همانطور که می دانید حاملگی نرمال، حدود 40 هفته طول میکشد. زایمان زودرس معمولا قبل از 37 هفته رخ میدهد. در زایمان های زودرس در صورتی که سن بارداری بیش از 28 هفته باشد و جنین هم حداقل 700 گرم وزن داشته باشد، احتمال زنده ماندن او وجود دارد. در زیر 20 هفته معمولا به این پدیده سقط گفته میشود و نه زایمان زودرس. متاسفانه خانمهایی که سابقه زایمان زودرس دارند احتمال اینکه در بارداری های بعدی باز هم دچار این مشکل بشوند وجود دارد.
این مقاله به تایید دکتر بهاره سلطانی رسیده است.
عوامل ایجاد زایمان زودرس
عوامل مختلفی در بروز زایمان زودرس نقش دارند، اما بیش از نیمی از عوامل خطری که باعث بروز زایمان زودتر از موعد میشود، هنوز شناسایی نشدهاست. این عوامل عبارتند از:
- ژنتیک
- سابقه زایمان زودرس
- بارداری های چندقلویی و دوقلویی
- بارداری در سن کمتر از 17 یا بیشتر از 35 سال
- کاهش وزن و یا عدم کسب وزن مناسب در دوران بارداری
- خونریزی واژینال در سه ماهه اول و دوم بارداری که البته در سه ماهه اول خطر بیشتری دارد
- کم خونی متوسط تا شدید در اوایل بارداری
- مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر خصوصا کوکائین در دوران بارداری
- در خانمهایی که با کمک درمان های ناباروری باردار شده اند
- سطح اجتماعی و اقتصادی پایین
- استرس زیاد
- بیماریهای مزمن مادر مثل فشار خون
- خشونت خانگی
علل زایمان زودرس
پارگی ناگهانی کیسه آب
این علت شایعترین علت زایمان زودرس میباشد.
برخی بیماریها
بعضی مادران دچار بیماریهای طبی هستند که پزشک برای نجات جان مادر مجبور به زایمان زودرس میشود مانند فشار خون بالا، جفت سرراهی با خونریزی های شدید، دیابت پیشرفته، مسمومیت بارداری، عفونت و…
اختلالات ساختاری در رحم یا دهانه رحم
بعضی اختلالات مانند فیبروم رحم، اختلالات مادرزادی رحم مثل رحم دوشاخ، کوتاه بودن دهانه رحم نسبت به حالت طبیعی یعنی کمتر بودن از 25 میلی متر که دهانه رحم بدون انقباض گشاد و یا باز میشود از عواملی هستند که میتواند منجر به زایمان زودرس شود.
علائم زایمان زودرس
برخی از علائمی که در ادامه آمده است، ممکن است چند روز زودتر از علائم دیگر ظهور کند. در صورت مشاهده هر کدام از این علائم، حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
در صورتی که میخواهید از یک پزشک متخصص زنان، مشاوره پزشکی آنلاین دریافت کنید وارد لینک شوید: مشاوره تلفنی با متخصص زنان
احساس درد و فشار مکرر در ناحیه لگن
همه خانمهای باردار هر چند وقت یک بار، احساس درد دارند که جای نگرانی نیست . اما اگر این درد و فشار مکرر باشد باید به پزشک مراجعه کرد. دردهای زایمان زودرس به تدریج به هم نزدیک میشود.
لکه بینی
یکی از نشانههای زایمان زودرس لکه بینی و یا خونریزی واژینال است. دکتر زهرا نادری، قبلا در مقاله ای بهطور مفصل درباره لکه بینی در بارداری توضیح داده است. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: همه چیز درباره لکه بینی در بارداری
آبریزش واژینال
در صورت آبریزش از واژن، حتما به پزشک خود مراجعه کنید. این موضوع میتواند ناشی از پاره شدن کیسه آب باشد.
افزایش میزان ترشحات واژینال
این علامت یکی از علائم مخفی زایمان زودرس است. اگر میزان ترشحات واژینال نسبت به گذشته افزایش پیدا کرد، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
تشخیص زایمان زودرس
در صورت بروز علائم زایمان زودرس ، پزشک از طریق معاینه بررسی میکند که آیا دهانه رحم یا سرویکس در حال باز شدن، نازک و نرم شدن است یا خیر.
