آیا شما یا فرزندتان دچار نقص توجه و تمرکز هستید؟ آیا شما هم برای اینکه روی یک موضوع خاص متمرکز شوید، مشکل دارید؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا نکات مفیدی درباره اختلال توجه در اختیار شما قرار دهیم.
این مقاله توسط نگار برکت کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی تایید شده‌است.
توجه چیست؟
ذهن ما همواره در معرض محرک ها و اطلاعات زیادی قرار دارد. ذهن از قانون بهینه انرژی استفاده می‌کند تا تصمیم بگیرد از بین محرک هایی که به ذهن وارد می‌شود، کدام محرک انتخاب شود. به این فرآیند شناختی که ما بعضی محرک ها را پاسخ می‌دهیم و بعضی دیگر را رد می کنیم، توجه گفته می‌شود. توجه یک فرآیند شناختی و در واقع دروازه شناخت است. یکی از شرایط مهم برای یادگیری داشتن توجه است. به همین علت و اثر مهمی که توجه در یادگیری دارد، مهم است که اختلال توجه در دانش آموزان مورد توجه و درمان قرار بگیرد.
تفاوت توجه و تمرکز
فرض کنید که شما مشغول گوش کردن به یک سخنرانی هستید. در این سخنرانی، از بخش هایی از صحبت های سخنران یادداشت برداری و روی آن تمرکز می‌کنید. در واقع وقتی که به کل سخنرانی گوش می‌دهید، به آن توجه کرده‌اید و وقتی که اختصاصی به بخش خاصی از آن، تاکید می‌کنید و هدفتان استفاده از آن است، تمرکز کرده‌اید. در واقع توجه وسیع تر و تمرکز عمیق تر، محدودتر و زیر چتر توجه قرار دارد.
اگر فرزند شما هم دچار اختلال توجه است، همین الان در مدافون، می‌توانید از بهترین مشاوران کودک مشاوره بگیرید.
انواع توجه
توجه پایدار
یعنی مدت زمانی که شخص می‌تواند به یک محرک محیط توجه کند. برای مثال موقعی که شخص سر کلاس است، هنگام یادگیری رانندگی و… توجه پایدار دارد که به آن فراخنای توجه هم گفته می‌شود. میزان توجه پایدار به سن مرتبط است یعنی به ازای هر یک سال از عمر کودک انتظار می رود که بتواند 2-3 دقیقه تمرکز کند. برای مثال از یک کودک سه ساله انتظار می رود که بین 6 تا 9 دقیقه و کودک پنج ساله بین 10-15 دقیفه توجه داشته باشد. این توجه می‌تواند توجه به اسباب بازی و یا تلویزیون باشد. یعنی کودک سه ساله باید بتواند بین 6 تا 9 دقیقه با یک اسباب بازی، بازی کند.
گوش به زنگی
این توجه بالاترین سطح توجه و تمرکز است. برای مثال هنگام رانندگی، شخص باید توجه کند که ماشین روبه رو چه مقدار نزدیک شده، چه موقع چراغ راهنمایی عوض می‌شود و…
توجه انتخابی
در این توجه شخص از بین محرک های مختلف، یک تصویر یا یک صدای خاص را انتخاب می‌کند مثلا در مهمانی به صدای یکی از مهمان ها گوش می‌کند.
توجه تقسیم شده
در این توجه شخص همزمان به چند مورد توجه می‌کند مثلا همزمان تلویزیون می بیند، یادداشت برمی دارد و به آشپزخانه هم توجه دارد. این توجه یک توانمندی است که در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود. در بسیاری از ارزیابی های روانشناسی، توجه تقسیم شده سنجیده می‌شود. این فاکتور، از فاکتورهای مهم، در یادگیری است.
توجه تغییر یافته
در این حالت ممکن است که مثلا شخص مشغول رویابافی بشود اما می‌تواند از آن برگردد و به محرک های دیگر توجه کند.
محیط مناسب برای توجه و تمرکز
برای کودکان و بزرگسالانی که دچار نقص توجه هستند، اهمیت فراوانی دارد که محیط آنها حداقل میزان محرک را داشته باشد. برای مثال کودکی که نقص توجه دارد، باید در محیطی درس بخواند که کمترین میزان اسباب بازی و سروصدا را دارد.
پیشنهاد مطالعه | انواع هوش مقاله ای از میترا کوراوغلی
نشانه‌های اختلال توجه در کودکان
توجه داشته باشید که اختلال توجه با مشکل توجه متفاوت است. در اختلال توجه کودک باید حداقل برای مدت 6 ماه نشانه‌های زیر را داشته باشد و زندگی اش را مختل کرده باشد. مشکل توجه هر چند وقت یک بار ممکن است در کودکان دیده شود. تشخیص اختلال توجه توسط روانشناس یا روانپزشک انجام می‌شود.
