سکته مغزی

هر گونه انسداد یا قطع جریان خون در بافت مغز، سکته مغزی نامیده می شود. در واقع اگر خون به بافتی از مغز نرسد، سکته مغزی اتفاق می افتد. بسته به اینکه کدام قسمت از مغز، شریان یا رگ خونی، دچار آسیب شود، علائم سکته مغزی متفاوت است. سکته مغزی در کشورهای در حال توسعه دومین علت مرگ و میر و ناتوانی است. به همین علت اهمیت فراوانی دارد که بتوان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد. در ایران سالیانه 80 تا 100 هزار سکته مغزی اتفاق می افتد.

سکته ایسکمیک یا انسدادی

در این نوع سکته،  بر اثر یک لخته که می تواند از قلب یا رگ های گردن کنده شده باشد، رگ مغز مسدود می شود. این نوع سکته ها ناشی از نارسایی جریان خون است.

پارگی یک رگ یا شریان یکی دیگر از دلایل سکته مغزی و از کار افتادن قسمتی از مغز است. در این حالت قسمتی از مغز از کار می افتد و معمولا بر اثر فشار خون رخ می دهد. بنابراین به قطع جریان خون به یک قسمت از مغز، سکته مغزی می گوییم.

اهمیت سکته مغزی در این است که بافت مغز به سادگی قابل ترمیم نیست. در سکته مغزی، به ازای هر دقیقه چندین میلیون سلول مغزی از بین می رود. بنابراین خیلی اهمیت دارد که در سه ساعت اولیه بروز سکته مغزی فرد را به مراکز درمانی برسانیم.

 عوامل خطر سکته مغزی

ریسک فاکتورها یا عوامل خطر سکته مغزی این موارد هستند. برخی از این موارد قابل تغییر و اصلاح نیستند اما برخی دیگر هستند.

سن

با بالا رفتن سن، احتمال بروز سکته مغزی افزایش پیدا می کند.

جنسیت

بروز سکته مغزی در آقایان بیشتر است.

نژاد

سکته مغزی در نژاد آفریقایی و آسیایی بیشتر است.

ژنتیک

بعضی بیماری های ژنتیکی موجب سکته مغزی می شوند.

بالا بودن هموسیستئین Homocysteine

پارامتری مهمی است که با بررسی نتایج آن می‌توان احتمال بروز بیماری‌های عروق محیطی، کرونری و مغزی را پیش‌بینی کرد.

فشار خون بالا

با کنترل فشار خون می توان ریسک سکته مغزی را کاهش داد.

مشکلات قلبی

مشکلات ریتم قلب یکی از عوامل شایع بروز سکته های مغزی است. مشکلات نارسایی قلب، تنگی دریچه قلب، مشکلات دیواره قلبی و عمل قلب باز از مواردی هستند که می تواند موجب سکته مغزی شود.

وزن بالا

بالا بودن BMI (شاخص توده بدنی) ریسک دیابت، فشار خون و چربی را بالا می برد.

ما در مقاله زیر به طور مفصل به موضوع کاهش وزن و شاخص توده بدنی پرداخته ایم:

همه چیز درباره کاهش وزن

کم تحرکی

ورزش نکردن و کم تحرکی می تواند موجب اضافه وزن و سایر مشکلاتی شود که بروز سکته مغزی را تشدید می کند.

دیابت

دیابت نوع 1 و 2 از عوامل خطر بروز سکته های مغزی هستند.

بالا بودن چربی خون

چربی خون بالا هم از فاکتورهای خطر بروز سکته مغزی است.

در مقاله زیر دکتر راحله سادات سجادی نیا، متخصص قلب و عروق توضیحات دقیقی در خصوص چربی خون داده است. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:

چربی خون بالا

مصرف سیگار و تنباکو

با قطع مصرف سیگار، خطر بروز سکته های مغزی 2-3 برابر کاهش پیدا میکند. منظور از سیگار، مصرف سیگار یا قرار گرفتن  در معرض دود سیگار است.

مشکلات عفونی

مشکلات عفونی مانند عفونت ناشی از کرونا و یا آنفولانزا خطر سکته های مغزی را افزایش می دهد. توصیه می شود که افرادی که در خطر سکته های مغزی هستند حتما واکسن آنفولانزا را تزریق کنند.

علائم سکته مغزی

سکته مغزی به صورت حاد شروع می شود. یعنی چند روز یا هفته طول نمی کشد که مشخص شود بلکه به صورت یک دفعه اتفاق می افتد. بسته به اینکه سکته مغزی در کدام قسمت مغز اتفاق افتاده باشد، علائم آن متفاوت است. سکته مغزی حتی می تواند بدون علائم پر سر وصدا باشد. علائم سکته مغزی شامل این موارد است:

• کج شدن دهان
• ضعف یا فلج شدن یک طرف بدن
• اختلال در تکلم و یا فهم و درک کلمات
• تاری دید و دوبینی
• سرگیجه
• عدم تعادل
• اختلال ادراری همراه با علائم دیگر
• فلج زبان
• اختلال بلع
• انحراف و یا لرزش چشم
• اختلالات حسی حرکتی
• کاهش سطح هوشیاری

اقدامات درمانی هنگام بروز سکته مغزی

بسیاری از سکته های مغزی هنگام بیدار شدن از خواب رخ می دهد. در هنگام بروز سکته های مغزی باید با اورژانس تهران با شماره 115 تماس بگیرید. در این شرایط خصوصا اگر زیر 3 ساعت از بروز سکته مغزی بیشتر نگذشته باشد، بیمار به یکی از بیمارستان های دولتی منتقل می شود. (معمولا بیمارستان های خصوصی داروهای ضدلخته را ترزیق نمی کنند.)

با ورود بیمار به بیمارستان قند خون اون گرفته شده و سی تی اسکن انجام می شود. در مواردی که کمتر از 3 ساعت از بروز سکته گذشته باشد طی شرایط خاص از داروهای ضدلخته استفاده می شود. با گذشت 3 ساعت، اگر زیر 6 ساعت از بروز سکته نگذشته باشد، ممکن است که با تشخیص لخته توسط سی تی آنژیو، لخته از بدن بیمار خارج شود.

البته تزریق داروی ضدلخته احتمال بروز خونریزی مغزی را نیز به همراه دارد اما با این حال خطر این خونریزی مغزی از سکته مغزی ای که برای بیمار اتفاق افتاده کمتر است.

بنابراین خیلی اهمیت دارد که پس از بروز سکته مغزی بلافاصله بیمار به مراکز درمانی منتقل شود.

سکته های گذرای مغزی یا TIA

علائم این نوع سکته ها معمولا بین 2 تا 24 ساعت از بین می رود. مثلا شل شدن دست و مشکل در تکلم رخ می دهد اما علائم آن از بین می رود. بسیار مهم است که این بیماران حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند. انجام نوار قلب، اکوی قلب، سونوگرافی عروق گردن، استفاده از هولتر 24 ساعته، بررسی فاکتورهای انعقادی و… از مواردی است که در این بیماران مورد بررسی قرار می گیرد. از آنجایی که این بیماران در ریسک سکته مغزی مجدد قرار دارند با پیشگیری های انجام شده، جلوی آن گرفته می شود.

سوالات پزشکی سکته مغزی

اگر شما هم تجربه ای درباره سکته مغزی در اطرافیان خود دارید در قسمت نظرات، خوشحال می شویم که دیدگاه خود را ثبت کنید.