخ طبیعی است. کسانی که هضم معمولی دارند و مشکلی در نفخ ندارند هم دچار این حالت می‌شوند. با تدابیر زیر می‌توان میزان نفخ این مواد غذایی را کاهش داد

• خیس گذاشتن حبوبات
• خالی کردن آب آنها هنگام خیس گذاشتن
• استفاده از ادویه جات جهت کم کردن میزان نفخ

با وجود نفاخ بودن حبوبات به کسی توصیه نمی‌شود که از این مواد غذایی استفاده نکند. افرادی که هاضمه آنها ضعیف ‌شده‌است، مشکل نفاخ بودن حبوبات را بیشتر حس می‌کنند چرا که قدرت هضم آنها دچار مشکل ‌شده‌است و نمی‌توانند گاز تولید شده را تحمل کنند.

در صورتی که می‌خواهید با پزشک متخصص طب ایرانی مشاوره کنید، در اپلیکیشن مدافون می‌تواند به صورت آنلاین و تلفنی از این پزشکان مشاوره دریافت کنید:

درمان نفخ در طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی ایرانی سبک زندگی مانند خواب، فعالیت بدنی، حالات روحی روانی، دفع مواد زائد از بدن می‌تواند بر روی نفخ نقش داشته باشد. هنگامی که گاز در دستگاه گوارش جمع شده و موجب نفخ ‌شده‌است، این مواد زائد باید از بدن دفع شود. 

یبوست

کسانی که بر اثر یبوست به نفخ مبتلا شده اند، حتما باید یبوست خود را برطرف کنند. در این افراد حتی اگر نفخ با کمک داروهای مختلف درمان شود، چون یبوست همچنان وجود دارد، نفخ خوب درمان نمی‌شود.

خواب

خواب کافی و مناسب بر هضم غذا موثر است. دیر خوابیدن در شب ها و خوابیدن در طول روز موجب اختلال در هضم غذا می‌شود. خوابیدن در حدود ساعت 10-11 شب و صبح زود بیدار شدن و نداشتن خواب روز از عوامل موثر در کم کردن میزان نفخ است. خواب روز می‌تواند موجب افزایش سردی و تری بدن شود.

حالات روحی روانی

استرس، اضطراب و حالات روحی می‌تواند بر میزان نفخ بدن اثر بگذارد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که یک محور ارتباطی بین مغز و روده وجود دارد که اثرات حالات روحی روانی بر سیستم گوارش را توجیه می‌کند. کنترل حالات روحی روانی در این زمینه اثر زیادی دارد.

تمرکز بر روی غذا خوردن

در طب رایج و همین طور طب ایرانی گفته ‌شده‌است که هنگام غذا خوردن شخص باید تمرکز داشته باشد. این تمرکز کمک می‌کند که هورمون‌هایی که برای هضم غذا لازم است به اندازه کافی و در جای مناسب و هضم و جذب غذا به خوبی اتفاق بیفتد. تماشای تلویزیون، فکر کردن به ‌‌ناراحتی‌ها در هنگام غذا خوردن موجب اختلال هضم می‌شود که حتما باید برطرف شود.

فعالیت بدنی

داشتن ورزش و فعالیت بدنی یکی از راه‌های ارزان و دردسترس برای افزایش گرمی و حفظ حرارت بدن است. داشتن ورزش منظم در رفع نفخ موثر است.

رژیم غذایی مناسب

امروزه در طب رایج هم اولین قدم برای رفع نفخ، اصلاح سبک زندگی است. پیش از هر نوع درمان دارویی لازم است که سبک زندگی اصلاح شود. در طب رایج گروهی از مواد غذایی معرفی شده اند که دارای مواد قندی و تولیدکننده گاز زیاد هستند. در بیمارانی که نفخ و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) دارند، اولین قدم مصرف نکردن این گروه از مواد غذایی و استفاده از مواد غذایی جایگزین است. 

اصلاح سبک زندگی در واقع راه اصلی برای مشکل نفخ است چرا که اگر راه‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرد، موقتی بوده و تنها با اصلاح سبک زندگی است که می‌توان از نفخ جلوگیری کرد.

طب ایرانی نیز یک لیست مواد غذایی مشترک با طب رایج دارد که شامل این مواد غذایی هستند. توصیه می‌شود افرادی که دچار نفخ هستند تا اصلاح سیستم گوارش خود از این مواد غذایی استفاده نکنند:

عدم مصرف مواد غذایی نفاخ

• شیر، ماست، پنیر
• برخی شیرینی جات
• ماکارونی، آش رشته، فست فودها، غذاهای سرخ کرده و خیلی چرب

در مقاله زیر درباره خواص و کاربردهای برخی مواد گیاهی مانند برگ سنا، شیرین بیان، گل ختمی و… توضیحات مفیدی ارائه ‌شده‌است. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: تاثیر گیاهان دارویی

مصرف صحیح مایعات

مصرف نکردن آب خصوصا آب سرد همراه غذا از عوامل مهم در جلوگیری از نفخ است. همان‌طور که گفته شد از نظر طب سنتی ایرانی، آنچه باعث نفخ می‌شود سردی و تری است. بنابراین توصیه می‌شود که 

 نیم ساعت پیش از غذا تا 2 ساعت بعد از غذا از مصرف مایعات خصوصا مایعات سرد خودداری کنید.

پرهیز از درهم خوری

در یک وعده غذایی از چند مدل مختلف غذا مصرف نکنید

خوب جویدن

خوب جویدن غذا یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند از نفخ جلوگیری کند.

در مقاله زیر 5 دمنوش مناسب برای جلوگیری از نفخ را معرف کرده‌ایم. مطالعه آن را به شما توصیه میکنیم درمان گیاهی نفخ

سبزی خوردن و نفخ

بسیاری از سبزی های موجود در سبزی خوردن گرم و خشک هستند. سبزی هایی مثل نعنا، شوید و ریحان برای از بین بردن نفخ موثر هستند. اما نکته مهم این است که حجم زیاد این سبزیجات می‌تواند نفاخ باشد.

سوالات پزشکی درباره نفخ

اگر شما هم درباره نفخ و مواد غذایی مناسب برای رفع آن تجربه ای دارید، خوشحال می شویم که در بخش نظرات، دیدگاه خود را بنویسید.

پیشنهاد مطالعه | در این مقاله دکتر جمشید شایان‌فر متخصص طب سنتی درباره مزایای کاهو سکنجبین در طب سنتی توضیح داده است.