افکار منفی چه تاثیری در زندگی ما دارند؟

آیا راهی برای دچار نشدن به افکار منفی وجود دارد؟ با افکار منفی که به ذهن ما می رسند چه باید کرد؟ در این مقاله از مدافون، میترا کوراغلی کارشناسی ارشد روانشناسی، به این سوالات پاسخ می دهند.

آیا افکار منفی بد هستند؟

به نظر می رسد ذهن انسان یک لحظه هم آرام نمی شود و دائم در حال صحبت کردن با اوست. برخی تحقیقات نشان داده است که ذهن در طی روز بین ۴۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ فکر تولید می کند. از بین این افکار تعداد قابل توجهی در حدود تقریبا۵۰۰۰ فکر غیرارادی هستند و به انتخاب شخص به ذهن او نیامده اند و ناخودآگاه میباشند. بخش عمده ای از این افکار بار معنایی خاصی ندارند و روایت زندگی هستند منظور همان روزمره گی هاست. مثلا چه قدر هوا سرد است یاگرم ،یا امروز چه روزی یا چه تاریخی است. بخشی از آنها، خلاقیت و جذابیت زندگی هستند.مثل هدف ها، برنامه ها، آرزوها،خاطرات خوش اما برخی از این افکار، منفی هستند.  

افکار منفی دارای یک بار معنایی منفی، نگرانی و یا یک حسرت ،اماها واگرها و ای کاش های زندگی هستند. مثلا کاش آن روز، آن کار را نکرده بودم.یا فلان رشته ای تحصیل نکرده بودم، یا نکند که این اتفاق بد بیفتد. تا ۴۰-۵۰ سال گذشته حتی در روانشناسی تصور می شد که این افکار، بد هستند. اما امروزه می دانیم که اگر افکار منفی وجود نداشتند زندگی بسیار سخت می شد. در واقع افکار منفی، موهبتی برای زندگی هستند.  

اگر ذهن انسان دائم به او هشدار نمی داد، بشر از بین می رفت. فرض کنید که ذهن انسان به او نمی گفت که الان از خانه بیرون نرو ممکن است که گرگ به تو حمله کند. شاید تعجب کنید اما افکار بد و منفی در واقع خوب هستند. فرض کنید که انسان هنگام شروع رانندگی فکر نمی کرد که ممکن است تصادف کند، آن وقت بسیار بی احتیاط رانندگی می کرد و جانش به خطر می افتاد. 

این روزها با گسترش مثبت اندیشی بیمارگونه در روانشناسی غیرعلمی متاسفانه شاهد ضرر و زیان بسیاری از افراد هستیم.

مثبت اندیشی بیمارگونه و ناکارآمد

در مثبت اندیشی بیمارگونه و زرد گفته می شود که تمام افکار منفی را کنار بگذارید و اگر به افکار منفی فکر کنید، این افکار به سرتان می آید. اما باید بدانید که تنها بیماران دوقطبی هستند که به افکار منفی فکر نمی کنند. انسان سالم نه تنها به افکار منفی فکر می کند بلکه باید به افکار منفی فکر کند. در این نوع مثبت اندیشی وقتی که فکر منفی به سراغ شخص می آید، چون به او گفته اند که فکر منفی نکن که این فکر توسط کائنات جذب می شود، از این فکری که به ذهنش رسیده  می ترسد و دچار حس شکست، یاس و ناامیدی می شود. چه بسا که دارای استرس، اضطراب و وسواس شدید و منجر به اختلال روحی و روانی در فرد میشود 

اگر نیاز به مشاوره با روانشناس آنلاین دارید، مجموعه ای از بهترین روانشناسان در مدافون به صورت تلفنی و آنلاین آماده پاسخگویی به سوالات روانشناسی شما هستند:

چه موقع افکار منفی دردسر ساز می شود؟

گاهی تعداد افکار منفی در ذهن آن قدر زیاد می شود که در واقع سیستم تهدید به صورت بیش فعال عمل می کند. مثلا همه انسان ها از ارتفاع می ترسند، اما در بعضی از افراد این ترس آن قدر زیاد می شود که حتی نمی تواند کنار پنجره برود. در این حالت می گوییم که سیستم تهدید بیش از حد کار کرده است. همان طور که پیش از این هم گفته شد، افکار منفی به خودی خود بد نیستند اما وقتی که با آنها درگیر و درگیر زنجیره ای از افکار منفی می شویم، آن وقت است که به دردسر می افتیم.

