پاک سازی ذهن و تاثیر افکار منفی در زندگی

آیا راهی برای دچار نشدن به افکار منفی وجود دارد؟ با این فکرهایی که به ذهن ما می رسند چه باید کرد؟ در این مقاله از مدافون، میترا کوراغلی کارشناسی ارشد روانشناسی، به این سوالات پاسخ می‌دهند.

آیا افکار منفی بد هستند؟

به نظر می‌رسد ذهن انسان یک لحظه هم آرام نمی‌شود و دائم در حال صحبت کردن با اوست. برخی تحقیقات نشان داده است که ذهن در طی روز بین ۴۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ فکر تولید می‌کند. از بین این افکار تعداد قابل توجهی در حدود تقریبا۵۰۰۰ فکر غیرارادی هستند و به انتخاب شخص به ذهن او نیامده اند و ناخودآگاه می‌باشند. بخش عمده ای از این افکار بار معنایی خاصی ندارند و روایت زندگی هستند منظور همان روزمره گی هاست. مثلا ‌‌چه‌قدر هوا سرد است یا گرم، امروز چه روزی یا چه تاریخی است. بخشی از آنها، خلاقیت و جذابیت زندگی هستند.مثل هدف ها، برنامه ها، آرزوها، خاطرات خوش اما برخی از این افکار، منفی هستند.  

افکار منفی دارای یک بار معنایی منفی، نگرانی و یا یک حسرت، اماها و اگرها و ای کاش های زندگی هستند. مثلا کاش آن روز، آن کار یا آن رشته‌ی تحصیلی را انتخاب نکرده بودم، یا نکند که این اتفاق بد بیفتد. تا ۴۰-۵۰ سال گذشته حتی در روانشناسی تصور می شد که این افکار، بد هستند. اما امروزه می‌دانیم که اگر این افکار وجود نداشتند زندگی بسیار سخت می شد. در واقع افکار منفی، موهبتی برای زندگی هستند.  

اگر ذهن انسان دائم به او هشدار نمی داد، بشر از بین می رفت. فرض کنید که ذهن انسان به او نمی گفت که الان از خانه بیرون نرو ممکن است که گرگ به تو حمله کند. شاید تعجب کنید اما افکار بد و منفی در واقع خوب هستند. فرض کنید که انسان هنگام شروع رانندگی فکر نمی‌کرد که ممکن است تصادف کند، آن وقت بسیار بی احتیاط رانندگی می‌کرد و جانش به خطر می افتاد. 

این روزها با گسترش مثبت اندیشی بیمارگونه در روانشناسی غیرعلمی متاسفانه شاهد ضرر و زیان بسیاری از افراد هستیم.

مثبت اندیشی بیمارگونه و ناکارآمد

در مثبت اندیشی بیمارگونه و زرد گفته می‌شود که تمام افکار منفی را کنار بگذارید و اگر به آنها فکر کنید، این افکار به سرتان می‌آید. اما باید بدانید که تنها بیماران دوقطبی هستند که به افکار منفی فکر نمی‌کنند. انسان سالم نه تنها به افکار منفی فکر می‌کند بلکه باید به آنها فکر کند. در این نوع مثبت اندیشی وقتی که فکر منفی به سراغ شخص می‌آید، چون به او گفته اند که فکر منفی نکن که این فکر توسط کائنات جذب می‌شود، از این فکری که به ذهنش رسیده  می ترسد و دچار حس شکست، یاس و ناامیدی می‌شود. چه بسا که دارای استرس، اضطراب و وسواس شدید و منجر به اختلال روحی و روانی در فرد میشود 

پیشنهاد مطالعه | میترا کوراوغلی، روانشناس در این مقاله درباره خوب یا بد بودن قانون جذب توضیح داده است.

چه موقع افکار منفی دردسر ساز می‌شود؟

گاهی تعداد افکار منفی در ذهن آن قدر زیاد می‌شود که در واقع سیستم تهدید به صورت بیش فعال عمل می‌کند. مثلا همه انسان‌ها از ارتفاع می ترسند، اما در بعضی از افراد این ترس آن قدر زیاد می‌شود که حتی نمی‌تواند کنار پنجره برود. در این حالت می گوییم که سیستم تهدید بیش از حد کار کرده است. همان‌طور که پیش از این هم گفته شد، افکار منفی به خودی خود بد نیستند اما وقتی که با آنها درگیر و درگیر زنجیره ای از این فکرها می شویم، آن وقت است که به دردسر می افتیم.

در مقاله زیر روانشناسان مدافون راهکارهایی برای افزایش خوش بینی ارائه کرده‌اند. مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم همه چیز درباره خوش بینی

تعامل با افکار منفی

در گذشته حتی در بین روانشناسان سعی می شد که افکار منفی سرکوب و کنترل شود. اما امروزه می‌دانیم که ذهن انسان موجود بسیار لجبازی است. کافی است که به او بگویید که به این موضوعات فکر نکن تا بیشتر و بیشتر افکار منفی به ذهنتان هجوم بیاورند. به همین دلیل امروزه دیگر نمی گوییم که افکار منفی باید کنترل و سرکوب شوند. چرا که کنترل بیشتر آنها می‌تواند منجر به وسواس فکری شود.

