چاقی کودکان و نوجوانان یکی از جدی ترین و چالش برانگیزترین مسائل بهداشت عمومی است. در این مقاله، شیما سیدابراهیمی، کارشناس ارشد تغذیه، درباره علل و راه‌های درمان اضافه وزن در کودکان و نوجوانان توضیح داده است.
علل چاقی در کودکان و نوجوانان
تغذیه نامناسب
تحقیقات نشان میدهند که یکی از علل اصلی افزایش وزن در نوجوانان، تغذیه نامناسب و پرخوری است. فست فود، شیرینی، شکلات و نوشیدنی‌های گازدار تأثیر زیادی بر این موضوع دارند.
پیشنهاد مطالعه: در این مقاله از شیما سیدابراهیمی می‌توانید با تغذیه مناسب کودکان و نوجوانان آشنا شوید: نکاتی مهم درباره تغذیه دانش آموزان
فعالیت بدنی کم
کاهش فعالیت بدنی از دیگر عوامل افزایش وزن در کودکان است. با پیشرفت تکنولوژی و قرار دادن وسایل الکترونیکی مانند گوشی همراه، تبلت و لپ تاپ در دسترس نوجوانان، تحرک آنها کاهش یافته است.
سلامت روحی
کودکان و نوجوانانی که استرس یا افسردگی دارند ، برای مقابله با احساسات منفی، بیشتر غذا می خورند
بعضی بیماری‌ها
بیماری‌هایی مانند عدم تعادل هورمونی و مشکلات متابولیکی باعث چاقی کودکان میشوند.
ژنتیک
ژنتیک هم نقش به سزایی در چاقی کودکان و نوجوانان دارد. فرزندانی که از پدر و مادر بسیار چاق هستند، استعداد بیشتری برای اضافه وزن دارند.
عوامل اقتصادی
عوامل اجتماعی و اقتصادی (فقر در محله های کم درآمد) ، داروهای خاص و برخی از داروهای تجویزی ، برای چاقی خطرساز هستند.
عوارض چاقی در کودکان و نوجوانان چیست؟
چاقی کودکان، آنها را مستعد به داشتن بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلب و عروق، دیابت، فشار خون بالا، افزایش چربی‌های خون که مهم‌ترین آنها کلسترول میباشد و در ادامه باعث افسردگی و کاهش اعتماد به نفس Self confidence می‌گردد.
عوارض چاقی در کودکان سنین پایین
اضافه وزن در کودکان می‌تواند باعث پیش دیابت و دیابت نوع ۲ شود. چاقی، شیوع دیابت نوع ۲ را در دوران کودکی ۴۰ درصد افزایش داده است. همچنین چاقی در کودکان موجب اختلالات خواب و سبب توقف تنفس به صورت موقت در هنگام خواب میشود. آسم و بیمار بهای تنفسی نیز از دیگر عوارض چاقی در کودکان است.
عوارض چاقی در نوجوانان
اضافه وزن در نوجوانان، کبد چرب، سرطان، مشکلات روحی و روانی، افسردگی و اضطراب به همراه دارد.
اضافه وزن در کودکان چه طور محاسبه میشود؟
برای محاسبه اضافه وزن کودکان از شاخص توده بدنی یا BMI استفاده میشود.
BMI از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم ) بر مجذور قد ( بر حسب متر) به دست می‌آید.
از آنجا که کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند باید BMI آن ها با استفاده از نمودارهای رشد تفسیر شود. در این نمودارها BMI کودک یا نوجوان با سایر افراد هم سن مقایسه می.شود نمودار دختران و پسران با هم تفاوت دارند
در کودکانی که کم وزن هستند، BMI کمتر از صدک 5 است.
اگر BMI بین صدک ۵ تا ۸۵ باشد نشان دهنده مناسب بودن وزن میباشد.
BMI بین صدک ۸۵ تا ۹۵ نشان دهنده ابتلا به اضافه وزن و ۹۵ BMI >= نشان دهنده چاقی میباشد.
نمودار BMI/A (Body mass index/ age( در واقع نمایه توده بدنی به سن میباشد.
با مراجعه به متخصص تغذیه، میزان سلامت و همچنین درصد دقیق اضافه وزن و چاقی مشخص میشود.
اگر به متخصص تغذیه دسترسی ندارید، بهترین متخصصان تغذیه به صورت آنلاین در اپلیکیشن مدافون، آماده پاسخگویی هستند:
-
غزاله بهشتی پور200,000 ﷼ -
محمد کاکاوند59,000 ﷼
-
سارا سمندری59,000 ﷼
علت چاقی شکم در کودکان چیست؟
- وراثت و ژنتیک
- مشکلات عمده تیروئید
- عدم فعالیت بدنی
- خواب دیر و نامنظم شبانه
- نفخ شکم
- نوشیدنی‌های پر از قند مانند نوشیدنی‌های شیرین صنعتی و گازدار
- باکتری‌های مضر در روده
- وجود چربی‌های ترانس در غذاهایی مانند سس های سالاد آماده ،چیپس
- رژیم غذایی کم پروتئین
- نوشیدن مایعات فراوان بلافاصله بعد از وعده اصلی غذایی
- عادت به مصرف غذاهای سنگین و تنقلات در ساعات پایانی شب
پیشنهاد مطالعه: آیا می دانید که رژیم غذایی سالم چه ویژگی‌هایی دارد؟ لاله کرامت، متخصص تغذیه در این مقاله به نکات مهمی اشاره کرده است: ویژگی‌های رژیم غذایی سالم
دارو درمانی در کودکان چاق
با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان در حال رشد هستند و در سنین بسیار حساس هستند، تجویز دارو باید با مشورت چندین متخصص (مانند فوق تخصص غدد، تغذیه) با توجه به وضعیت فردی کودک و نوجوان در نظر گرفته شود.
درمان چاقی در کودکان
در این قسمت راهکارهایی برای جلوگیری از اضافه وزن کودکان و نوجوانان برای شما ارائه کرده‌ایم:
- غذای کودک را در ظرف جداگانه ای برای او بریزید تا کودک در هنگام غذا خوردن احساس رقابت با سایر اعضای خانواده را نداشته باشد و در آرامش غذای خود را مصرف نماید.
- به کودک یاد بدهید غذاها را کاملاً بجود و آهسته میل نماید. این امر در پیشگیری از مصرف زیاد مواد غذایی موثر است.
- از مصرف غذا در هنگام تماشای تلویزیون در خانه پرهیز نمایید چرا که این امر سبب عدم تمرکز در هنگام غذا خوردن و در نتیجه مصرف بیش از حد مواد غذایی می‌گردد.
- از مصرف زیاد مواد اشتها آور مانند آبلیمو، سرکه و ترشی همراه با غذا پرهیز نمایید.
- از مصرف چربی گوشت ها ، پوست مرغ، پوست ماهی، لبنیات پرچرب (از جمله ماست موسیر)، سس های سفید، کله و پاچه، دل، قلوه، جگر، مغز، زرده تخم مرغ، میگو، کره، خامه، شیرینی های خامه ای و چیپس در خانواده پرهیز نمایید.
- از مصرف غذاهای سرخ شده در روغن ، غذاهای پرچرب، غذاهای آماده از جمله پیتزا در خانواده پرهیز نمایید. بهتر است غذاها تا حد امکان به صورت بخارپز، آب پز یا کبابی باشد.
- از مصرف روغن ها و چربی‌های جامد در خانه پرهیز کنید. جهت پخت و پز از روغن های گیاهی مایع استفاده نمایید و بهترین روغن در این زمینه روغن کانولا میباشد.
- به کودک یاد بدهید همراه با غذا به میزان کافی از گروه سبزی ها استفاده نماید.
- مصرف میان وعده‌ها الزامی میباشد. مصرف میوه در میان وعده‌ها توصیه میشود.
- در رژیم غذایی روزانه از لبنیات کم چرب استفاده نمایید
- از مصرف ،قند، شکر، مربا، عسل، شربت ، نوشابه سایر مواد غذایی که در تهیه آنها از شکر استفاده شده‌است و همچنین شکلات در خانواده تا حد امکان پرهیز نمایید.
- روزانه حداقل نیم ساعت کودک را به پیاده‌روی ببرید. مدت زمان پیاده‌روی را بر حسب تحمل کودک به تدریج افزایش دهید.
- سعی شود که کودک حتما در کلاس های ورزشی شرکت کند و بلافاصله بعد از ورزش شروع به خوردن غذا نکنند.
- در صورتی که کودک ساعات زیادی را به تماشای تلویزیون می پردازد و یا از بازیهای کامپیوتری استفاده می‌کند. لازم است به تدریج ساعات تماشای تلویزیون و بازیهای کامپیوتری را کاهش دهید.
- خوراکی مدرسه کودک را از خانه تهیه کنید مانند انواع میوه و برخی سبزی‌ها و صیفی‌ها مانند هویج، خیار، ساقه کرفس یا لقمه‌های کوچک نان و پنیر و گردو، نان و کتلت یا سایر ساندویچ‌های خانگی
- 30 دقیقه قبل از غذا به کودک انواع میوه یا سالاد و سبزی بدهید تا هم تعادل غذایی‌اش حفظ شود و هم اشتهایش برای غذا خوردن خیلی زیاد نباشد
- به جای قرار دادن نوشابه‌های گازدار سرسفره‌های غذایتان از دوغ و سایر نوشیدنی‌ها و شربت‌های ایرانی مثل سکنجبین و شربت‌هایی که در خانه تهیه میشوند، استفاده کنید
به امید اینکه کودکان و نوجوانان عزیز شاد و سلامت باشند.
منبع: شیما سیدابراهیم، متخصص تغذیه
پیشنهاد مطالعه | درباره پرخوری در کودکان و نوجوانان بخوانید.
سوالات پزشکی درباره چاقی کودکان و نوجوانان
خانم دکتر برای درمان چاقی کودکان دبستانی چه کار باید بکنیم؟
درمان چاقی در کودکان بیشتر با اصلاح سبک زندگی همراه است. برای این منظور سعی کنید کودکان کمتر غذاهای چرب و سرخ کردنی، تنقلات و شیرینی جات و وعدههای سنگین در پایان روز مصرف کنند.ورزش را به برنامه غذایی کودک خود اضافه کنید و تماشای موبایل و تلویزیون خصوصا هنگام مصرف غذا را کاهش دهید.
خانم دکتر بهترین دارو برای کاهش وزن و لاغر شدن کودکان چه دارویی است؟
با توجه به اینکه کودکان در سن رشد هستند، تجویز دارو برای اضافه وزن آنها، باید با مشورت چندین متخصص (مانند فوق تخصص غدد، تغذیه) با توجه به وضعیت فردی کودک و نوجوان انجام شود.
ختر 11 سالهای دارم که 42 کیلوگرم وزن دارد. آیا با این وزن جزو کودکان چاق محسوب میشود؟
42 کیلوگرم وزن برای یک دختر 11 ساله بسیار زیاد است و باید وزنش را پایین بیاورد اما یادتان باشد در این سن به کودکان رژیم کاهش وزن داده نمیشود زیرا زمان رشد قدی است و هرگز نمیتوان کودک را وادار کرد غذاهایی بخورد که از لحاظ کالری و پروتئین محدود شدهاند اما به شما توصیه میشود غذاهایی که صرفا کالری دارند و فاقد سایر مواد مغذی هستند را در اختیار کودک قرار ندهید. از جمله این خوراکیها میتوان به انواع شیرینیها و شکلاتها، انواع بستنیها، نوشابهها، فستفودها، دسرها، اسنکها، آبمیوههای صنعتی و… اشاره کرد. این خوراکیها حاوی کالری زیادی هستند که در بدن به چربی تبدیل میشوند و روز به روز کودک را چاقتر میکنند.
پیشنهاد مطالعه | در این مقاله کارشناسان مدافون به پرسش های بیشتری درباره چاقی کودکان پاسخ داده اند.
چاقی مغز نوجوانان را تغییر می‌دهد
نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد مغز نوجوانان چاق تفاوت‌های خاصی با مغز هم سالان لاغر خود دارد؛ تغییراتی که می‌تواند نشانه‌ای از آسیب ناشی از التهاب باشد.
به گزارش پایگاه اینترنتی «نیوزمکس»، محققان در این مطالعه با استفاده از روش‌های پیشرفته MRI، متوجه شدند که در ماده سفید مغز نوجوانان چاق علائمی از کاهش «یکپارچگی» وجود دارد. ماده سفید حاوی الیافی است که نواحی مختلف مغز را به هم وصل می‌کند. در این مورد، یکپارچگی کاهش یافته ماده سفید در ناحیه‌ای از مغز مشاهده شد که با کنترل احساسات و جستجوی «پاداش» مرتبط بود.
با این حال محققان یافته‌های این مطالعه را که بر اساس بررسی ۱۲۰ نوجوان بدست آمده، مقدماتی توصیف کرده و اظهار می‌دارند که هنوز علت این کاهش مشخص نیست.
اما یافته‌های این مطالعه تاکیدی است بر شواهدی که چاقی را با بروز برخی تفاوت‌های ساختاری در مغز ارتباط میدهند. برای مثال مطالعات اخیر بر روی مغز بزرگسالان، شواهدی از «کوچک شدن» بافت مغز را میان افرادی نشان داده است که در بدنشان به ویژه در اطراف شکم سطوح بالایی از چربی دارند.
محققان می‌گویند یک احتمال می‌تواند این باشد که مقادیر بیش از حد چربی در بدن از طریق بروز التهاب مستقیم به مغز آسیب می‌زند.
در این مطالعه جدید، ارتباطی میان کاهش یکپارچگی ماده سفید مغز و سطوح بالاتر برخی مواد التهابی در خون مشاهده شد. این مطالعه همچنین نشان داد نوجوانانی که علائمی از کاهش یکپارچگی در ماده سفید مغزشان داشتند، سطوح بالاتری از هورمون‌های لپتین و انسولین نیز دارند. لپتین در کنترل اشتها نقش دارد، در حالی که انسولین میزان قند خون را تنظیم می‌کند.
این مطالعه نشان داد که تغییرات مغز در نوجوانان چاق مرتبط با نواحی مهمی بود که مسئولیت کنترل اشتها، احساسات و عملکردهای شناختی را بر عهده دارند.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.