عموما سرطان خون به دلیل افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون در بدن ایجاد میشود. این بیماری عموما گلبول‌های سفید خون که جنگنده های قدرتمندی با عفونت هستند را درگیر می‌کند. در افراد مبتلا به سرطان خون یا همان لوسمی، مغز استخوان مقدار زیادی گلبول سفید غیرطبیعی تولید می‌کند که به درستی عمل نمی‌کنند. برای مثال نمی‌تواند علیه عفونت‌ها بجنگد یا خونریزی ناشی از یک زخم را مهار کند.
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید شده‌است.
منشاء سرطان خون کجاست؟
هر روز و هر ثانیه در تمامی بدن تعدادی از سلول‌های قدیمی از بین می‌روند و سلول‌های تازه جایگزین آنها می‌شوند. البته در خون‌شناسی، به سلول در اصطلاح گلبول هم گفته میشود.
درون هر سلول ماده‌ای وجود دارد که با نام مخفف DNA شناخته میشود. در واقع DNA حاوی یک سری کد است که رشد، رفتار و مرگ سلول را کنترل می‌کند. DNA از چند بخش تشکیل شده‌است که به هر بخش از DNA می‌گوییم: ژن. ژن‌ها درون کروموزوم‌های سلولی بسته‌بندی می‌شوند.
سلول‌های بنیادی موجود در مغز استخوان، سلول‌های خونی را به‌وجود می‌آورند. اگر ژن‌ها در سلول‌های بنیادی دچار تغییر (جهش) شوند، اختلال در تولید سلول‌های خونی مربوطه آغاز میشود. در چنین شرایطی سلول‌های خونیِ به‌وجود آمده رشد بدی دارند و غیرطبیعی هستند یا در زمانی که باید بمیرند، از بین نمی‌روند و تعداد آنها غیرقابل کنترل می‌گردد.
دسته‌بندی سرطان‌های خون بر پایه نوع سلولی که دچار اختلال میشود به‌شرح زیر است:
- لوسمی (لوکمی) زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سفید خون، سرطانی می‌شوند.
- لنفوم به سرطانی گفته میشود که در آن لنفوسیت‌ها (نوعی از سلول‌های سفید خون) سرطانی می‌گردند.
- میلوم هنگامی رخ می‌دهد که پلاسماسل‌ها (نوع خاصی از لنفوسیت‌ها) دچار سرطان می‌شوند.
علائم سرطان خون
علائم سرطان خون بسته به نوع آن متفاوت است.
شایع‌ترین علائم و نشانه‌های لوسمی عبارتند از:
- تب و لرز
- خستگی مداوم، ضعف
- عفونت‌های مکرر یا شدید
- کاهش وزن شدید
- غدد لنفاوی متورم، کبد یا طحال بزرگ شده
- خونریزی های مکرر بینی
- لکه‌های قرمز ریز در پوست (پتشیا)
- تعریق زیاد به‌خصوص در شب
- درد یا حساسیت استخوانی
- سردرد
- تنگی نفس
- از دست دادن اشتها
چنانچه هر یک از علائم فوق را در خود یا اطرافیانتان مشاهده نمودید، می‌توانید با دکتر آنلاین خون و سرطان مدافون، در اپلیکیشن مدافون مشورت کنید.
علل ایجاد سرطان خون
هیچ کس دقیقا ن‌‌می‌داند که چه چیزی باعث سرطان خون میشود. اما برخی موارد ممکن است باعث افزایش ریسک ایجاد آن شوند. این عوامل عبارتند از:
استعمال دخانیات
اگرچه ممکن است سیگار کشیدن دلیل اصلی سرطان خون نباشد، اما کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می‌دهد.
سابقه خانوادگی
بیشتر لوسمی ها هیچ پیوند خانوادگی ندارند. با این حال، اگر شما از بستگان درجه یک بیمار مبتلا به سرطان خون هستید یا اگر دوقلوی یکسانی دارید که مبتلا به لوسمی است، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری باشید.
