آیا شما یا فرزندتان دچار نقص توجه و تمرکز هستید؟ آیا شما هم برای اینکه روی یک موضوع خاص متمرکز شوید، مشکل دارید؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا نکات مفیدی درباره اختلال توجه در اختیار شما قرار دهیم. این مقاله توسط نگار برکت کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی تایید شده است.
توجه چیست؟
ذهن ما همواره در معرض محرک ها و اطلاعات زیادی قرار دارد. ذهن از قانون بهینه انرژی استفاده می کند تا تصمیم بگیرد از بین محرک هایی که به ذهن وارد می شود، کدام محرک انتخاب شود. به این فرآیند شناختی که ما بعضی محرک ها را پاسخ می دهیم و بعضی دیگر را رد می کنیم، توجه گفته می شود. توجه یک فرآیند شناختی و در واقع دروازه شناخت است. یکی از شرایط مهم برای یادگیری داشتن توجه است. به همین علت و اثر مهمی که توجه در یادگیری دارد، مهم است که اختلال توجه در دانش آموزان مورد توجه و درمان قرار بگیرد.
تفاوت توجه و تمرکز
فرض کنید که شما مشغول گوش کردن به یک سخنرانی هستید. در این سخنرانی، از بخش هایی از صحبت های سخنران یادداشت برداری و روی آن تمرکز می کنید. در واقع وقتی که به کل سخنرانی گوش می دهید، به آن توجه کرده اید و وقتی که اختصاصی به بخش خاصی از آن، تاکید می کنید و هدفتان استفاده از آن است، تمرکز کرده اید. در واقع توجه وسیع تر و تمرکز عمیق تر، محدودتر و زیر چتر توجه قرار دارد.
اگر فرزند شما هم دچار اختلال توجه است، همین الان در مدافون، می توانید از بهترین مشاوران کودک مشاوره بگیرید.
انواع توجه
توجه پایدار
یعنی مدت زمانی که شخص می تواند به یک محرک محیط توجه کند. برای مثال موقعی که شخص سر کلاس است، هنگام یادگیری رانندگی و… توجه پایدار دارد که به آن فراخنای توجه هم گفته می شود. میزان توجه پایدار به سن مرتبط است یعنی به ازای هر یک سال از عمر کودک انتظار می رود که بتواند 2-3 دقیقه تمرکز کند. برای مثال از یک کودک سه ساله انتظار می رود که بین 6 تا 9 دقیقه و کودک پنج ساله بین 10-15 دقیفه توجه داشته باشد. این توجه می تواند توجه به اسباب بازی و یا تلویزیون باشد. یعنی کودک سه ساله باید بتواند بین 6 تا 9 دقیقه با یک اسباب بازی، بازی کند.
گوش به زنگی
این توجه بالاترین سطح توجه و تمرکز است. برای مثال هنگام رانندگی، شخص باید توجه کند که ماشین روبه رو چه مقدار نزدیک شده، چه موقع چراغ راهنمایی عوض می شود و…
توجه انتخابی
در این توجه شخص از بین محرک های مختلف، یک تصویر یا یک صدای خاص را انتخاب می کند مثلا در مهمانی به صدای یکی از مهمان ها گوش می کند.
توجه تقسیم شده
در این توجه شخص همزمان به چند مورد توجه می کند مثلا همزمان تلویزیون می بیند، یادداشت برمی دارد و به آشپزخانه هم توجه دارد. این توجه یک توانمندی است که در خانم ها بیشتر دیده می شود. در بسیاری از ارزیابی های روانشناسی، توجه تقسیم شده سنجیده می شود. این فاکتور، از فاکتورهای مهم، در یادگیری است.
توجه تغییر یافته
در این حالت ممکن است که مثلا شخص مشغول رویابافی بشود اما می تواند از آن برگردد و به محرک های دیگر توجه کند.
محیط مناسب برای توجه و تمرکز
برای کودکان و بزرگسالانی که دچار نقص توجه هستند، اهمیت فراوانی دارد که محیط آنها حداقل میزان محرک را داشته باشد. برای مثال کودکی که نقص توجه دارد، باید در محیطی درس بخواند که کمترین میزان اسباب بازی و سروصدا را دارد.
نشانه های اختلال توجه در کودکان
توجه داشته باشید که اختلال توجه با مشکل توجه متفاوت است. در اختلال توجه کودک باید حداقل برای مدت 6 ماه نشانه های زیر را داشته باشد و زندگی اش را مختل کرده باشد. مشکل توجه هر چند وقت یک بار ممکن است در کودکان دیده شود. تشخیص اختلال توجه توسط روانشناس یا روانپزشک انجام می شود.
کودکی که دچار اختلال توجه است این ویژگی ها را دارد:
- فراموشکار است
- با بالا رفتن سطح دشواری مسائل درسی، قادر به انجام آنها نیست
- چند تکلیف مختلف را نمی تواند همزمان با هم انجام دهد
- دائم وسایلش را گم می کند
- موقعی که دیگران صحبت می کنند، توجه نمی کند
- غرق در رویاهایش است
- علاقه ای به بازی های چالشی ندارد
این موارد بر موقعیت های تحصیلی، شغلی و زندگی فردی و اجتماعی اش اثر گذار است. وقتی که سطح اضطراب بالاست، اختلال توجه بیشتر خودش را نشان می دهد.