در مقاله زیر روانشناسان مدافون راهکارهایی برای افزایش خوش بینی ارائه کرده اند. مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم

همه چیز درباره خوش بینی

تعامل با افکار منفی

در گذشته حتی در بین روانشناسان سعی می شد که افکار منفی سرکوب و کنترل شود. اما امروزه می دانیم که ذهن انسان موجود بسیار لجبازی است. کافی است که به او بگویید که به این افکار منفی فکر نکن تا بیشتر و بیشتر افکار منفی به ذهنتان هجوم بیاورند. به همین دلیل امروزه دیگر نمی گوییم که افکار منفی باید کنترل و سرکوب شوند. چرا که کنترل بیشتر افکار منفی می تواند منجر به وسواس فکری شود.

وسواس فکری چیست

وسواس فکری زمانی اتفاق می افتد که شخص یک فکر منفی درباره آینده دارد و چون سعی می کند که با این فکر منفی بجنگد، دچار خشم، عصبانیت و ناکامی می شود. سپس افکار منفی بیشتر به او هجوم می آورند و دچار وسواس فکری می شود. 

با افکار منفی چه طور برخورد کنیم؟

همان طور که پیشتر هم گفتیم افکار منفی بد نیستند بلکه برای ادامه حیات بشر ضروری هم هستند. اما اگر بخواهید این افکار منفی را از ذهن بیرون کرده و یا با آنها درگیر شوید، آن وقت است که به دردسر می افتید. بنابراین با این راهکارها با افکار منفی تعامل کنید. 

افکار منفی خود را بنویسید

وقتی افکار خود را می نویسید مقداری از آنها فاصله می گیرید و متوجه می شوید که افکارتان  چه قدر از حالت عادی خارج شده و چه قدر تکراری است. این کار باعث می شود که به آن افکار فکر کرده و آن را کنار بگذارید.

افکار منفی را به رسمیت بشناسید

فرض کنید که ناراحت هستید که چرا سال گذشته ماشین مورد نظر خود را نخریده اید و حالا گران تر شده است. این فکر را به رسمیت بشناسید و با گفتن جملاتی مانند اینکه حتما خیر و صلاحی در آن بوده، آن را انکار نکنید. اگر برای فرار از این فکر از این جملات به خود می گویید، این فکر حتما بیشتر شما را آزار خواهد داد. خودتان را با همه کمی و کاستی ها و اشتباهات در انتخاب هایتان بپذیرید واصلا خودتان را سرزنش نکنید فقط رها و رو به جلو حرکت کنید.

به حرف فکر خود گوش کنید

شاید از خود بپرسید یعنی چه که به حرف فکرم گوش کنم. در واقع فکر، مانند یک انسان مشاور در کنارتان است. گاهی اوقات این فکر که در واقع مشاور تان است آن قدر حرف های تکراری می زند که به او گوش نمی کنید. اما اگر حرف های این مشاور که فکرتان است را بشنوید و آن را بپذیرید، آن وقت با او تعامل موفقی داشته اید. به فکر خود بگویید که حرف تو درست است اما چند بار گوش دادن به حرف تو چه سودی برای من دارد.

