اعتیاد کودکان و نوجوانان به موبایل

در عصر امروز ما بدون تلفنهای هوشمندمان احساس گم شدن می کنیم. این گوشی ها کارایی بسیاری دارند. بعضی اوقات گوشی ها راهی سریع برای پرت کردن حواس بچه‌های شلوغ یا «بی حوصله» و مشغول کردن آنها هستند. با این وجود شواهد زیادی وجود دارند که استفاده از وسایل الکترونیکی می‌تواند برای کودکان مضر باشد.

این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه، بررسی و تایید ‌شده‌است.

در تحقیقاتی که اخیراً انجام گرفته، مشخص ‌شده‌است که 93 درصد از کودکان که در گروه سنی 6 تا 12 سال قرار دارند به موبایل یا تبلت والدین دسترسی و 63 درصد نیز دستگاه شخصی خود را دارند.

واقعیت این است که صفحات الکترونیکی به قدری جذاب هستند که روی آوردن کودک به چیز دیگری دشوار است، بنابراین کودک می‌تواند به راحتی به صفحه نمایش موبایل معتاد شود.

شبکه‌های اجتماعی یکی از علل نگرانی والدین هستند. در حقیقت کودکان کم‌سن برای داشتن حساب‌ در شبکه‌های اجتماعی آماده نیستند. بچه‌ها به اندازه کافی بزرگ نشده‌اند تا بتوانند از پیچیدگی‌های روابط آنلاین مطلع شوند. همچنین بچه‌ها درک کاملی از حریم خصوصی ندارند، که این امر منجر می‌شود تا مکالمات، تصاویر و فیلم‌هایشان را با دیگران به اشتراک و در دسترس افراد زیادی قرار دهند.

جالب است بدانید که برخی از شبکه‌های اجتماعی ابزار کنترل والدین را دارند، اما در نظرسنجی ذکر شده فقط 40 درصد از پدر و مادرها از این قابلیت استفاده می‌کنند.

اگرچه برخی اعتقاد دارند که تلفن‌های هوشمند در برخی شرایط، اقدامات پزشکی و جراحی نقش مثبتی در حواس‌پرتی کودکان دارند، اما قرار گرفتن بچه‌ها در معرض نمایشگرهای الکترونیکی برای طولانی مدت به جای تعاملات اجتماعی و بازی با هم‌سالان خود، در رشد کودک تأثیر منفی می‌گذارد.

خطرات ناشی از وابستگی کودک به موبایل چیست؟

اکثر متخصصین به‌ویژه روانشناسی تربیتی کودک، در مورد خطرات زیاد وابستگی کودک به موبایل هشدار می‌دهند. اگر والدین نتوانند جدا کردن موبایل از کودک را در زندگی آن‌ها لحاظ کنند، با خطرهای جدی مانند زیر روبه‌رو خواهند شد:

• تأثیر در یادگیری و کاهش آن
• ناتوانی و اختلال در خواب
• بی‌تحرکی و چاقی
• عدم روبه‌رو شدن با موقعیت‌ها و شرایط واقعی زندگی

به‌خاطر داشته باشید اگرچه برنامه‌های شبکه اجتماعی می‌توانند بچه‌ها و نوجوانان را به دوستان و خانواده متصل کنند، اما ارتباط چشمی یا درک احساسات را هرگز یاد نمی‌گیرند.

زمان مجاز برای دیدن گوشی توسط کودکان و نوجوانان.

آکادمی اطفال آمریکا محدودیت های حداکثر زمان استفاده از صفحه نمایش در روز را برای کودکان به این صورت توصیه می‌کند:

• کودکان کمتر از هجده ماه نباید از تلفن همراه استفاده کنند.
• کودکان دو تا پنج سال کمتر از یک ساعت
• محدودیت های مداوم برای کودکان شش سال و بالاتر، همراه با نظارت دقیق بر رفتار و فعالیت بدنی کافی و فعالیت های بین فردی.