سندرم های مادرزادی
به نظر می‌رسد برخی سندرم های مادرزادی شامل سندرم داون، کم خونی فانکونی، سندرم بلوم، آتاکسی-تلانژکتازی و سندرم بلکفان-دیاموند خطر بروز لوسمی را افزایش می‌دهند.
میدان های الکترومغناطیسی
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موقعیت هایی مانند زندگی در نزدیکی خطوط برق، ممکن است خطر ابتلا به لوسمی را در فرد افزایش دهد.
سایر علل عبارتند از:
- شیمی درمانی
- قرار گرفتن در معرض تابش پر انرژی
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از آفت‌کش‌ها یا مواد شیمیایی
پیشنهاد مطالعه | اگر می‌خواهید بدانید که سرطان چیست، مطالعه این مقاله را از دست ندهید: سرطان چیست؟
انواع سرطان خون
انواع عمده لوسمی عبارتند از:
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
این نوع لوسمی شایع‌ترین نوع سرطان خون در کودکان خردسال است ALL همچنین می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد.
لوسمی میلوژن حاد (AML)
AML یک نوع شایع سرطان خون است که در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد. اما میزان شیوع آن در بزرگسالان بیشتر از کودکان است.
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
CLL که یکی از شایع‌ترین سرطان های خون در بزرگسالان است، ممکن است سال‌ها بدون نیاز به درمان در بدن افراد وجود داشته باشد و هیچگونه علائمی از خود بروز ندهد.
لوسمی میلوژن مزمن (CML)
این نوع لوسمی عمدتاً بزرگسالان را مبتلا می‌کند. یک فرد مبتلا به CML ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها قبل از ورود به مرحله ای که در آن سلول‌های سرطان خون سریعتر رشد می‌کنند، علائم کمی داشته باشد یا هیچ علائمی نداشته باشد.
انواع دیگر و نادرتری از سرطان خون وجود دارد که عبارتند از:
- لوسمی سلول مویی
- سندرم های میلودیسپلاستیک
- اختلالات میلوپرولیفراتیو.
دکتر نگار اسماعیلی | درباره داروی نیلوتینیب که برای درمان لوسمی مزمن میلوئیدی بیشتر بدانید.
سرطان خون چگونه طبقه بندی میشود؟
پزشکان لوسمی را بر اساس سرعت پیشرفت و نوع سلول‌های درگیر طبقه بندی می‌کنند.
- اولین نوع طبقه بندی بر اساس سرعت پیشرفت لوسمی است:
لوسمی حاد
در لوسمی حاد، سلول های غیرطبیعی خون، سلول های خونی نابالغ (بلاست) هستند. آنها نمی‌توانند عملکرد طبیعی خود را انجام دهند و به سرعت تکثیر می‌شوند، بنابراین بیماری به سرعت بدتر میشود.از این رو لوسمی حاد نیاز به درمان تهاجمی و به موقع دارد.
لوسمی مزمن
انواع مختلفی از لوسمی مزمن وجود دارد. برخی سلول‌های زیادی تولید می‌کنند و برخی باعث تولید سلول‌های بسیار کمی می‌شوند. لوسمی مزمن شامل سلول‌های خونی بالغ تر میشود. این سلول‌های خونی کندتر تکثیر یا تجمع می‌یابند و می‌توانند برای مدتی به‌طور طبیعی عمل کنند. برخی از انواع لوسمی مزمن در ابتدا هیچ علامت اولیه ای ایجاد نمی‌کنند و ممکن است برای سال‌ها بدون توجه یا تشخیص داده شوند.
- نوع دوم طبقه بندی بر اساس نوع گلبول سفید تحت تأثیر است:
سرطان خون لنفوسیتی
این نوع لوسمی بر سلول‌های لنفوئیدی (لنفوسیت ها) که بافت لنفاوی یا لنفاوی را تشکیل می‌دهند، تأثیر می گذارد. بافت لنفاوی سیستم ایمنی بدن شما را تشکیل می‌دهد.