به جریان فکری خود فکر کنید

کمی از افکار خود فاصله بگیرید و جریان فکری خود را نگاه کنید. ببینید که این افکار چه قدر مضر، چه قدر مفید و یا سودمند است. چشمانتان را ببندید و به فکرهایی که در ذهن خود دارید فکر کنید. به روند افکار خود فکر و دقت کنید. ببینید که کدام افکار ارزش صحبت کردن را دارد و کدام افکار را باید نادیده بگیرید. .و در این سیکل فکری به آخرین و بدترین فکر و اتفاقی که قرار است رخ بدهد بیندیشید دو یا چند راه حل پیدا کنید بدین گونه سطح استرس و اضطراب شما به طور چشمگیری پایین می آید و فضای آرامی را در ذهن و قلب خود ایجاد خواهید کرد. 

نشخوار فکری نکنید

سعی نکنید به گذشته برگردید و خود را قانع کنید که آنچه انجام دادید درست بوده است. هرگونه برخورد با افکار منفی چه در مورد گذشته و چه در مورد آینده که موجب شود، وارد چالش با افکار منفی بشوید، اشتباه است.

از افکار منفی فرار نکنید و به آن پر و بال ندهید

اگر دائم سعی نکنید که از افکار منفی فرار و یا آن را دستکاری کنید، فکر منفی، مشاوره خودش را می دهد و می رود. اگر با افکار منفی بیشتر درگیر شوید، موجب تقویت بیشتر آن فکر می شوید.

به افکار منفی زمان بدهید

شاید به دنبال یک راهکار طلایی برای عبور سریع از افکار منفی باشید اما متاسفانه چنین راهکاری وجود ندارد. برخی از افکار منفی به زمان نیاز دارند تا از ذهن خارج شوند.

افکار منفی مربوط به گذشته

حتما شما هم افکاری در ذهن دارید که مثلا چرا در گذشته یک کار خاص را انجام داده یا نداده اید. بعضی از این افکار منفی مربوط به گذشته، کارهایی است که دیگران در مورد شما انجام داده یا نداده اند. خوب است بدانید که شما هر نوعی زندگی کنید به هر حال، حسرتی خواهید داشت چرا که با گذشت زمان، تجربه انسان بیشتر می شود. خیلی از مواقع این چراها مربوط به اشتباه شما در آن موقعیت است و نه وضعیت فعلی تان که رشد کرده اید. اگر هیچ حسرت و فکر منفی نسبت به گذشته ندارید، بدانید که در این مدت رشدی نداشته اید.

فروزان بابایی، روانشناس مدافون، در مقاله زیر، راهکارهایی مفید و ساده برای فراموش کردن خاطرات تلخ گذشته ارائه کرده است: چه طور خاطرات تلخ گذشته را فراموش کنیم

افکار منفی مربوط به آینده

همه انسان ها باید درباره آینده نگران باشند اما این نگرانی باید در اندازه ای باشد که انسان را برای حرکت برانگیخته کند. جالب است بدانید که اغلب این نگرانی هایی که درباره آینده در ذهن انسان است هرگز اتفاق نمی افتد. به خودتان بگویید که فکر کردن به این اتفاقات چه سودی دارد. شاید در ذهن خود فکر می کنید که این افکار نشان دهنده آینده نگری، دغدغه مندی و دلسوزی شماست. اما نکته مهم این است که این چرخه پایانی ندارد.

افکار منفی نسبت به اشخاص

همان طور که گفته شد افکار منفی به خودی خود بد نیست اما زنجیره آن آسیب زا است. وقتی که انسان خسته، عصبانی، مضطرب و ناراحت است معمولا افکارش درباره دیگران درست نیست. وقتی درباره انسان های دیگر افکار منفی به ذهنتان خطور می کند، یک وقفه ایجاد کنید تا کمی به آرامش ذهنی برسید. سپس با آرامش به افکاری که به ذهنتان آمده است فکر کنید.

اگر شما هم تجربه ای درباره نحوه تعامل با افکار منفی ذهنتان دارید، در بخش دیدگاه ها نظر خود را بنویسید.

منبع: میترا کوراغلی کارشناس ارشد روانشناسی