کودکی که دچار اختلال توجه است این ویژگی‌ها را دارد:
- فراموشکار است
- با بالا رفتن سطح دشواری مسائل درسی، قادر به انجام آنها نیست
- چند تکلیف مختلف را نمی‌تواند همزمان با هم انجام دهد
- دائم وسایلش را گم می‌کند
- موقعی که دیگران صحبت می‌کنند، توجه نمی‌کند
- غرق در رویاهایش است
- علاقه ای به بازی های چالشی ندارد
این موارد بر موقعیت های تحصیلی، شغلی و زندگی فردی و اجتماعی اش اثر گذار است. وقتی که سطح اضطراب بالاست، اختلال توجه بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
درمان اختلال نقص توجه
نکته مهم در نقص توجه و تمرکز در دانش آموزان، این است که این مورد به حساب بی استعدادی یا بی انگیزگی اون گذاشته نشود. باید بپذیریم که عدم وجود توجه در کودک عمدی نیست و خارج از کنترل او اتفاق می‌افتد. مانند کودکی که مشکل شنوایی دارد و ما از اینکه او صداها را نمی‌شنود، ناراحت نمی شویم.
در مقاله زیر ما فروزان بابایی، روانشناس مدافون، در خصوص بیش فعالی توضیحات جامع و کاملی داده است. مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم:
مهندسی محیط
یکی از موارد بسیار مهم در موضوع نفص توجه محیط اطراف دانش آموز است. باید دانش آموز در محیطی درس بخواند که کمترین محرک ها را داشته باشد. اسباب بازی های اضافه را از محل درس خواندن کودک دور کنید. صداهای اطراف مثل صدای تلویزیون و… را قطع کنید تا او بیشترین میزان تمرکز را داشته باشد.
تنظیم عوامل روانی
دانش آموز با سطح اضطراب بالا نمی‌تواند توجه کافی را نداشته باشد. لازم است که عوامل روانی مانند استرس، اضطراب و… از کودک و نوجوان دور شود. در تشخیص اختلال توجه، لازم است که ابتدا سایر مشکلات عصب روان شناختی مانند افسردگی، عوامل اضطرابی و… را رد کنیم تا مطمئن شویم که کودک به نقص توجه مبتلا است.
علاقه
یکی از مواردی که موجب می‌شود دانش آموز به محرک های درسی توجه نشان ندهد، بی علاقگی به آن درس است. در حل این مشکل، خلاقیت می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. به معلم ها می‌توانیم توصیه کنیم که از روش های متنوع آموزشی استفاده کنند. به معلم ها، توصیه می‌شود که در کلاس های آموزشی، از کارهای گروهی، استفاده از ابزارهای کمک آموزشی، فیلم های آموزشی و… استفاده کنند. این کار باعث می‌شود که هوشیاری دانش آموزان در بیشترین سطح خودش قرار بگیرد. مشارکت دادن دانش آموزان در تدریس می‌تواند سطح توجه انتخابی آنها را بالا ببرد.
در مقاله زیر، روانشناسان مدافون، نکات مهمی درباره رفتار با کودکان تهیه کرده‌اند. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:
حرکت و ورزش منظم
حرکت خون رسانی به مغز را بالا می برد و موجب افزایش تمرکز در دانش آموزان می‌شود. توصیه می‌شود که در کلاس های درسی، مثلا هر 10 دقیقه یک بار، دانش آموزان در کلاس یک حرکت داشته باشند، مثلا از جایشان بلند شوند و دوباره بنشینند. به این کودکان توصیه می‌شود که مثلا وسیله ای داشته باشد که با آن دست ورزی کند مثل یک تکه خمیر. به جز در کلاس، توصیه می‌شود که این دانش آموزان هر روز یک ورزش منظم داشته باشند.
تغذیه مناسب و خواب کافی
برای دانش آموزان خصوصا دانش آموزان ابتدایی، خواب کافی و تغذیه مناسب، از عوامل افزایش دهنده میزان توجه است. وقتی حداقل خواب مورد نیاز کودک تامین نشده، نمی‌توان انتظار سطح بالایی از انگیختگی و هوشیاری را در کودک داشت. در این کودکان منبع انرژی مغز کودک به جای توجه صرف مقابله با خواب می‌شود.
در مقاله زیر، نکات مهم و جالب توجهی درباره تغذیه کودکان گردآوری کرده‌ایم. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:
زمان بندی تکالیف
در کودکانی که دچار مشکل و اختلال توجه هستند، وقتی که یک مسئله درسی پیچیده مطرح می‌شود، سطح توجه و تمرکز پایین می‌آید. توصیه می‌شود در تکالیفی که سخت است و از سطح توانایی دانش آموز کمی بیشتر است، تکلیف را به چند قسمت کوچکتر تقسیم کنید. مثلا هر 10 دقیقه به او یک استراحت بدهید. به کودکان چند دستور را همزمان ندهید. مثلا نگویید مشق هایت را بنویس، بعد حمام کن و بعد می‌توانی کارتون تماشا کنی. این صحبت می‌تواند کودک را دچار شتاب زدگی کند و سطح تمرکز و توجه او را پایین بیاورد. به معلم ها توصیه می‌شود که سطح تکالیف متناسب با توانایی دانش آموزان باشد.
اگر شما هم در خصوص اختلال توجه تجربه ای دارید، خوشحال می شویم که در بخش نظرات نظر خود را ثبت کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.