رسانه های دیجیتال، مادامی که جایگزین تجربه زندگی واقعی یا یادگیری تعاملی و روابط شخصی نشوند، جای خود را در زندگی کودکان دارند. عواقب استفاده بیش از حد از صفحه نمایش می‌تواند بر سلامت جسمی و روحی کودکان در کوتاه مدت و بلند مدت تأثیر بگذارد.

چگونه وابستگی کودکان و نوجوانان را به تلفن همراه کم کنیم؟

واقعیت این است که کودکان و نوجوانان همیشه علاقه مند هستند که دائم مشغول تماشای تلویزیون، موبایل، بازی های آنلاین و کنسولهای بازی باشند. از طرفی آشنایی با این تکنولوژی ها از ضرورت های امروزه هستند. با این روش ها می‌توانید تا حد زیادی از مدت زمانی که فرزندانتان در فضای مجازی و گوشی هوشمند هستند کم کنید.

زمان استراحت تعریف کنید

کودکان و نوجوانان انرژی زیادی دارند که باید برای آن برنامه ریزی کرد. اگر آنها مشغول تلفن های همراه خود هستند، برایشان هر نیم ساعت یک بار زمان استراحت تعریف کنید که موظف باشند چند حرکت کششی و فعالیت بدنی انجام دهند

الویت ها را مشخص کنید

بعد از انجام تکالیف مدرسه، تمرین کلاس های ورزشی و موسیقی و… به بچه‌ها اجازه استفاده از تلفن همراه را بدهید.

زمان مجاز استفاده از صفحه نمایش را تعیین کنید

با کمک سایر اعضای خانواده، مدت زمانی که هر بچه ای می‌تواند از بازی های کامپیوتری، گوشی، کنسول های بازی و…استفاده کند را مشخص کنید.

به زمان مجازی که تعیین کردید پایبند باشید

همان‌طور که در بند پیش گفته شد، قرار شد که برای فرزندان یک زمان مشخص برای استفاده از موبایل و تلویزیون تعیین کنید. اجازه ندهید که بچه‌ها بیش از مدت زمان مجازی که تعیین شده گوشی ببینند.

از تلفن همراه به عنوان پاداش یا برای با پرت کردن حواس فرزند خود استفاده نکنید

مثلا به او نگویید که اگر مشق هایت را انجام دهی جایزه می‌توانی گوشی ببینی. این کار به ضرر او تمام می‌شود. تماشای گوشی و تلویزیون نباید به عنوان جایزه یا پاداش باشد.

از تلفن همراه برای یادگیری استفاده کنید

بچه‌ها از بازی های تلفن همراه، برای سرگرمی استفاده می‌کنند، سعی کنید با نصب بازی های چالشی و آموزشی جذاب، آنها را به سمت استفاده مفیدتر هدایت کنید.

با فرزند خود وقت بگذرانید

این روزها سبک زندگی طوری ‌شده‌است که اکثر خانواده ها فرصت کافی برای وقت گذرانی با بچه‌ها را ندارند. سعی کنید، برای آنها وقت بگذارید. بعضی فعالیت های خانه مانند آشپزی، رسیدگی به گلدان ها و…را با آنها انجام دهید.

فرزندان را تشویق به فعالیت های دیگری کنید

کودکان و نوجوانان خود را تشویق به فعالیت های دیگر مانند نقاشی، تمرین ساز ، گوش کردن به موسیقی، رقصیدن و .. کنید تا زمان کمتری را در فضای مجازی باشند.

برای کودکان خود برنامه ریزی کنید

برای اینکه کودکان و نوجوانان زمان کمتری را در گوشی موبایل باشند، برای آنها برنامه ریزی کنید مثلا در کلاس های ورزشی آنها را ثبت نام کنید، عصرها به پارک بروید و آخر هفته ها را در طبیعت و با دوستان سپری کنید.

بر فرزندان خود نظارت فعال داشته باشید

وقتی که بچه‌ها مشغول تماشای موبایل یا تلویزیون هستند، به وضعیت ‌‌چشم‌ها و بدن خود توجهی ندارند. به آنها گوشزد کنید که درست بنشینند و فاصله لازم را رعایت کنند.