درمان اختلال نقص توجه
نکته مهم در نقص توجه و تمرکز در دانش آموزان، این است که این مورد به حساب بی استعدادی یا بی انگیزگی اون گذاشته نشود. باید بپذیریم که عدم وجود توجه در کودک عمدی نیست و خارج از کنترل او اتفاق می افتد. مانند کودکی که مشکل شنوایی دارد و ما از اینکه او صداها را نمی شنود، ناراحت نمی شویم.
در مقاله زیر ما فروزان بابایی، روانشناس مدافون، در خصوص بیش فعالی توضیحات جامع و کاملی داده است. مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم:
مهندسی محیط
یکی از موارد بسیار مهم در موضوع نفص توجه محیط اطراف دانش آموز است. باید دانش آموز در محیطی درس بخواند که کمترین محرک ها را داشته باشد. اسباب بازی های اضافه را از محل درس خواندن کودک دور کنید. صداهای اطراف مثل صدای تلویزیون و… را قطع کنید تا او بیشترین میزان تمرکز را داشته باشد.
تنظیم عوامل روانی
دانش آموز با سطح اضطراب بالا نمی تواند توجه کافی را نداشته باشد. لازم است که عوامل روانی مانند استرس، اضطراب و… از کودک و نوجوان دور شود. در تشخیص اختلال توجه، لازم است که ابتدا سایر مشکلات عصب روان شناختی مانند افسردگی، عوامل اضطرابی و… را رد کنیم تا مطمئن شویم که کودک به نقص توجه مبتلا است.
علاقه
یکی از مواردی که موجب می شود دانش آموز به محرک های درسی توجه نشان ندهد، بی علاقگی به آن درس است. در حل این مشکل، خلاقیت می تواند بسیار کمک کننده باشد. به معلم ها می توانیم توصیه کنیم که از روش های متنوع آموزشی استفاده کنند. به معلم ها، توصیه می شود که در کلاس های آموزشی، از کارهای گروهی، استفاده از ابزارهای کمک آموزشی، فیلم های آموزشی و… استفاده کنند. این کار باعث می شود که هوشیاری دانش آموزان در بیشترین سطح خودش قرار بگیرد. مشارکت دادن دانش آموزان در تدریس می تواند سطح توجه انتخابی آنها را بالا ببرد.
در مقاله زیر، روانشناسان مدافون، نکات مهمی درباره رفتار با کودکان تهیه کرده اند. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:
حرکت و ورزش منظم
حرکت خون رسانی به مغز را بالا می برد و موجب افزایش تمرکز در دانش آموزان می شود. توصیه می شود که در کلاس های درسی، مثلا هر 10 دقیقه یک بار، دانش آموزان در کلاس یک حرکت داشته باشند، مثلا از جایشان بلند شوند و دوباره بنشینند. به این کودکان توصیه می شود که مثلا وسیله ای داشته باشد که با آن دست ورزی کند مثل یک تکه خمیر. به جز در کلاس، توصیه می شود که این دانش آموزان هر روز یک ورزش منظم داشته باشند.
تغذیه مناسب و خواب کافی
برای دانش آموزان خصوصا دانش آموزان ابتدایی، خواب کافی و تغذیه مناسب، از عوامل افزایش دهنده میزان توجه است. وقتی حداقل خواب مورد نیاز کودک تامین نشده، نمی توان انتظار سطح بالایی از انگیختگی و هوشیاری را در کودک داشت. در این کودکان منبع انرژی مغز کودک به جای توجه صرف مقابله با خواب می شود.
در مقاله زیر، نکات مهم و جالب توجهی درباره تغذیه کودکان گردآوری کرده ایم. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:
زمان بندی تکالیف
در کودکانی که دچار مشکل و اختلال توجه هستند، وقتی که یک مسئله درسی پیچیده مطرح می شود، سطح توجه و تمرکز پایین می آید. توصیه می شود در تکالیفی که سخت است و از سطح توانایی دانش آموز کمی بیشتر است، تکلیف را به چند قسمت کوچکتر تقسیم کنید. مثلا هر 10 دقیقه به او یک استراحت بدهید. به کودکان چند دستور را همزمان ندهید. مثلا نگویید مشق هایت را بنویس، بعد حمام کن و بعد می توانی کارتون تماشا کنی. این صحبت می تواند کودک را دچار شتاب زدگی کند و سطح تمرکز و توجه او را پایین بیاورد. به معلم ها توصیه می شود که سطح تکالیف متناسب با توانایی دانش آموزان باشد.
اگر شما هم در خصوص اختلال توجه تجربه ای دارید، خوشحال می شویم که در بخش نظرات نظر خود را ثبت کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرف جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.
برای درمان حتما به پزشک یا روانشناس مراجعه نمایید. در صورتی که تمایل به دریافت مشاوره پزشکی و روانشناسی به صورت آنلاین دارید، به لینک زیر مراجعه کنید.