مبارزه برای ریشه کن کردن بیماری سل قدمت زیادی دارد. این بیماری هنوز جز 10 علت اصلی مرگ و میر در جهان است. این بیماری سالیانه موجب مرگ یک و نیم میلیون نفر میشود. این بیماری یکی از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی و واگیردار قرن حاضر می‌باشد و قادر است تمام اعضای بدن را مبتلا کند اما سل ریوی شایع‌ترین نوع سل است.در صورتی که سل، سایر اعضای بدن به جز ریه را درگیر کند به آن سل خارج از ریه گفته میشود مانند سل استخوانی، سل گوارشی، مننژیت سلی و…
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید شده‌است.
کشور ما نیز جز کشورهایی است که بیماری سل در آن شایع نسبتا بالایی دارد. سیستم مراقبت و درمان بیمار سل در کشور ما رایگان است. با مراجعه به مراکز درمانی میتوانید داروهای مناسب را دریافت کنید. در ضمن در واکسیناسیون کشوری، واکسن ب ث ژ بر علیه این بیماری تزریق میشود.
عامل بیماری سل، باکتری میله ای شکلی به نام باسیل سل است که به صورت ذرات ریز وارد هوا میشود. این ذرات توسط عطسه، سرفه و صحبت کردن فرد مبتلا به سل ریوی در هوا پخش میشود. وقتی میکروب سل وارد بدن میشود در عرض 48 ساعت خود را به نقاط مختلف بدن می رساند. ابتلا به بیماری سل بر اثر تماس طولانی مدت با شخص آلوده رخ می‌دهد.
در صورتی که برای بیماری سل نیاز به مشاوره با پزشک متخصص عفونی دارید، از طریق لینک زیر میتوانید سوال خود را بپرسید:
علائم بیماری سل
- سرفه طولانی مدت معمولا بیش از دو هفته که با خلط و یا خلط خونی همراه باشد.
- خستگی زودرس و ضعف بدن
- کاهش وزن و بی‌اشتهایی
- تب های طول کشیده
- تعریق شبانه
- تنگی نفس و درد قفسه سینه
علائم در این بیماری معمولا حاد هستند.
تشخیص و درمان بیماری سل
اقدام تشخیصی بیماری سل، معمولا با بررسی خلط و همچنین تصویربرداری صورت می‌گیرد. با بررسی علائم بالینی و موارد گفته شده تشخیص بیماری سل داده میشود.
ابتلا به بیماری سل
تماس نزدیک با بیماری که مبتلا به بیماری سل است در فضای بسته و به مدت طولانی میتواند منجر به این بیماری شود. هنگامی که فرد بیمار سرفه و یا عطسه می‌کند، این باکتری در هوا پخش شده و حدود 4 ساعت میتواند در هوا معلق بماند. وقتی این باکتری وارد بدن فرد سالم میشود، ممکن است علائم خفیفی داشته و یا حتی علامتی نداشته باشد.
در 80 تا 90 درصد افراد، در چنین مرحله ای، عفونت خاموش میشود و بیماری عفونت نهفته سلی پیش می‌آید. با تست پوستی سلی، این عفونت نهفته تشخیص داده میشود. در این تست که PPD نامیده میشود، مشتق پروتئینی از باکتری سل به زیر جلد تزریق میشود و بر اثر میزان قرمزی و التهاب واکنش انجام شده، تشخیص عفونت نهفته سلی انجام میشود.
ممکن است این عفونت کم کم پیشرفت کند و بعد از مدت ها مجددا فعال شود و در داخل ریه حفره ایجاد کند. این مرحله بیماری سل پیش می‌آید.
میکروب سل در خلط کاملاً خشک شده و یا در گرد و غبار معلق پس از ۸ تا ۱۰ روز از بین می رود. این میکروب در خاک سرد و سایه دار حداقل ۶ ماه زنده مانده و در خلط در حال پوسیدن و تجزیه، هفته ها و ماه‌ها مقاومت دارد. بنابراین هوای اتاق آلوده شده به میکروب سل توسط بیمار، میتواند حتی در غیاب او موجب بیماری شود. تابش مستقیم آفتاب در عرض ۵ دقیقه میتواند باسیل سل را از بین ببرد.
انتقال میکروب سل از بیمار به اطرافیان به سه عامل واگیر بودن بیماری سل بیمار، محیطی که تماس در آن اتفاق می‌افتد و مدت زمان تماس بستگی دارد. بهترین راه برای مبتلا نشدن به سل، قرنطینه کردن شخص بیمار است. شروع درمان سل در کاهش انتقال آن بسیار موثر است، به‌طوری که واگیری این بیماری، سریعاً بعد از دوهفته از شروع درمان حتی در صورت مثبت بودن آزمایش خلط کاهش می‌یابد.
چه کسانی بیشتر در خطر بیماری سل هستند؟
افراد
- دارای نقص سیستم ایمنی
- دارای بیماری‌های زمینه
- مبتلا به سرطان
- مبتلا به HIV (این مورد یکی از شایع‌ترین موارد ابتلا به سل است)
در خطر ابتلا به بیماری سل قرار دارند.
ما قبلا در مقاله ای خواندنی درباره بیماری HIV به‌طور مفصل توضیح داده ایم. مقاله زیر را از دست ندهید:
راه‌های پیشگیری از بیماری سل
راه‌های پیشگیری از این بیماری بسیار شبیه به راه‌های پیشگیری از کرونا است. این راه‌ها شامل:
- شست و شوی مرتب دست ها با آب و صابون
- رعایت فاصله اجتماعی
- خودداری از روبوسی و دست دادن
درمان بیماری سل
درمان بیماری سل، معمولا درمان دارویی است. این درمان شامل چهار دارو است که در یک قرص تجمیع شده و معمولا برای یک دوره 6 ماهه تجویز میشود. این قرص شامل چهار داروی ایزونیازید ، ریفامپین ، اتامبوتول و پیرازینامید است. بسیار مهم است که بیمار در طی مدت 6 ماه به مصرف دارو پایبند باشد و آن را نیمه راه ترک نکند. عدم مصرف دارو ممکن است موجب مقاومت دارویی شده و درمان را خیلی سخت کند.
در این بیماری اهمیت فراوان دارد که سایر اعضای خانواده بیمار مبتلا به سل، از نظر ابتلا به این بیماری مورد بررسی قرار گیرند.
سوال و جواب پزشکی در خصوص سل
با توجه به اینکه دو سال درگیر این بیماری بودید، احتمالا بیماری شما سل نبوده است. چرا که درگیری با بیماری سل معمولا این مقدار طول نمی‌کشد. با توجه به اینکه سابقه حساسیت و آسم در خانواده هم بوده است، برای شما بیماری سل تشخیص داده نمیشود.
خیر. احتمال سل خیلی ضعیف است. کودکان ممکن است در طول سال ۵ تا ۶ بار و بزرگسالان ۳ تا ۴ بار دچار سرماخوردگی بشوند. این سرماخوردگی میتواند منجر به برونشیت و یا سینوزیت شود. از علامت های این بیماری‌ها می‌توان به سرفه های خلط دار اشاره کرد. احتمالا فرزند شما هم دچار یکی از این مشکلات شده‌است.
واکسن سل همان واکسن «بثژ» معروف است که در بدو تولد به نوزادان تزریق میشود ولی متاسفانه دیده شده این واکسن هم دیگر خیلی نمیتواند از ابتلا به این بیماری پیشگیری کند. اگر نگران آلودگی به میکروب سل هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و تست پوستی توبرکولین را انجام بدهید. این تست که خیلی هم راحت انجام میشود میتواند نشان بدهد به میکروب سل آلوده شدهاید یا نه، در صورت آلودگی میتوانید قبل از اینکه میکروب عارضهای ایجاد کند تحت درمان قرار بگیرید. ولی لازم به ذکر است بیماری سل به افراد دارای سطح ایمنی بدن بالا به راحتی برایشان مشکل افرین نمیشود.
خیلی از افراد از نحوه ی صحیح انجام آزمایش خلط مطلع نیستند. شما باید به صورت ناشتا و صبح هنگام دهان خود را تمیز کرده و نمونه از خلط بدون آب دهان در ظرف قرار دهید. این آزمایش در سه نوبت با این تمهیدات انجام میشود.
در مدافون مجموعه ای از بهترین پزشکان آنلاین پاسخگوی سوالات پزشکی شما هستند.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.