خودتان الگوی خوبی باشید

اگر خودتان روزی 5-6 ساعت در روز مشغول بازی با گوشی خود باشید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که فرزندان شما این طور نباشند. بنابراین در استفاده از شبکه های اجتماعی و.. زیاده روی نکنید.

از رمز مناسب و اپلیکیشن هایی برای محدود کردن استفاده از تلفن همراه استفاده کنید

تا جایی که امکان دارد پسورد گوشی خود را در اختیار کودکان خود قرار ندهید که به راحتی به گوشی شما دسترسی داشته باشند. علاوه بر این اپلیکیشن هایی هستند که می‌توانند مدت زمان استفاده از تلفن همراه را محدود کنند. ابزارهایی مانند Google Family در این زمینه می‌تواند موثر باشد.

علاوه بر این اگر گوشی تلفن شما اندروید است در مسیر زیر می‌توانید مدت زمانی که در روز از تلفن همراه استفاده کرده‌اید را مشاهده کنید:

ابتدا به بخش تنظیمات (settings) گوشی خود مراجعه کرده و وارد گزینه «کنترل والدین وسلامت دیجیتال» یا به انگلیسی Digital wellbeing and parental control شوید. در این قسمت می‌توانید ببینید که روزانه ‌‌چه‌قدر از گوشی استفاده کرده‌اید.

تلفن همراه را تا حد امکان در اختیار و دسترس کودکان قرار ندهید

وقتی که گوشی موبایل بدون رمز روی میز قرار گرفته، امکان بیشتری وجود دارد که فرزند شما آن را بردارد و با آن مشغول شود. اما اگر گوشی جلوی چشمش نباشد و دسترسی به آن به سادگی ممکن نباشد، کمتر به سراغ آن می رود.

تا زمانی که امکان دارد برای فرزند خود گوشی تهیه نکنید

خرید یک گوشی موبایل اختصاصی با امکانات بیشتر یعنی مدت زمان بیشتر و بازی ها بیشتر. سعی کنید تا موقعی که امکان دارد برای فرزند خود موبایل جداگانه تهیه نکنید. هر چند که اینکار وقتی بقیه دوستانش تلفن هوشمند دارند، کار سختی است.

امیدوایم که این راهکارها برای کمتر کردن مدت زمان تماشای تلویزیون و گوشی همراه برای شما مفید باشد. اگر شما هم از راه‌های دیگری استفاده می‌کنید خوشحال می شویم که آن را با ما در میان بگذارید

خطرات استفاده بیش از حد تلفن های هوشمند 

استفاده بیش از حد از گوشی های هوشمند و تبلت ها باعث بروز مشکلات سلامت روانی در کودکان و نوجوانان می‌شود.

تحقیقی که اخیراً منتشر شد، به بررسی اثر زمان استفاده از صفحه نمایش بر روی بیش از چهل و چهار هزار کودک و نوجوان دو تا هفده ساله پرداخت. نتایج این مطالعه جدیدترین موردی است که به موضوعی بسیار نگران کننده اشاره می‌کند:

کودکان و نوجوانان ‌‌چه‌قدر می‌توانند با گوشی بازی کنند؟

استفاده بیش از ۱ ساعت در روز از صفحه نمایش با بهزیستی روانشناختی پایین تر، از جمله حس کنجکاوی کم تر، خودکنترلی پایین تر، حواس پرتی بیشتر، مشکل در پیدا کردن دوست، پایداری کم تر رابطه عاطفی، نیاز به مراقبت سخت تر از این کودکان و عدم توانایی در انجام وظایف همراه بود.

استفاده از صفحه نمایش شامل تلویزیون، تلفن های هوشمند، رایانه ها و سایر دستگاه های الکترونیکی می‌شود. کمتر از یک ساعت در روز، استفاده کم، چهار ساعت در روز، استفاده متوسط و هفت ساعت یا بیشتر در روز، استفاده زیاد از این وسایل تلقی می‌شود.

