سرطان معده، پیشگیری، علائم و درمان

سرطان معده (gastric cancer) شایع‌ترین سرطان در کل کشور است. این سرطان در مردان، اولین سرطان شایع و در زنان، بعد از سرطان سینه رتبه دوم را دارد. با توجه به اینکه سرطان های دستگاه گوارش در ابتدا علائم خاصی ندارند، ممکن است که تشخیص این بیماری به تعویق بیفتد. 

این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید ‌شده‌است.

حدود 30 تا 50 درصد سرطان های گوارشی به نوع تغذیه افراد بستگی دارد. رعایت اصول تغذیه ای، مصرف غذاهای سالم ،پرهیز از غذاهای شور و نوع پخت صحیح غذا، برای پیشگیری از سرطان های گوارشی موثر است. استفاده از سبزیجات با مدت پخت کوتاه، میوه جات، مصرف کمتر گوشت قرمز خصوصا به صورت سرخ شده و کبابی احتمال ابتلا به سرطان های گوارشی را کاهش می‌دهد.

چاقی، عدم تحرک، مصرف مواد مخدر، دخانیات و الکل، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، مصرف غذاهای داغ از عوامل افزایش ریسک کانسر (سرطان) معده است. سرطان های گوارشی در شمال کشور و حاشیه دریای خزر شیوع سرطان های گوارشی بیشتر است. 

معده قسمت مهمی از دستگاه گوارش است که کار ذخیره مواد غذایی و هضم اولیه غذا را انجام می‌دهد. موارد مختلفی می‌تواند پیش آگهی یا بروز سرطان معده را افزایش دهد.

عوامل خطر در بروز سرطان معده

جنسیت

کانسر معده در آقایان دو برابر خانم‌ها دیده ‌شده‌است.

مصرف دخانیات

انواع دخانیات مانند سیگار،سیگارت، قلیان منجر به افزایش ریسک این بیماری می‌شود.

الکل

مصرف الکل از دیگر مواردی است که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان معده می‌شود.

فست فود

فست فودهایی مانند سوسیس و کالباس می‌تواند حاوی نیترات باشد، نیترات در بدن هنگامی که با اسید معده ترکیب می‌شود، مواد مضری ایجاد می‌کند که می‌تواند موجب افزایش ریسک سرطان معده شود. 

غذاهای شور

مصرف غذاهای شور، نگهداری سبزیجات در آب نمک و غذاهای نمک سود شده خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.

غذاهای ترش

مصرف غذاهای ترش و ترشی ریسک این سرطان، زخم معده، التهاب معده، گاستریت و برخی بیماری‌های دیگر معده را افزایش می‌دهد.

برخی بیماری‌های معده

برخی بیماری‌های معده مانند زخم معده، التهاب معده، گاستریت و برخی بیماری‌های دیگر معده می‌تواند خطر بروز سرطان معده را افزایش دهد.

نوشیدنی‌های گازدار

نوشیدنی‌های گازدار به واسطه تغییراتی که در PH یا حالت اسیدیته معده به وجود می‌آورد، از عوامل خطر بروز سرطان معده است.

چاقی و اضافه وزن

چاقی و پرخوری می‌تواند می‌تواند باعث افزایش خطر سرطان معده شود.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)

سابقه خانوادگی و فامیلی

پیشگیری از سرطان معده

داشتن سبک زندگی سالم (حفظ تناسب اندام و وزن و عدم استفاده از تنباکو و سیگار) ، تغذیه سالم، درمان زخم معده، گاستریت و سایر بیماری‌ها از عواملی است که می‌تواند از سرطان معده پیشگیری کند. سبک تغذیه ای مدیترانه ای که شامل مصرف سبزیجات، روغن زیتون و… است از عواملی است که می‌تواند ریسک ابتلا به این کانسر را کاهش دهد. عدم مصرف فست فودها، غذاهای شور و ترش، نوشیدنی‌های گازدار و… از عواملی است که می‌تواند خطر این بیماری را کاهش دهد.

علائم سرطان معده

این سرطان در مراحل اولیه هیچ علامت واضح و مشخصی ندارد. علائمی که این سرطان در مراحل بعدی ایجاد می‌کند با سایر بیماری‌های دستگاه گوارش مشترک است. همین علائم مشابه سبب می‌شود که تشخیص این سرطان با تاخیر اتفاق بیفتد. 

علائم اولیه

• حالت تهوع
• سوزش سردل
• احساس سنگینی و بی‌اشتهایی
• احساس نفخ بعد از خوردن غذا

پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش، با مشاهده علائم بالا و بررسی سابقه خانوادگی، غربالگری سرطان معده را توصیه می‌کند. اگر سابقه خانوادگی سرطان معده یا سایر سرطان ها در فرد وجود داشته باشد، ممکن است که پزشک آندوسکوپی، را برای غربالگری توصیه کند.

اگر نیاز به مشاوره با پزشک فوق تخصص گوارش دارید، بهترین پزشکان آنلاین گوارش در اپلیکیشن مدافون آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.

از کجا بفهمیم که سرطان معده داریم؟

در کشورهایی مانند کره و ژاپن که سرطان معده شیوع بالایی دارد، غربالگری این سرطان وجود دارد. در کشور ما که شیوع سرطان کمتر از این کشورهاست چنین غربالگری هایی وجود ندارد.  همان‌طور که گفته شد، سرطان معده در ابتدای کار علامت مشخصی ندارد و علائم اولیه آن هم با بسیاری از بیماری‌های گوارشی دیگر مشترک است.

