کلیه ها در واقع تصفیه خانه بدن هستند. این ارگان، تنظیم میزان آب، مواد زائد بدن و نمک ها را بر عهده دارد. اگر اختلال مزمنی در عملکرد کلیه پیش آید بهطوری که عملکرد آن به 15 درصد عملکرد کلیه سالم کاهش یابد، مجبور هستیم که از روش کمک درمانی دیالیز برای درمان نارسایی کلیه استفاده کنیم. این مقاله به تایید دکتر محمدمهرنیا، رسیده است.
دیالیز به دو صورت خونی و عروقی میتواند انجام میشود:
در دیالیز خونی، خون بیمار توسط پورت، وارد دستگاه میشود و مواد زائد آن گرفته و فیلتر شده و دوباره به بدن برمیگردد. این دیالیز باید حداقل 12 تا 16 ساعت در هفته انجام شود.
دیالیز عروقی از طریق شکم انجام میشود. در این روش پورت به دیواره شکم بیمار وصل میشود و به بیمار آموزش داده میشود که با مایعی که وارد این پورت میشود، دیالیز را انجام دهد. این نوع دیالیز باید هر روز انجام شود.
اما نکته مهم این است که اگر بیمار سه روز در هفته هر بار 4 ساعت برای دیالیز مراجعه کند، این کار فقط 15 درصد عملکرد یک کلیه طبیعی را ایجاد میکند.
دیالیز کلیه یک روش کمک درمانی دائمی است. در برخی بیماران ممکن است به جای این روش، از پیوند کلیه استفاده شود.
نارسایی مزمن کلیه
این بیماری مانند سایر بیماریها علل مختلفی دارد. بیماریهای کلیوی اکثرا بیماریهای خاموشی هستند و علائم زیادی ندارند به همین علت هم اکثرا وقتی شدید میشوند تشخیص داده میشوند. برخی از عواملی که میتواند منجر به این بیماری شود عبارتند از:
دیابت
در بیمارانی که دیابت نوع 1 دارند، پس از گذشت 10 سال انتظار می رود که کم کم عوارض نارسایی کلیوی دیده شود. در بیماران دیابتی که قندشان در رنج مشخصی حفظ نشود، رسوب سموم به دیواره رگ و عروق میتواند موجب نارسایی کلیوی شود. این تغییر در بدنه عروق میتواند در کلیه، موجب از کار افتادن واحدهای مختلف کلیه شود. در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، ممکن است که حتی زمان تشخیص دیابت، این عوارض وجود داشته باشد.
در مقاله زیر، دکتر سیاری فرد، فوق تخصص غدد کودکان، همه چیز درباره دیابت را شرح داده است: همه چیز درباره دیابت
فشار خون
فشار خون بالا میتواند با تغییر در ساختار عروق بدن موجب از کار افتادن کلیه و نارسایی آن شود. در واقع هم فشار خون میتواند موجب نارسایی کلیه شود و هم اینکه نارسایی کلیه میتواند موجب احتباس نمک و آب و در نتیجه افزایش فشار خون شود.
مقاله زیر درباره فشار خون در مدافون قبلا تهیه شدهاست، مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: همه چیز درباره فشار خون
بیماریهای کلیه
ممکن است بعضی بیماریهای کلیه، آن را به سمت نارسایی ببرد. مصرف بی رویه داروها، آنتی بیوتیکها، مسکنها و… میتواند از عوامل ایجاد بیماری و رسوب در کلیه شود. بعضی بیماریهای روماتیسمی هم میتواند موجب نارسایی کلیه شود.
نارسایی کلیوی ممکن است که در کودکان نیز رخ دهد. در مقاله زیر دکتر گلاره رضایی، به سوالات رایج شما درباره نارسایی کلیوی در کودکان پاسخ داده است: نارسایی کلیوی در کودکان
علائم نارسایی کلیه
نارسایی کلیه عموما از طریق آزمایش مشخص میشود و کم پیش میآید که علامتی داشته باشد. علائم زیر ممکن است که در برخی بیماران رخ دهد:
- وجود خونریزی در کلیه
- کوچک شدن سایز و ضخامت کلیه
- دفع پروتئین از ادرار
- ورم یا ادم
- کاهش حجم ادرار
- وجود خون در ادرار
- تغییر رنگ ادرار
چه زمان بیماران به دیالیز نیاز پیدا میکنند؟
بهطور معمول، سطح مواد زائد معمولا کم کم در بدن افزایش مییابد. همانطور که قبلا هم گفته شد، اگر عملکرد کلیه به 15 درصد عمکلرد کلیه طبیعی برسد، نیاز به دیالیز وجود دارد.
پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری میکنند تا ببینند که چه زمانی دیالیز برای بیماران لازم میشود. دو مورد از مهمترین موادی که در این مورد اندازه گیری میشود، کراتینین و اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماده در خون بالا می رود نشاندهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه بدن از مواد زائد پایین آمده است. برای سنجش سطح عملکرد و فعالیت کلیه ها، از آزمایش ادرار و اندازه گیری کراتینین استفاده میشود. بیمار ادرار را در ظرفی مخصوص برای یک روز کامل نگهداری میکند.
مواد زائد موجود در ادرار و خون با اندازه گیری مقدار کراتینین سنجیده میشود و با مقایسه سطح این دو ماده در خون و ادرار، پزشک تشخیص میدهد که کلیه ها کار میکنند یا خیر.
پزشک از شاخص های دیگری هم برای تعیین وضعیت بیمار استفاده میکند تا در مورد نیاز او به دیالیز تصمیم گیری کند.
اگر بیمار ناتوانی عمده ای در استخراج مواد زائد از بدن داشته باشد و یا اگر دچار بیماریهای قلبی، ریه، معده و … باشد، یا با حس چشایی یا حس در پاهای خود مشکل داشته باشد، با وجودی که ممکن است میزان کراتینین خیلی پایین نیامده باشد، باز دیالیز توصیه میشود.
اگر نیاز به مشاوره بیشتر داشته باشید میتوانید از یک اورولوژیست یا فوق تخصص بیماریهای کلیوی بزرگسالان مشاوره دریافت کنید.
رژیم غذایی مناسب بیماران کلیوی
وقتی در کلیه نارسایی رخ میدهد، بخشی از واحدهای کلیه از کار میافتد و واحدهای باقی مانده مجبور هستند که کار بیشتری انجام دهند. در این بیماران ما سعی می کنیم که فشار روی واحدهای باقی مانده را کم کنیم. این بیماران متناسب با شرایط خود باید رژیم غذایی کم نمک، کم چرب و حتی در موارد پیشرفته تر ممکن است رژیم غذایی کم پروتئین و کم فسفر داشته باشند. کنترل فشار خون، دیابت، چربی خون، کاهش وزن، ترک سیگار از مواردی هستند که به این بیماران کمک میکند.
اگر درباره دیالیز و بیماریهای کلیه سوالی دارید، تیمی از بهترین پزشکان فوق تخصص کلیه در موافون آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.
سوال و جواب پزشکی دیالیز
در بیماران دیالیزی ادرار نمیتواند سموم و مواد زائد را دفع کند و در واقع ادرار غیرموثر است. در این بیماران آب و نمک اضافی توسط دیالیز گرفته میشود و به همین خاطر، ادرار کم و قطع میشود. این موضوع تاثیری بر روند بیماری ندارد.
بله بعضی بیماریهای ارثی میتواند موجب نارسایی کلیوی شود. مثلا بیماری ارثی کلیه و گوش و بیماری سندرم آلپورت، بیماریهای کیستی کلیه و… میتواند بیمار را به سمت نارسایی کلیه ببرد.
این بالا رفتن کراتینین دلایلی مختلفی میتواند داشته باشد. میتواند ناشی از مصرف داروهای کنترل قند باشد. این بالا رفتن میتواند ناشی از خود دیابت هم باشد که همراه با علائم آزمایشگاهی دیگری هم هست. حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
بله مشکلی ندارد. بیماران دیالیزی برخی واکسن ها مثل هپاتیت را حتما باید تزریق کنند. از آنجایی که کرونا یک بیماری مزمن است، توصیه میشود که حتما واکسن کووید را تزریق کنید.
بله همه بیماریهای روماتیسمی لزوما کلیه را درگیر نمیکنند.
بله میتواند مراحل اولیه نارسایی کلیوی باشد. حتما به پزشک کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید.
در مدافون در هر ساعتی از شبانه روز میتوانید از بهترین پزشکان آنلاین کشور، مشاوره دریافت کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.