بروز افسردگی، اضطراب و بیماری روانی در افرادی که استفاده زیادی از وسایل الکترونیکی داشتند، دو برابر بیشتر از کاربران کم مصرف بود. به نظر می‌رسد که حتی کاربران متوسط نسبت به کاربران کم مصرف وسایل الکترونیکی شخصی یا کسانی که اصلا از این وسایل استفاده نمی‌کنند، از سلامت روانشناختی کمتری برخوردار هستند. مشاهدات موجود در این مطالعه بدون توجه به نژاد، جنسیت و وضعیت اقتصادی – اجتماعی به دست آمد.

این امر خصوصاً زمانی نگران کننده میشود که این نکته را نیز مورد توجه قرار دهید که کودکان قبل از سن نوجوانی به‌طور متوسط شش ساعت، نوجوانان بیش از نه ساعت در روز از این وسایل استفاده می‌کنند و این میزان جدا از استفاده از رایانه برای کار در مدرسه است.

تاثیرات جسمی

به‌طور قطعی بین زمان استفاده از صفحه نمایش در کودکان و سلامت جسمی ضعیف رابطه وجود دارد.

یک تحقیق جامع، قرار گرفتن بیش از حد در معرض صفحه نمایش در کودکان را به رژیم غذایی ضعیف، چاقی کودکان، دیابت، خواب نامناسب و آمادگی جسمی عمومی پایین مرتبط کرده است.

همان‌طور که می‌دانیم جدا کردن سلامت جسم از سلامت روان غیرممکن است. هنگامی که شخصی زمان زیادی را پای صفحه نمایش می گذراند، تحرک روزانه لازم به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. یک مطالعه جامع کانادایی تأثیرات مضر استفاده از نمایشگرها را بر روی وضعیت سلامت کودکانی که به‌طور روزانه بیش از دو ساعت با این وسایل مشغول هستند، ثابت کرد و به دلیل لزوم فعالیت های بدنی بیشتر، بیش از این زمان را برای کودکان توصیه نمی‌کند. کودکان نباید بی تحرک باشند.

تاثیرات روانی

تحقیقات دیگری وجود رابطه بین اختلال در رشد مغزی کودکان خردسال و میزان قرار گرفتن در معرض وسایل الکترونیکی را نشان داده است. هر چه کودک کوچکتر باشد، سرعت نسبی رشد بیشتر خواهد بود. دوره بحرانیبین تولد و سه سالگی است.

زمانی که شبکه عصبی با بیشترین سرعت در حال شکل گیری است و پایه و اساس بقیه ‌سال‌های زندگی را شکل می‌دهد. تجربه و محیط کودکان در این مدت در رشد مغز بسیار مؤثر است.
زمان بیشتر استفاده از صفحه نمایش برای کودکان خردسال به‌طور مستقیم با رشد مغزی ضعیف و مشکلات رفتاری مرتبط بوده است. در حقیقت، بیش از دو ساعت در روز زمان صفحه نمایش در کودکان پیش دبستانی می‌تواند تسلط بر زبان را به تأخیر می اندازد و باعث عدم توسعه حافظه، ضعف خواندن و مهارت های ریاضی و گاهی اوقات مشکل در تشخیص واقعیت فیزیکی از مجازی می‌شود.

دادن تلفن به فرزندتان مانند دادن مواد مخدر به آنها است.

مندی سالیگاری، درمانگر برتر از انگلستان این گونه هشدار می‌دهد. تهیه گوشی های هوشمند برای کودک مانند دادن یک گرم کوکائین به آنها است.

صرف مدت زمان طولانی برای پیام دادن در اینستاگرام، تلگرام، واتساپ یا هر صفحه اجتماعی دیگری می‌تواند به اندازه مواد مخدر و الکل وابستگی آور باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که کنار گذاشتن تلفن های هوشمند می‌توانند علائم ترک را ایجاد کنند.