لوسمی میلوژن (my-uh-LOHJ-uh-nus)
این نوع لوسمی بر سلول‌های میلوئید تأثیر می گذارد. سلول‌های میلوئید باعث ایجاد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و سلول‌های تولید کننده پلاکت می‌شوند.
ببشتر بدانید درباره: سرطان سینه
تشخیص سرطان خون
بیماری می‌تواند با شتاب یا به کندی پیشرفت کند. نزدیک ۲۵ درصد گونه‌های لوسمی در جریان یک معاینه بالینی معمولی و پیش از اینکه نشانه‌ها بیماری ظاهر شوند تشخیص داده می‌شوند. پزشکان معمولاً لوسمی مزمن را با آزمایش خون ساده قبل از شروع علائم تشخیص می‌دهند. روند تشخیص می‌تواند دربرگیرنده موارد زیر باشد:
- آزمایش جسمی: شناسایی نشانه‌های فیزیکی و جسمی لوسمی مثل رنگ‌پریدگی ناشی از کم خونی، و ورم غده‌های لنفاوی، کبد یا طحال
- آزمایش خون: شمارش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون
- آزمایش سیتوژنتیک: این آزمایش تغییرات ایجاد شده در کروموزوم‌ها، ازجمله وجود کروموزوم فیلادلفیا را بررسی می‌کند.
- آزمایش نمونه مغز استخوان
برای تأیید تشخیص لوسمی و تعیین نوع و میزان پیشرفت آن در بدن، نیاز به آزمایش‌های بیشتر است.
درمان سرطان خون
درمانی که دریافت می‌کنید بستگی به نوع سرطان خون شما، میزان گسترش آن و میزان سلامتی شما دارد. گزینه های اصلی درمان عبارتند از:
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در خون و مغز استخوان استفاده میشود. داروها از راه‌های زیر می‌توانند وارد بدن شوند:
- از طریق شلیک به ورید یا عضله
- به عنوان یک قرص
- تزریق به مایع اطراف نخاع
پرتو درمانی یا رادیوتراپی
در روش پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطان خون یا جلوگیری از رشد آنها استفاده میشود. این تابش ها بسته به تجویز پزشک گاهی به کل بدن و گاهی تنها در یک قسمت از بدن که در آن سلول‌های سرطانی زیادی وجود دارد، تابیده می‌شوند.
درمان بیولوژیکی
درمان بیولوژیکی که ایمونوتراپی نیز نامیده میشود، به سیستم ایمنی بدن کمک میشود تا سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و به آنها حمله کند. داروهایی مانند: اینترلوکین و اینترفرون می‌توانند به تقویت دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان خون کمک کنند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند از داروهایی برای مسدود کردن ژن ها یا پروتئین های خاصی استفاده می کند که سلول های سرطانی برای رشد به آن ها نیاز دارند. این درمان می‌تواند سیگنال هایی را که سلول های لوسمی برای رشد و تقسیم استفاده می کنند، را با قطع جریان خون یا کشتن مستقیم آنها متوقف کند.
پیوند سلول‌های بنیادی
در این روش سلول‌های سرطان خون در مغز استخوان با سلول‌های جدیدی که خون می سازند جایگزین میشود. پزشک می‌تواند سلول‌های بنیادی جدید را از بدن خود یا از یک اهدا کننده دریافت کند. ابتدا، دوزهای بالایی از شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در مغز استخوان انجام میشود. سپس، سلول‌های بنیادی جدید از طریق تزریق به یکی از رگ‌ها، دریافت میشود. آنها به سلول‌های خونی جدید و سالم تبدیل خواهند شد.
عمل جراحی
اگر طحال شما پر از سلول‌های سرطانی باشد و به اندام‌های مجاور فشار آورد، پزشک می‌تواند آن را خارج کند. به این روش اسپلنکتومی می گویند.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.