آبریزش از واژن هم میتواند نشان دهنده پاره شدن کیسه آب باشد. اگر این دو علامت یعنی باز شدن دهانه رحم و آبریزش از واژن، وجود داشته باشد نشان میدهد که پروسه زایمان زودرس شروع شدهاست.
اگر این دو نشانه وجود نداشته باشد، میتوان از تست های خاصی به صورت واژینال استفاده کرد. با این تست ها میتوان بررسی کرد که آیا مادر در خطر زایمان زودرس واقعی قرار دارد یا خیر.
علاوه بر این یک سونوگرافی کامل برای بررسی وضعیت جنین، آب دور او، اندازه گیری طول سرویکس یا دهانه رحم و… نیز انجام میشود. خانمهایی که در خطر زایمان زودرس هستند، طول سرویکس شروع به کوتاه شدن میکند. اگر طول سرویکس کم باشد، حتی اگر علائم دیگر هم بروز پیدا نکند، احتمال زایمان زودرس بیشتر میشود.
علاوه بر این، آزمایش خون برای بررسی وضعیت مادر، لکوسیت (گلبول سفید خون) وعفونت انجام میشود.
از دیگر آزمایشهایی که در این شرایط انجام میشود، آزمایش ادرار برای بررسی عفونت مخفی در ادرار است. این عامل یکی از عوامل شایع در زایمان زودرس است، به همین علت یک آزمایش برای بررسی عفونت ادراری هم انجام میشود.
راههای درمانی در زایمان زودرس
اگر مادر قبل از 34 هفته باشد و به سمت زایمان زودرس رفته و یا وارد فاز آن شود، از مهمترین کارهایی که انجام میشود، تزریق آمپول بتامتازون یا دگزامتازون است. این کار برای بلوغ ریه جنین و تسریع تکامل و جلوگیری از نارسایی ریه در جنین انجام میشود.
داروی دیگری که استفاده میشود، سولفات منیزیم است که به پایدار شدن عروق مغز در جنین و جلوگیری از خونریزی های مغزی کمک میکند.
داروهای دیگری مانند ایندومتاسین یا نیفدیپین هم داروهایی هستند که کمک میکنند که زایمان 24 تا 48 ساعت به تعویق بیفتد تا اثربخشی داروها کامل شود.
مهمترین عامل زایمان زودرس
دکتر هاله رحمان پور، متخصص زنان و زایمان: سابقه داشتن زایمان زودرس در حاملگی قبلی ، قویترین ریسک فاکتور برای تکرار چنین حالتی در زایمان های بعدی است، هرچند که بیشتر این مادران حاملگی بعدی را به ترم می رسانند .
سایر عوامل موثر عبارتند از:
- حامگی دو قلو و یا سه قلو .
- رحم غیر طبیعی مثل رحم دو شاخ یا دارای سپتوم
- نارسایی دهانه رحم – جفت سر راهی که جفت بهطور کامل یا ناقص روی دهانه رحم را می پوشاند.
- کنده شدن جفت (جدا شدن جفت از رحم قبل از وضع حمل)
- کشیده شدن و تحت فشار بودن رحم بعلت افزایش حجم مثلا داشتن جنین دوقلو، سه قلو و یا افزایش مایع آمنیوتیک در اطراف جنین، از علل ایجاد کشش در رحم هستند که در نهایت منجر به انقباض رحم و زایمان زودرس میشوند.
- باکتریها و التهابات: التهابهایی که در اثر عفونت رحم ایجاد میشوند، با تولید مواد واسطه ای باعث افزایش انقباضات رحم میشوند.
- استرسهای فیزیکی و روانی: استرسهای شدید هورمونهایی را در بدن آزاد میکنند که موجب انقباض رحم و زایمان زودرس میشوند.
پیشگیری از زایمان زودرس در خانمهایی که سابقه آن را نداشته اند
در علم پزشکی، هموارد تاکید بر پیشگیری است. با رعایت نکات زیر، میتوان از زایمان زودرس پیش گیری کرد.
کنترل بیماری دیابت
قبل از اقدام به بارداری لازم است که اگر مبتلا به دیابت هستید، آن را کنترل کنید.
کنترل وزن
حتما پیش از آن که اقدام به بارداری کنید، مشکل اضافه وزن خود را حل کنید. چاقی و اضافه وزن مادر یکی از مهمترین عواملی است که بر روی بارداری اثر می گذارد. اضافه وزن ریسک دیابت، فشار خون، مسمومیت بارداری و زایمان زودرس را افزایش میدهد.