زمان استفاده از صفحه نمایش و نوجوانان

نوجوانان و افراد قبل از نوجوانی نیز در معرض آسیب های ناشی از زمان زیاد استفاده از نمایشگرها قرار دارند. با بزرگتر شدن کودکان، نحوه استفاده از وسایل الکترونیکی از سرگرمی و آموزش به تعاملات اجتماعی تغییر پیدا می‌کند و غالباً جایگزین تماس های چهره به چهره انسانی می‌شود.

با افزایش استفاده، بسیاری از نوجوانان به گوشی ها و رایانه خود معتاد می‌شوند، زیرا مغز دوپامین (هورمون لذت) را با محرک ها و تعامل های بصری خاصی آزاد می‌کند. نود و یک درصد از نوجوانان حداقل به صورت گاه به گاه و بیش از نیمی از آنها حداقل روزی یک بار به رسانه های اجتماعی دسترسی دارند.

این استفاده بیش از حد از وسایل الکترونیکی می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود و بر انتقال دهنده های عصبی مغز تأثیر بگذارد. این عدم تعادل می‌تواندپاسخهای رفتاری و عاطفی را تحت تأثیر قرار دهد. نوجوانان معتاد به این وسایل می‌توانند اضطراب، افسردگی، تکانشگری و بی‌خوابی را تجربه کنند. “افسردگی فیس بوکی” وضعیتی واقعی است که با سلامت روان و مشکلات عزت نفس شناخته می‌شود.

نتیجه مقاله ای که توسط انجمن روانشناسی آمریکا منتشر شد، از این قرار است:

( در بین دانش آموزان کلاس های ۸ ، ۱۰ و ۱۲) سلامت روانشناختی (که با عزت نفس، رضایت از زندگی و خوشبختی اندازه گیری می‌شود) ناگهان پس از سال ۲۰۱۲ کاهش یافت. نوجوانانی که وقت بیشتری را صرف ارتباطات الکترونیکی و استفاده از صفحه نمایش (به عنوان مثال، رسانه های اجتماعی، اینترنت، پیام کوتاه، بازی) و وقت کمتری را صرف فعالیتهای بدون استفاده از صفحه نمایش کردند (به عنوان مثال تعاملات اجتماعی حضوری، ورزش / تمرین، تکالیف مدرسه، حضور در خدمات مذهبی) از سلامت روانشناختی کمتری برخوردار بودند.

نوجوانانی که وقت کمتری را صرف برقراری ارتباطات الکترونیکی می‌کردند، خوشحال ترین افراد بودند. علاوه بر این، نوجوانانی که وقت زیادی را با تلفن های هوشمند خود می گذرانند، می‌توانند مبتلا به “تکست نک” شوند: آسیبی به شکل کشیدگی مکرر که ناشی از خم شدن روی وسیله ای است که در دست شماست.

درد عضلانی در گردن، شانه ها و کمر می‌تواند ناشی از حالت معمول سر به جلو در هنگام استفاده از این وسایل باشد. کلینیک کلیولند گزارش می‌دهد که تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان به دلیل درد ناشی از این وضعیت تحت درمان هستند. در صورت عدم تشخیص ، “تکست نک” می‌تواند سایر مشکلات اسکلتی عضلانی، از جمله مشکلات تنفسی، قلب و گردش خون را ایجاد کند.

علاوه بر این، وابستگی به تلفن همراه می‌تواند به صورت پیشرفت مشکلات بینایی، شنوایی و لمسی بروز پیدا کند. رفتارهای متداول مرتبط با سایر انواع وابستگی(از جمله سوء مصرف مواد و قمار) نیز با وابستگی به صفحه نمایش در نوجوانان مرتبط بوده است.

اگر برای حل مشکلات فرزند خود نیاز به مشاوره آنلاین با روانشناس کودک و نوجوان دارید، در زیر می‌توانید لیست روانشناسان آنلاین کودک و نوجوان در اپلیکیشن مدافون را مشاهده کنید: