دیابت یکی از بیماریهای شایع در کشورهای مختلف جهان است. در هر خانواده ای حداقل یک نفر پیدا میشود که به نوعی با این بیماری درگیر باشد. درمان دیابت، به تشخیص به موقع، رعایت نکات پزشکی و سلامت بستگی زیادی دارد. در این مقاله به علل، علائم و درمان دیابت نوع دو پرداختهایم.
این بیماری، زمانی رخ میدهد که بدن شخص در برابر انسولین مقاوم میشود و قند در خون انباشته میشود. این نوع دیابت بیشتر در بزرگسالان دیده میشود و عواملی مانند استرس زیاد، بی تحرکی و سوابق خانوادگی در بروز آن نقش دارد.
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه، بررسی و تایید شدهاست.
دیابت چیست؟
دیابت، یک بیماری متابولیک است که باعث افزایش قند خون میشود. هورمون انسولین، قند را از خون به سلولهای بدن منتقل میکند تا ذخیره یا برای تامین انرژی بدن استفاده شود. در دیابت، بدن شخص یا انسولین کافی تولید نمیکند یا نمیتواند بهطور موثر از انسولینی که می سازد استفاده کند.
مرض قند، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز را کاهش میدهد از اینرو میزان قند خون افزایش یافته که بهآن هیپرگلیسمی میگویند. در صورتی که قند خون بالا ناشی از دیابت درمان نشود میتواند به اعصاب، چشم، کلیه و سایر اندامها آسیب بزند.
اگر هر یک از علائم زیر را دارید، برای آزمایش قند خون خود به پزشک مراجعه کنید:
علائم دیابت
- ادرار کردن زیاد اغلب در شب
- تشنگی زیاد
- از دست دادن وزن زیاد
- گرسنگی زیاد
- تاری دید
- بی حسی یا گزگز در دست و پا
- احساس خستگی زیاد
- خشکی پوست
- زخمهایی که به آرامی بهبود مییابند
- عفونت بیش از حد
علائم دیابت نوع 2
علائم اولیه بیماری عبارتند از:
- گرسنگی دائم
- فقدان انرژی
- خستگی
- کاهش وزن
- تشنگی زیاد
- ادرار مکرر
- خشکی دهان
- خارش پوست
- تاری دید
هرچه بیماری پیشرفت کند، علائم آن شدیدتر و خطرناکتر میشود. اگر میزان قند خون شما برای مدت طولانی بالا باشد، احتمال دارد علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- عفونت مخمری
- زخمهایی که به آرامی ترمیم میشوند.
- لکههای سیاه روی پوست، بیماری که آکانتوز نیگریکانس (تیرگی پوست) نامیده میشود.
- درد پا
- احساس بیحسی در نوک انگشتان، یا نوروپاتی
علائم بیماری قند در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت که در بالا گفته شد، مردان مبتلا به دیابت ممکن است دچار کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و قدرت عضلانی ضعیف بشوند.
علائم بیماری قند در زنان
زنان مبتلا به دیابت نیز ممکن است علائمی مانند عفونت ادراری، عفونتهای قارچی و خشکی و خارش پوست داشته باشند.
دسترسی به پزشک
در صورتی که مبتلا به دیابت باشید، می دانید که دسترسی به پزشک و درمان یکی از شروط مهم در کنترل بیماری است. اما دسترسی به پزشک همیشه راحت نیست. در روزهای تعطیل، در نیمه های شب و… ممکن است که هر شخصی نیاز به پزشک داشته باشد، در این صورت میتوانید با یک دکتر آنلاین در مدافون مشورت کنید.
در اپلیکیشن مدافون میتوانید به صورت شبانه روزی با دیابتولوژیست های آنلاین مشاوره کنید: مشاوره بیماری دیابت
تشخیص دیابت
علائم دیابت نوع 1 اغلب بهطور ناگهانی ظاهر میشود و همین باعث میشود که تشخیص آن معمولا زودتر اتفاق افتد. اما علائم سایر انواع دیابت و پیش دیابت به تدریج ظاهر میشوند یا ممکن است آشکار نباشند، انجمن دیابت آمریکا توصیه میکند که افراد زیر از نظر دیابت غربالگری شوند:
- هر فردی با شاخص توده بدنی بالاتر از 25 در هر سنی که دارای بیماریهای دیگری مانند فشار خون بالا، کلسترول، سبک زندگی بی تحرک، سابقه سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری قلبی است و دارای بستگان نزدیک مبتلا به دیابت است.
- افراد بالای 45 سال اگر آزمایش قند خون طبیعی داشتند لازم است که هر سه سال یک بار آزمایش را تکرار کنند.
- زنانی که دیابت بارداری داشته اند توصیه میشود که هر سه سال یکبار غربالگری دیابت را انجام دهند.
- هر فردی که مبتلا به پیش دیابت تشخیص داده شدهاست، توصیه میشود که هر سال آزمایش شود.
شاخص توده بدنی از تقسیم وزن (کیلوگرم) به مربع قد (متر) به دست میآید. شاخص توده بدنی یا همان BMI به صورت مستقیم میزان چربیهای بدن را اندازه گیری نمیکند بلکه میزان بافت چربی بدن را در مقایسه با بافتهای استخوان و عضله به دست میدهد.
آزمایش خون برای دیابت نوع 1 و نوع 2 و پیش دیابت
تستA1C برای تشخیص دیابت به کار می رود. این آزمایش خون که نیازی به ناشتا بودن ندارد، میانگین سطح قند خون شخص را در دو تا سه ماه گذشته نشان میدهد.
هر چه سطح قند خون شخص بالاتر باشد، هموگلوبین بیشتری با قند متصل خواهد داشت. سطح A1C
برابر یا یا بالاتر از 6.5% در دو آزمایش جداگانه نشان میدهد که شخص دیابت دارد.
بین 5.7 تا 6.4 درصد نشان دهنده پیش دیابت است.
زیر 5.7 نرمال در نظر گرفته میشود.
درمان دیابت
بسیاری از بیماران برای درمان بیماری دیابت نیاز به تحت نظر بودن و چکاپ توسط سایر پزشکان متخصص را دارند. در صورتی که میخواهید به آسانی به مجموعه ای از بهترین پزشکان کشور دسترسی داشته باشید، میتوانید در اپلیکیشن مدافون با پزشک آنلاین مشاوره تلفنی یا متنی داشته باشید و سوالات پزشکی خود را پرسیده و آنلاین ویزیت شوید.
در مدافون پزشکان آنلاین در بیش از 100 رشته تخصصی مانند دکتر کلیه و مجاری ادراری، دیابت، غدد، زنان، کودکان، غدد کودکان و… پاسخگوی سوالات کاربران هستند.بخش مهمی از مدیریت دیابت و همچنین سلامت کلی افراد حفظ وزن سالم از طریق یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی است.
تغذیه سالم
برخلاف تصور رایج، رژیم غذایی مخصوص دیابت وجود ندارد. بیمار دیابتی باید رژیم غذایی خود را بر روی میوه ها، سبزیجات، پروتئینهای بدون چربی و غلات کامل متمرکز کند یعنی غذاهایی که دارای مواد مغذی و فیبر بالا و چربی و کالری کمی هستند. بیمار دیابتی باید مصرف چربیهای اشباع شده، کربوهیدرات های تصفیه شده و شیرینی ها را کاهش دهد.
در واقع، این بهترین برنامه غذایی برای کل خانواده است.با این حال، درک اینکه چه چیزی و چه مقدار مصرف شود میتواند یک چالش باشد. یک متخصص تغذیه در مدافون میتواند به بیماران مبتلا به دیابت کمک کند تا یک برنامه غذایی داشته باشد.
فعالیت بدنی
همه افراد به ورزش هوازی منظم نیاز دارند و افرادی که دیابت دارند نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ورزش با انتقال قند به داخل سلولها، جایی که برای انرژی استفاده میشود، سطح قند خون را کاهش میدهد. ورزش همچنین حساسیت فرد به انسولین را افزایش میدهد، به این معنی که بدن برای انتقال قند به سلولها به انسولین کمتری نیاز دارد.
در صورتی که برای مجاز بودن ورزش برای خود تردید دارید میتوانید با پزشک آنلاین در مدافون در این خصوص مشورت کنید. از پزشک خود اجازه ورزش را بگیرید. سپس فعالیت های مورد علاقه خود را انتخاب کنید، مانند پیادهروی، شنا یا دوچرخه سواری.
پیشگیری از دیابت
همانطور که میدانید همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، این نکات را در نظر داشته باشید:
داشتن یک سبک زندگی سالم مهمترین و بهترین راه پیشگیری از این بیماری است که شامل این موارد میباشد:
- دخانیات را کنار بگذارید.
- ورزش و تحرک روزانه داشته باشید.
- مصرف کربوهیدرات را کاهش دهید.
- وزن خود را کنترل کنید.
- خواب کافی و منظم داشته باشید.
- آب کافی مصرف کنید.
- سطح ویتامین دی را کنترل کنید.
- فیبرهای غذایی مانند میوه، سبزیجات، حبوبات، غلات و نان را به وعدههای غذایی تان اضافه کنید.
- مصرف شیرینی جات را کاهش دهید.
- حداقل روزی نیم ساعت و ۵ روز در هفته پیادهروی کنید.
انواع دیگر دیابت
دیابت نوع 1
یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی به سلولهای پانکراس، جایی که انسولین ساخته میشود، حمله میکند و آنها را از بین میبرد. مشخص نیست چه چیزی باعث این حمله میشود. حدود 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت به این نوع مبتلا هستند. این بیماری بیشتر در سنین پایین و در بین کودکان، نوجوانان و جوانان دیده میشود.
پیش دیابت
زمانی اتفاق میافتد که قند خون شخص بالاتر از حد طبیعی باشد، اما برای تشخیص دیابت نوع 2 به اندازه کافی بالا نیست.
با رعایت اصول زیر میتوان از تبدیل شدن پیش دیابت به دیابت جلوگیری کرد:
- کاهش وزن: کاهش وزن به مقدار کم، مثلا 5 تا 7 درصد میتواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
- ورزش مداوم: 150 دقیقه در هفته
- تغذیه مناسب و سالم
- کنترل استرس
دیابت بارداری
این بیماری در واقع قند خون بالا در دوران بارداری است. هورمونهای مسدود کننده انسولین که توسط جفت تولید میشود باعث این نوع دیابت میشود. این نوع دیابت در حین آزمایشهای لازم دوران بارداری قابل تشخیص است.
کلید درمان این نوع دیابت درمان سریع است. دیابت بارداری به همان اندازه که قابل درمان است میتواند به مادر و جنین آسیب برساند. برنامه غذایی خاص و فعالیت بدنی منظم در کنترل میزان قند خون موثر است. در درمان دیابت ممکن است آزمایش روزانه قند خون و تزریق انسولین نیز وجود داشته باشد.
در صورت ابتلا به دیابت بارداری میتوانید در اپلیکیشن مدافون، تحت نظر یک دکتر آنلاین زنان، بیماری خود را درمان کرده و به صورت 24 ساعته به پزشک متخصص زنان و زایمان دسترسی داشته باشید.
اگر میخواهید با متخصصان زنان و زایمان آنلاین در اپلیکیشن مدافون آشنا شوید، کلیک کنید: دکتر آنلاین زنان
تفاوت دیابت نوع یک و دو
ماهیت مرض قند نوع اول و دوم یکسان است؛ یعنی در هر دو اختلالی در انسولین وجود دارد. آنها در فاکتورهایی مانند عوامل ایجادکننده بیماری، افراد درگیر و چگونگی درمان با یکدیگر تفاوت دارند. در نوع اول، بدن اصلا قادر به تولید انسولین نیست. در نوع دوم، بدن قادر به تولید انسولین است اما مقاومت در برابر آن وجود دارد. یعنی این هورمون نمیتواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این بیماری هر شخصی را میتواند درگیر کند. در صورتیکه به این بیماری مبتلا شوید، راهی برای درمان قطعی آن وجود ندارد اما با داشتن رژیم غذایی و سبک زندگی سالم به راحتی میتوانید این بیماری را کنترل کنید.
از دیگر تفاوتهای بین آنها میتوان به سرعت و شدت بروز علائم اشاره کرد. افرادی که به نوع اول مبتلا هستند علائم را با سرعت و شدت بیشتری تجربه خواهند کرد؛ این در حالی است که علائم در نوع دوم، به آرامی و در طی چندین سال بروز میکنند.
آمار دیابت در جهان
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، تعداد افراد مبتلا به دیابت از 108 میلیون در سال 1980 به 422 میلیون در سال 2014 افزایش یافت. شیوع در کشورهای با درآمد پایین و متوسط با سرعت بیشتری نسبت به کشورهای با درآمد بالا افزایش یافته است.
در سال 2019، دیابت نهمین علت مرگ و میر با حدود 1.5 میلیون مرگ و میر بهطور مستقیم توسط دیابت بود.رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن طبیعی بدن و اجتناب از مصرف دخانیات راههایی برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
سوالات پزشکی دیابت
قند ناشتای 120 به معنی پیش دیابت است.یعنی شما نه سالم هستید و نه دیابت دارد. شما باید تست تحمل قند انجام دهید. در این آزمایش یک پودر گلولز 75 گرم مصرف کرده و 2 ساعت بعد قند شما اندازه گیری میشود. اگر 2 ساعت بعد قند بالای 200 باشد، دیابت تشخیص داده میشود ولی اگر بین 140 تا 200 باشد، همان پیش دیابت است. برای افرادی که پیش دیابت قطعی شد به مدت سه ماه رژیم غذایی و ورزش توصیه میشود و اگر بعد از سه ماه قند خون شما روند بالارونده داشته باشد و از 110 پایین نرود، داروی متفورمین را باید مصرف کنید.
مسئله ای که افراد مبتلا به قند خون بالا با آن رو به رو هستند در وهله ی اول مسئلهی نتایج و عوارض شدیدتر است، نه احتمال بیشتر ابتلا به ویروس کرونا. این بیماران، در صورت ابتلا به کرونا علائم و عوارض شدیدی را تجربه میکنند، چراکه سیستم ایمنی تحلیل می رود؛ بهطوری که مبارزه با ویروس دشوارتر خواهد شد. از سویی دیگر ویروس به دلیل بالا بودن گلوکز خون میتواند رشد بیشتری داشته باشد. اگر دیابت به خوبی کنترل شده باشد، خطر این که فرد در اثر ابتلا به کووید-۱۹ علائم حاد را تجربه کند، به اندازه ی دیگر افراد عادی است.
علت زخم دیابتی به دلیل بالا بودن سطح قند خون است. این زخم بیشتر در پاها شایع است؛ اما در دست و شکم نیز دیده میشود. سطح بالای قند خون به اعصاب و عروق خونی، آسیب وارد میکند. به همین دلیل جریان خون در این نواحی کاهش مییابد. این امر سبب میشود تا بهبود زخمها با تاخیر انجام شود. این عارضه ۱۵ درصد از بیماران را درگیر خود میکند.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.