بر اثر شرایط و علائم بیمار، ممکن است که پزشک آندوسکوپی توصیه کند. در صورتی که در آندوسکوپی یا نمونه برداری، وجود سلول‌های سرطانی مشخص شود و بر اساس میزان پیشرفتگی سرطان، پزشک ممکن است که سایر اعضا مانند ریه و کبد را برای بررسی دست اندازی سرطان (متاستاز) مورد بررسی قرار دهد.

انواع سرطان معده

طبقه بندی درجات مختلف سرطان معده بر اساس عمق نفوذ سلول‌های سرطانی انجام و با T نشان داده می‌شود. هر چه سلول‌های سرطانی از سمت مخاط به سمت لایه خارجی بیشتر سرایت کرده باشد، عمق نفوذ سرطان معده بیشتر است. هر چه عمق نفوذ بیشتر باشد، خطرات و احتمال پخش شدن سرطان در بدن بیشتر است.

اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی اطراف معده برسد نشان دهنده این است که سرطان معده، نسبتا پیشرفته تر است. این مورد با حرف N نشان داده می‌شود.

در آزمایشان N0 به این معنی است که غدد لنفاوی اطراف معده درگیر نشده اند.

شاخص N1 به معنی درگیری 7 عدد از غدد لنفاوی و N2 به معنی درگیری بیش از 7 عدد از غدد لنفاوی می‌باشد.

استیج یا درجه سرطان با میزان سرایت آن به دیگر قسمت‌های بدن سنجیده میشود.

درمان سرطان معده

بر اساس اینکه سرطان در چه درجه و استیجی قرار داشته و کدام قسمت معده را درگیر کرده باشد، پلن درمانی چیده می‌شود.

درمان سرطان معده شامل این موارد می‌باشد که این درمان ها مکمل یکدیگر هستند:

جراحی

یکی از درمان های اصلی در سرطان معده جراحی است. بر اساس اینکه کدام قسمت معده درگیر سرطان شده و سایز و نوع توده سرطانی، جراحی کل و یا بخشی از معده ممکن است انجام شود.

در افرادی که جراحی برداشتن کل معده را انجام داده اند، در ابتدای جراحی، رژیم غذایی مانند یک کودک با غذاهای نرم مانند فرنی، سوپ، زرده تخم مرغ و… است. بعد از دو تا سه هفته، رژیم غذایی این افراد مانند افراد عادی می‌شود. تنها تفاوتی که وجود دارد این است که فرد باید حجم کم و با تعداد وعده‌های زیاد غذا بخورد.

در بیمارانی که معده شان به‌طور کامل برداشته ‌شده‌است ممکن است سوء جذب آهن وجود داشته باشد که در صورت نیاز به صورت تزریقی، آهن مورد نظر تامین می‌شود.

شیمی درمانی

در سرطان های بدنه معده یا قسمت‌های انتهایی آن شیمی درمانی از پایه های اصلی درمان است.

رادیوتراپی یا پرتو درمانی

اگر بیماری در قسمت‌های ابتدایی معده باشد این درمان موثر است.

تارگت تراپی یا درمان های اختصاصی از درمانهای جدید سرطان هاست. در حال حاضر ایمونوتراپی یا همان درمان اختصاصی در حال پیشرفت است که البته برای همه انواع سرطان ها کاربرد ندارد. در این روش داروی موثر بر روی سلولها با گیرنده خاص اثر کرده و آنها را از بین می برد.

متاسفانه در مواردی که سرطان معده به اندام‌های دیگر مانند کبد، ریه و… دست اندازی کرده باشد، برای بیمار، به جز شیمی درمانی که می‌تواند اندکی طول عمر بیمار را افزایش دهد، علاج خاصی وجود ندارد.

سوالات پزشکی سرطان معده

آقای دکتر آیا مصرف بخش های سوخته مواد غذایی خطر دارد؟

مصرف تکه‌های سوخته جوجه کباب، نان و…خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد. نحوه صحیح پخت و تهیه مواد غذایی در کاهش خطر ابتلا به سرطان معده موثر است.

آیا سرطان معده کشنده است؟

همان‌طور که گفته شد، درمان کانسر معده بستگی به درجه سرطان، محل و نوع توده سرطانی دارد. در مواردی که امکان جراحی وجود داشته باشد با برداشتن کل معده یا بخشی از آن می‌توان این بیماری را درمان کرد اما اگر این بیماری به کلیه یا ریه دست اندازی کرده باشد، متاسفانه به جز شیمی درمانی که طول عمر بیمار را کمی بیشتر می‌کند درمان موثر دیگری وجود ندارد. بنابراین تشخیص به موقع این بیماری در درمان آن موثر است.

فرق زخم معده با سرطان معده چیست؟

این دو بیماری علائم مشابه دارند اما با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. زخم معده ایجاد یک زخم در دستگاه گوارش است اما تومور معده با تقسیم ناسالم سلول‌های معده شروع می‌شود و در نهایت امکان دارد سلول‌های تقسیم شده به اندام‌های دیگر دست اندازی (متاستاز) کنند.

آقای دکتر با چه علائمی متوجه شویم تومور معده داریم؟

علایم اختصاصی جهت تومور معده وجود ندارد اما کاهش اشتها، کاهش وزن بدون دلیل، درد معده،، درد شکم بالای ناف، احساس سیری زودهنگام، حالت تهوع، سوزش سردل، استفراغ خونی می‌تواند از نشانه‌های اولیه تومور معده باشد.

خلاصه:

یک سبک تغذیه و زندگی سالم، ‌‌مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند فرد را از سرطان معده نجات دهد. اگر دچار علائم ساده گوارشی شدید، بدون اینکه درگیر استرس و اضطراب شوید، به پزشک فوق تخصص گوارش برای انجام بررسی های بیشتر مراجعه کنید.

بررسی و تایید: دکتر میلاد دودانگه