کنترل بیماریهای زمینه ای
در صورتی که بیماریهای زمینه ای دارید، قبل از اقدام به بارداری، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید و هنگامی که بیماری تحت کنترل درآمده باشد، اقدام به بارداری کنید.
مصرف آسپرین
در مواردی با تشخیص پزشک، مصرف آسپرین میتواند از مسمومیت بارداری و همین طور زایمان زودرس به دنبال آن پیش گیری کند. خانمهای باردار با فاکتورهای خطری مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، بارداری اول در سن بالای 35 سال، سابقه مسمومیت بارداری، فاصله بین دو حاملگی بیش از 10 سال و… طبق تجویز پزشک ممکن است که از آسپرین استفاده کنند.
در مدافون میتوانید به صورت 24 ساعته با بهترین ماماهای کشور در ارتباط باشید. دریافت مشاوره مامایی آنلاین و یا تلفنی
پیش بینی زایمان زودرس
توصیه میشود خانمهای باردار، در هفته 16 تا 18 بارداری، درسونوگرافی، اندازه گیری طول سرویکس انجام دهند. در این سونوگرافی، طول دهانه رحم اندازه گیری میشود. اگر این اندازه کم باشد، این احتمال وجود دارد که خانم به سمت زایمان زودرس برود. اگر طول سرویکس کم باشد، ممکن است نیاز به استفاده از دارو یا یک عمل جراحی به نام سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) باشد. این موضوع کمک میکند که دهانه رحم تقویت شده و احتمال زایمان زودرس بسیار کمتر میشود.
زایمان زودرس در خانمهایی که سابقه آن را داشته اند:
خانمهایی که دچار سقط (به دلایل مختلف از جمله نارسایی دهانه رحم) بوده اند و یا تجربه زایمان زودرس بین 14 تا 37 هفته را داشته اند، باید در تمام طول دوران بارداری تحت نظر پزشک باشند.
این خانمها قبل از اقدام به بارداری باید از نظر حفره رحم ارزیابی شوند. بعضی وقت ها، یک سکتوم یا اشکالاتی در ساختار رحم، میتواند منجر به زایمان زودرس شود. اگر این سکتوم یا مشکل برطرف نشود، باز هم خطر زایمان زودرس وجود دارد.
در این خانمها، بعد از هفته 14-15 بارداری باید اندازه گیری طول سرویکس بهطور منظم انجام شود. اگر طول سرویکس از عدد خاصی کمتر شود، باید عمل جراحی سرکلاژ باید برای آنها انجام شود. در این افراد ممکن است که نیاز باشد که در تمام طول دوران بارداری، پروژسترون مصرف یا آمپول آن تزریق شود.
در بعضی از خانمهایی که سابقه زایمان زودرس داشته اند، ممکن است که در هفته 12-13 بارداری، بدون اندازه گیری اندازه دهانه رحم، عمل سرکلاژ انجام شود.
همچنین بسیار اهمیت دارد خانمهایی که سابقه زایمان زودرس داشته اند بتوانند استرس خود را کنترل کنند. کاهش استرس نقش مهمی در کاهش احتمال بروز زایمان زودرس دارد.
چند قلویی و زایمان زودرس
در بارداری های دوقلو یا چند قلویی، عوارض زیاد جنین ها را تهدید میکند. این بارداری ها، به علل مختلفی منجر به زایمان زودرس میشوند. وقتی تعداد جنین بیشتر شود، مثلا دوقلویی بشود، سه قلویی، این ریسک به شدت افزایش پیدا میکند. به همین خاطر توصیه میشود، خانمهایی که از روش های کمک باروری استفاده میکنند کمترین تعداد ممکن جنین برای آنها گذاشته شود. دوقلویی خصوصا در حالتی که دوقلوها همسان هستند و جفت مشترک دارند، بسیار پردردسر است.
ژنتیک و زایمان زودرس
سابقه ژنتیکی در زایمان زودرس نقش بسیار پررنگی دارد. خانمی که خودش زایمان زودرس کرده به شدت در معرض زایمان زودرس است. خانمی که مادر یا خواهرانش دچار زایمان زودرس میشوند، هم باید آزمایشات دقیقی برایشان انجام شود چرا که این موضوع به ارث میرسد.
عوارض زایمان زودرس برای مادر
معمولا علت زایمان زودرس است که خیلی اهمیت دارد. خانمهایی که به دلیل فشار خون، مسمومیت بارداری دچار زایمان زودرس میشوند، در مواردی دچار درگیری کبد و کلیه و عروق مغز میشوند.
خانمهایی که دچار پارگی کیسه آب میشوند، ممکن است که چند هفته در بیمارستان بستری باشند تا حاملگی طولانی تر شود. این موضوع باعث افسردگی و مشکلات روحی زیادی برای مادران میشود.
پرسش و پاسخ زایمان زودرس
اگر در سونوگرافی (معمولا هفته 16 تا 18) طول سرویکس خیلی کم باشد، برای پیشگیری از زایمان زودرس عمل سرکلاژ یا دوختن دهانه رح انجام میشود، این عمل نهایتا تا 22-23 هفته قابل انجام است.
اگر دچار اضافه وزن هستید حتما اضافه وزن خود را اصلاح کنید. اگر دچار بیماری زمینه ای هستید، حتما به آن رسیدگی کنید. در خانمهایی که از روش های کمک باروری استفاده میکنند، خطر مسمومیت بارداری افزایش پیدا میکند. در تمام مدت بارداری تحت نظر پزشک باشید. توصیه میشود که از هفته 12 بارداری، از آسپرین استفاده کنید تا دچار مسمومیت بارداری نشوید.
پنجاه سالگی برای بارداری سن بالایی محسوب میشود. اگر روماتیسم شما، آرتریت روماتوئید است، معمولا در حاملگی مشکلی ایجاد نمیکند. اما اگر دچار لوپوس هستید، باید حداقل 2 سال بیماری شما در مرحله خاموشی باشد که بتوانید باردار شوید.
قبل از بارداری، معاینه پستان، تست سرطان دهانه رحم یا پاپ اسمیر، آزمایش خون از نظر دیابت، سطح آنزیم های کبدی، ویتامین دی، کم خونی، تیروئید و… چک میشود. اگر این موارد مشکلی نداشته باشد، انشالله در طی دوران بارداری هم مشکل خاصی وجود ندارد.
در بارداری سه قلویی اگر علائم زایمان زودرس مشخص شود، معمولا خیلی نمیتوان کار خاصی کرد. بنابراین بهطور مدام، طول سرویکس را از هفته 24 حاملگی چک بکنید. توصیه میشود که در هفته 30-32 بارداری بستری شوید و بتامتازون برای شما تزریق شود چرا که به شدت در معرض زایمان زودرس هستید. دائم تحت نظر پزشک خود باشید و فشار خون خود را نیز اندازه گیری کنید.
برای خانمهایی که در اولین بارداری طول سرویکس آنها 26 باشد، معمولا دچار زایمان زودرس نمیشوند. میتوانید از فرآورده های پروژسترون مانند شیاف استفاده کنید. بهطور منظم طول سرویکس را بررسی کنید. اگر روند کاهشی نداشته باشد، معمولا جای نگرانی نیست.
متاسفانه راه پیشگیری وجود ندارد. اگر خطر زایمان زودرس به دلیل نازکی و پارگی رحم برای شما وجود دارد، حتما باید بین هفته 34 تا 37 در بارداری بعدی، سزارین شوید.
چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم میتواند بر اثر دلایل مختلفی از جمله سابقه سزارین به وجود آید.این مشکل جزو موارد بسیار خطرناک و تهدیدکننده جان مادر است. به همین دلیل به مراقبت زیادی نیاز دارد.
برای تشخیص این مشکل از سونوگرافی و در مواردی از ام آر آی استفاده میشود. هنگام زایمان هم نیاز به حضور جراحان متبحر و انجام زایمان در بیمارستان های مجهز است. اما احتمال زایمان زودرس وجود ندارد و روند زایمان بهطور طبیعی طی خواهد شد.
در اپلیکیشن مدافون، میتوانید به صورت 24 ساعته از بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان مشاوره پزشکی بگیرید:
پیشنهاد مطالعه | در مقابل زایمان زودرس زایمان دیررس قرار دارد. مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
اگر شما هم در زمینه زایمان زودرس تجربه ای دارید، خوشحال می شویم که دیدگاه خود را ثبت کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.
من که خیلی ازش می ترسم. خدا کنه بچه ام سر وقت و باسلامت دنیا بیاد