ضعف حاد در اندام‌ها بدون مختل شدن سطح هوشیاری فلج شل حاد یا سندرم گیلن باره نامیده میشود که یک بیماری خود ایمنی است که به دلیل ضعف در اعصاب محیطی به وجود می‌آید. این سندرم با فلج اطفال که در کشور ما ریشه کن شدهاست، فرق دارد. در دو سوم موارد این بیماری بر اثر یک عفونت یا بیماری التهابی مانند یک سرماخوردگی یا اسهال و استفراغ که حتی میتواند بیماری جدی هم نباشد، رخ می‌دهد.
با ورود میکروب به بدن، به دلیل مشابهت آن با بافت چربی اطراف رشته عصبی، سیستم ایمنی به این قسمت از بدن حمله کرده و موجب تضعیف آن و بروز فلج شل حاد میشود. در موارد بسیار نادری تزریق برخی واکسن ها مانند آنفولانزا، کزاز، قطره فلج اطفال، واکسن مننگوکوک و برخی داروها میتواند موجب این بیماری شود.
این بیماری نادر بوده و از هر 100 هزار نفر، یک یا دو نفر ممکن است به آن مبتلا شوند. در دوران پاندمی کرونا، این بیماری شیوع بیشتری پیدا کرد. فلج شل حاد یا همان گیلن باره در بزرگسالان بیش از کودکان شایع است و در کودکان بیشتر در سنین 4 تا 8 سالگی و در پسران شایع‌تر است.
پیشنهاد مطالعه | بیماریهای شایع مغز و اعصاب کودکان کدام ها هستند؟ از دکتر میلاد دودانگه
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید شدهاست.
علائم
ضعف در اندام‌ها
علامت اصلی این بیماری، ضعف و ناتوانی در اندام‌های بدن است.شایع‌ترین نوع فلج حاد شل با از دست دادن قدرت حرکتی از اندام‌های تحتانی آغاز میشود. برای مثال ممکن است با شروع بیماری شخص کمی ضعف داشته باشد اما در پایان روز دیگر قادر به حرکت نباشد. این ضعف قرینه بوده و در هر دو طرف بدن رخ می‌دهد.
درد
در اکثر موارد شروع علائم سندرم گیلن باره، همراه با درد است.
عدم وجود تب و تشنج
در این بیماری همراه با درد و ضعف، تب و تشنج وجود ندارد و این مورد به تشخیص دقیق تر این بیماری کمک می‌کند.
علائم شدیدتر و خطرناکی همچون علائم ذیل در موارد پیشرفته تر این بیماری پدیدار می‌گردد:
- مشکل در حرکات صورت، از جمله گفتار، جویدن یا بلعیدن
- دوبینی یا ناتوانی در حرکت دادن چشم‌ها
- مشکل در کنترل مثانه یا عملکرد روده
در اپلیکیشن مدافون می‌توانید به صورت شبانه روزی با بهترین نورولوژیست های آنلاین اطفال در تماس باشید
علائم خطر
بالا رفتن فشار خون، ضعف تنفس و به هم ریختن ریتم ضربان قلب از مواردی هستند که نیاز به رسیدگی فوری دارند.
تشخیص
پزشک نورولوژیست میتواند با کمک چکش رفلکس ساده، این بیماری را تشخیص دهد. کم شدن یا از بین رفتن رفلکس های زانو، همراه با درد و ضعف در عضلات، پزشک را به تشخیص این بیماری هدایت می‌کند.
افزایش پروتئین در مایع نخاع بدون بالا رفتن سلول نیز راه تشخیصی دیگر این بیماری است که لازمه آن، برداشتن مایع نخاع است. نوار عصب عضله و MRI نخاع هم از راه‌های دیگر تشخیص این بیماری است. راه‌های تشخیصی بالا، معمولا از هفته دوم به بعد نتیجه صحیح و قابل اعتماد دارند به همین علت تشخیص بالینی به کمک چکش رفلکس معمولا، راه تشخیص اصلی است.
درمان
بیمار مبتلا به فلج شل حاد در اکثر موارد در یک هفته اول بیماری بستری میشود چرا که پیشرفت بیماری میتواند موجب مشکلات تنفسی و آسیب به مغز شود.
یک هفته تا ده روز اول بیماری که فاز حاد آن است اقدامات درمانی بسیار مهم است. درمان این بیماری زمان بر است و در عرض چند روز بهبودی حاصل نمیشود.
برای درمان این بیماری از مسکن‌ها و کورتون استفاده میشود. برای کنترل سیستم ایمنی از پلاسمافرزیس استفاده میشود. در این فرآیند قسمت مایع خون یا پلاسما از سلول‌های خونی جدا میشود. به‌طور معمول، پلاسما با محلول دیگری مانند سالین یا آلبومین جایگزین میشود، یا پلاسما تحت درمان قرار می‌گیرد و سپس به بدن برمی‌گردد.
تزریق گاما گلوبولین وریدی در کودکان تحت نظر پزشک و در بیمارستان نیز یکی دیگر از راه‌های درمانی است.
بعد از بهبود نسبی درد، فیزیوتراپی و کاردرمانی آغاز میشود.
خوشبختانه این بیماری در 85 درصد موارد با اقدامات درمانی یا خود به خود درمان میشود اما این پروسه زمانبر است و گاهی ممکن است تا 6 ماه طول بکشد.
پزشکان متخصص مغز و اعصاب در اپلیکیشن مدافون آماده پاسخگویی آنلاین هستند.
سایر بیماری‌هایی که میتواند موجب ضعف عضلات به صورت حاد شود:
- میوزیت یا التهاب عضلات: میوزیت به معنای التهاب عضلات است. آسیب، عفونت یا بیماری خود ایمنی میتواند آن را ایجاد کند. ضعف و ناتوانی عضلات از علائم این بیماری است.
- فلج دوره ای: در فلج دوره ای کودک یا نوجوان دچار ضعف میشود و سپس با کمی استراحت، خوردن یا نوشیدن کمی بهتر میشود اما مجددا ضعف تکرار میشود.
- بیماریهای روماتیسمی
- گزش کنه ماده خصوصا در کودکان روستایی که با حیوانات و سگ در ارتباط هستند
- بوتولیسم: این بیماری از کنسروهای مانده و… میتواند ایجاد شود اما فلج آن از اندام‌های فوقانی شروع شده و پایین رونده است.
پرسش و پاسخ پزشکی سندرم گیلن باره
تورم عضلات (میوزیت) که باعث میشود شخص دچار درد و ضعف عضلات شود، بسیار شبیه به گیلن باره است اما فلج شل حاد در عرض چند روز درمان نمیشود. همانطور که گفته شد ممکن است بهبود این بیماری حتی تا 6 ماه هم طول بکشد. بنابراین احتمالا فرزند شما به تورم عضلات مبتلا شدهاست.
بعد از اینکه بیمار فاز حاد بیماری را گذراند، ممکن است 6 تا 18 ماه طول بکشد تا بهبود حاصل شود.
در فلج دوره ای کودک یا نوجوان دچار ضعف میشود و سپس با کمی استراحت، خوردن یا نوشیدن کمی بهتر میشود اما مجددا ضعف تکرار میشود. اما گیلن باره ضعف حاد عضلات است که درمان و رفع آن مدت زمان زیادی طول میکشد.
بیماریهای مختلفی میتواند موجب بروز این مشکل شود. ابتدا لازم است که نوار عصب عضله، آزمایش آنزیم عضله انجام شود.
خیر، همانطور که گفته شد سندرم گیلن باره، به صورت حاد بروز کرده و موجب درد و ضعف در هر دو طرف بدن میشود.
خیر، در همه دنیا میزان ابتلا به این بیماری یکسان است. البته نوع خاصی از این سندرم وجود دارد که ارثی است و وقتی آغاز میشود، همیشه باقی می ماند اما به‌طور کل از هر 100 هزار نفر، یک یا دو نفر ممکن است به این سندرم مبتلا شود.
خیر، این بیماری یک بیماری خودایمنی است که بر اثر حمله سیستم ایمنی به بافت چربی اطراف رشته عصبی رخ می‌دهد.
جمع بندی
بیماری گیلن باره یا فلج شل حاد، یک بیماری‌ایمنی و حاد است که یک باره و با علائمی همچون درد و ضعف در عضلات خصوصا عضلات تحتانی آغاز میشود. این بیماری در اکثر موارد بعد از یک عفونت تنفسی یا گوارشی میتواند رخ دهد. در اکثر موارد نیاز به بستری بیمار و سپس انجام فیزیوتراپی و کاردرمانی است. مراجعه به موقع به پزشک در درمان این بیماری بسیار مهم است. ممکن است تا 18 ماه طول بکشد که این بیماری درمان شود و در مواردی بعضی ضعف های خفیف در عضلات بیمار باقی می ماند.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.