افتادگی مثانه، استیج های مختلف، علائم، علل و درمان

افتادگی ارگان های لگنی (مثانه، روده و رحم) نوعی فتق است. این بیماری کشنده و خطرناک نیست و فقط بر روی کیفیت زندگی اثر می گذارد. افتادگی مثانه یکی از شایع‌ترین افتادگی ها می‌باشد. در خانم‌ها افتادگی مثانه و رحم معمولا با هم همراه هستند. این مقاله به تایید دکتر نگار اسماعیلی و دکتر میلاد دودانگه رسیده است.

افتادگی یا پرولاپس ارگان های لگنی به این موارد تقسیم می‌شود:

• فتق ناحیه قدامی لگن شامل مثانه و مجاری ادراری
• فتق ناحیه خلفی یا تحتانی شامل روده
• فتق ناحیه فوقانی واژن شامل رحم و دهانه آن (در صورت داشتن آن) و انتهای فوقانی واژن (در صورت خارج کردن رحم)

استیج های مختلف افتادگی مثانه

این افتادگی دارای استیج (مراحل) مختلف است. در استیج صفر، همه ارگان های لگنی در سر جای خود هستند و در استیج 4 تمام آنها از واژن بیرون زده است. در استیج 1 و 2 افتادگی هنوز در داخل واژن است و به بیرون بدن گسترش پیدا نکرده است. در استیج 3 و 4 افتادگی به خارج از بدن رسیده است. 

اگر نیاز به مشاوره با پزشک متخصص زنان، زایمان و نازایی دارید، در اپلیکیشن مدافون، مجموعه ای از بهترین پزشکان آنلاین، آماده پاسخگویی به سوالات شما به صورت آنلاین هستند:

علائم افتادگی ارگانهای لگنی

احساس خروج توده یا حالت برجستگی داخل بدن

این علامت شایع‌ترین نشانه افتادگی ارگان های لگن است.

علائم ادراری

این علامت شامل بی اختیاری ادراری، بی اختیاری ادراری استرسی (بر اثر عطسه و سرفه) که بیشتر در استیج 1 و 2 اتفاق می‌افتد، است. 

مشکلات انسدادی ادرار که شامل مشکل در دفع ادرار است و بیشتر در استیج 3 و 4 رخ می‌دهد از دیگر علائم افتادگی یا پرولاپس است.در این حالت، خانم احساس ادرار می‌کند اما باید برای دفع آن زور بزند و یا قطع و وصل می‌شود. در این بیماری رحم می‌تواند بر روی مجاری ادراری قرار گرفته و موجب فشار و انسداد آن شود. این مرحله حتما نیاز به درمان دارد چرا که ممکن است بیمار نتواند ادرار را از داخل مثانه خارج کند و باعث عفونت‌های مکرر ادراری شود.

پزشکان مدافون، در مقاله زیر توضیحات کامل و جامعی در خصوص عفونت ادراری که همراه با بی اختیاری ادراری است ارائه کرده‌اند. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم: عفونت ادراری در زنان

مشکل در اجابت مزاج

از دیگر علائم این بیماری مشکل در دفع مدفوع است. هم یبوست موجب پرولاپس یا افتادگی می‌شود و هم افتادگی موجب یبوست.

مشکلات جنسی

در افتادگی رحم و مثانه ممکن است بیمار در رابطه جنسی دچار مشکل شود. در استیج های 1 و 2 ممکن است که بیمار به رضایت جنسی نرسد و اگر این طور باشد نیاز به درمان دارد.

ارتباط افتادگی رحم و مثانه

خوب است بدانید که افتادگی مثانه معمولا به تنهایی اتفاق نمی‌افتد. از نظر آناتومیکی مثانه و رحم بالای واژن در امتداد هم قرار گرفته اند و اکثر مواقع وقتی کسی دچار افتادگی مثانه می‌شود در واقع دچار افتادگی رحم هم ‌شده‌است. 

درمان افتادگی رحم، خارج کردن رحم نیست. در افرادی که دچار افتادگی رحم می‌شوند، پس از چند وقت افتادگی مثانه اتفاق می‌افتد. جراحی های مثانه و رحم باید به صورت همزمان انجام شود. در این جراحی ها نیاز به خارج کردن رحم نیست و می‌توان رحم و مثانه را در سر جای خود فیکس کرد. 

دکتر کیانوش سودمند، جراح و متخصص زنان و زایمان در مقاله زیر به‌طور کامل درباره افتادگی رحم توضیح داده است: افتادگی رحم

علل افتادگی مثانه

افزایش سن و یائسگی

اصلی ترین عامل خطر، در افتادگی رحم و مثانه، افزایش سن است. در سنین پس از یائسگی این افتادگی بیشتر دیده می‌شود.

ژنتیک

زنانی که در خانواده آنها سابقه افتادگی رحم و مثانه وجود دارد، احتمال بیشتری وجود دارد که به این مشکل مبتلا شوند.

بارداری و زایمان طبیعی

شایع‌ترین علت افتادگی مثانه بارداری و زایمان است. در حدود نیمی از زنانی که باردار می‌شوند و به ویژه زایمان طبیعی را تجربه می‌کنند، ایجاد می‌شود. تغییرات هورمونی و اضافه‌وزن در بارداری موجب ضعف عضلات لگن می‌شود.

معمولا خطر این مشکل با هر زایمان طبیعی افزایش پیدا می‌کند در صورتی که زایمان طولانی شود و یا جنین بزرگ باشد، احتمال بروز این مشکل بیشتر است هر چند که یکی از علت های شایع افتادگی مثانه و رحم، زایمان طبیعی است اما هنوز اثبات نشده‌است که با زایمان سزارین می‌توان جلوی افتادگی را گرفت.

سابقه جراحی اورولوژی و زنان

زنانی که سابقه جراحی زنان و یا اورولوژی داشته اند مثلا جراحی خارج کردن فیبروم، بیشتر در معرض خطر افتادگی رحم و مثانه هستند.

یبوست

هم یبوست می‌تواند موجب افتادگی شود و هم افتادگی موجب یبوست. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری از یبوست اهمیت زیادی دارد.

انجام کارهای سنگین

کارهای سنگین، بلند کردن بارهای سنگین از دیگر عوامل خطر افتادگی مثانه است.

چاقی

وزن زیاد و چاقی از دیگر عواملی است که می‌تواند خطر افتادگی مثانه را افزایش دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

افتادگی مثانه به‌ندرت دردناک است. این مشکل سبب می‌شود تا تخلیه مثانه دشوار شود و این موضوع موجب بروز عفونت در مثانه می‌شود. اگر علائم و نشانه‌هایی دارید که بر فعالیت‌های روزانه شما تاثیر می‌گذارند، بهتر است هر چه سریع‌تر برای درمان از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.

درمان افتادگی یا پرولاپس

درمان افتادگی مثانه یا رحم، زمانی انجام می‌شود که افتادگی علامت دار می‌شود. افتادگی درجه 1 و 2 که علامت دار نباشد نیاز به درمان ندارد. درمان افتادگی شامل این سه راهکار است:

درمان انتظاری

اگر بیمار چند علامت مختلف افتادگی را با هم داشته باشد برای مثال افتادگی توده، بی اختیاری ادراری و…در این بیماران باید انتظار آنها از درمان مشخص شود و هدف درمان توضیح داده شود. ممکن است که درمان نتواند به‌طور صد در صد تمام علائم را برطرف کند و این موضوع برای بیمار باید شرح داده شود که از درمان چه انتظاری باید داشته باشد.

درمان محافظه کارانه

برای درمان محافظه کارانه، از یک دستگاه سیلیکونی به نام حلقه پساری به صورت واژینال استفاده می‌شود. این درمان نیاز به پی گیری دارد و برای بیماری که امکان مراجعه 2 ماه یک بار به مطب دکتر را ندارد، نمی‌توان استفاده کرد. بعضی از حلقه ها این امکان را دارند که بیمار خودش آن را قرار داده و خارج کند. در این شرایط بیمار می‌تواند هر 6 ماه یک بار به پزشک مراجعه کند.

ورزش یکی دیگر از روش های درمان محافظه کارانه است. ‌‌ورزش‌های عضلات کف لگن می‌تواند توسط بیمار یا تحت نظر فیزیوتراپ انجام شود. در صورت انجام صحیح این ‌‌ورزش‌ها، افتادگی خصوصا در استیج های 1 و 2 می‌تواند بهبود پیدا کند. این ‌‌ورزش‌ها می‌تواند 1 تا 2 سانتی متر، خروج توده از بدن را کاهش دهد. این روش برای استیج های 3 و 4 افتادگی کاربردی ندارد.

جراحی

یکی از درمان های افتادگی مثانه، جراحی است که خصوصا برای استیج های بالاتر به کار برده می‌شود. جراحی هم می‌تواند به صورت جراحی های سنتی انجام شود و هم به صورت جراحی بر اساس آناتومیک بدن بیمار. نتیجه این جراحی به وسعت، گستردگی افتادگی، مدت زمانی که از آن گذشته است، شرایط نگهداری بعد از جراحی، بستگی دارد.

عود افتادگی مثانه بعد از جراحی

 شایع‌ترین عودهای افتادگی، عود افتادگی مثانه است. در  جراحی افتادگی مثانه تا 30 درصد امکان عود افتادگی و نیاز به جراحی مجدد وجود دارد. در جراحی به روش های سنتی حتی تا 50 درصد هم امکان عود وجود دارد. اگر جراحی در استیج های پایین انجام شده باشد، بعد از 10 سال، 10 درصد امکان عود وجود دارد. در جراحی افتادگی مثانه، ممکن است که مثانه در داخل بدن افتادگی داشته باشد اما از آن خارج نشود. این مورد هم موفقیت در جراحی محسوب می‌شود.

سوالات پزشکی در خصوص افتادگی رحم و مثانه

اگر شما هم تجربه ای در زمینه افتادگی رحم و مثانه دارید، در بخش نظرات، دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.

بررسی و تایید: دکتر نگار اسماعیلی و دکتر میلاد دودانگه