اگر نیاز به مشاوره با روانشناس آنلاین دارید، مجموعه ای از بهترین روانشناسان در مدافون به صورت تلفنی و آنلاین آماده پاسخگویی به سوالات روانشناسی شما هستند:

وسواس فکری چیست

وسواس فکری زمانی اتفاق می‌افتد که شخص یک فکر منفی درباره آینده دارد و چون سعی می‌کند که با این فکر منفی بجنگد، دچار خشم، عصبانیت و ناکامی می‌شود. سپس این افکار بیشتر به او هجوم می آورند و دچار وسواس فکری می‌شود. 

با افکار منفی چه طور برخورد کنیم؟

همان‌طور که پیشتر هم گفتیم افکار منفی بد نیستند بلکه برای ادامه حیات بشر ضروری هم هستند. اما اگر بخواهید آنها را از ذهن بیرون کرده و یا با آنها درگیر شوید، آن وقت است که به دردسر می افتید. بنابراین با این راهکارها با افکار تعامل کنید. 

افکار منفی خود را بنویسید

وقتی افکار خود را می نویسید مقداری از آنها فاصله می گیرید و متوجه می‌شوید که افکارتان  ‌‌چه‌قدر از حالت عادی خارج شده و ‌‌چه‌قدر تکراری است. این کار باعث می‌شود که به آن افکار فکر کرده و آن را کنار بگذارید.

افکار منفی را به رسمیت بشناسید

فرض کنید که ناراحت هستید که چرا سال گذشته ماشین مورد نظر خود را نخریده اید و حالا گران تر ‌شده‌است. این فکر را به رسمیت بشناسید و با گفتن جملاتی مانند اینکه حتما خیر و صلاحی در آن بوده، آن را انکار نکنید. اگر برای فرار از این فکر از این جملات به خود می گویید، این فکر حتما بیشتر شما را آزار خواهد داد. خودتان را با همه کمی و کاستی ها و اشتباهات در انتخاب هایتان بپذیرید واصلا خودتان را سرزنش نکنید فقط رها و رو به جلو حرکت کنید.

به حرف فکر خود گوش کنید

شاید از خود بپرسید یعنی چه که به حرف فکرم گوش کنم. در واقع فکر، مانند یک انسان مشاور در کنارتان است. گاهی اوقات این فکر که در واقع مشاور تان است آن قدر حرف های تکراری می زند که به او گوش نمی‌کنید. اما اگر حرف های این مشاور که فکرتان است را بشنوید و آن را بپذیرید، آن وقت با او تعامل موفقی داشته اید. به فکر خود بگویید که حرف تو درست است اما چند بار گوش دادن به حرف تو چه سودی برای من دارد.

به جریان فکری خود فکر کنید

کمی از افکار خود فاصله بگیرید و جریان فکری خود را نگاه کنید. ببینید که این افکار ‌‌چه‌قدر مضر، ‌‌چه‌قدر مفید و یا سودمند است. چشمانتان را ببندید و به فکرهایی که در ذهن خود دارید فکر کنید. به روند افکار خود فکر و دقت کنید. ببینید که کدام افکار ارزش صحبت کردن را دارد و کدام افکار را باید نادیده بگیرید. .و در این سیکل فکری به آخرین و بدترین فکر و اتفاقی که قرار است رخ بدهد بیندیشید دو یا چند راه حل پیدا کنید بدین گونه سطح استرس و اضطراب شما به‌طور چشمگیری پایین می‌آید و فضای آرامی را در ذهن و قلب خود ایجاد خواهید کرد. 

نشخوار فکری نکنید

سعی نکنید به گذشته برگردید و خود را قانع کنید که آنچه انجام دادید درست بوده است. هرگونه برخورد با افکار منفی چه در مورد گذشته و چه در مورد آینده که موجب شود، وارد چالش با آنها شوید، اشتباه است.

پیشنهاد مطالعه | درباره نشخوار فکری و راه‌های پیشگیری و درمان آن بیشتر بدانید.

از افکار منفی فرار نکنید و به آن پر و بال ندهید

اگر دائم سعی نکنید که از این افکار فرار و یا آن را دستکاری کنید، فکر منفی، مشاوره خودش را می‌دهد و می رود. اگر با آنها بیشتر درگیر شوید، موجب تقویت بیشتر آن فکر می‌شوید.

به افکار منفی زمان بدهید

شاید به دنبال یک راهکار طلایی برای عبور سریع از این افکار باشید اما متاسفانه چنین راهکاری وجود ندارد. برخی از آنها به زمان نیاز دارند تا از ذهن خارج شوند.

افکار منفی مربوط به گذشته

حتما شما هم افکاری در ذهن دارید که مثلا چرا در گذشته یک کار خاص را انجام داده یا نداده اید. بعضی از این افکار منفی مربوط به گذشته، کارهایی است که دیگران در مورد شما انجام داده یا نداده اند. خوب است بدانید که شما هر نوعی زندگی کنید به هر حال، حسرتی خواهید داشت چرا که با گذشت زمان، تجربه انسان بیشتر می‌شود. خیلی از مواقع این چراها مربوط به اشتباه شما در آن موقعیت است و نه وضعیت فعلی تان که رشد کرده‌اید. اگر هیچ حسرت و فکر منفی نسبت به گذشته ندارید، بدانید که در این مدت رشدی نداشته اید.

فروزان بابایی، روانشناس مدافون، در مقاله زیر، راهکارهایی مفید و ساده برای فراموش کردن خاطرات تلخ گذشته ارائه کرده است: چه طور خاطرات تلخ گذشته را فراموش کنیم

افکار منفی مربوط به آینده

همه انسان‌ها باید درباره آینده نگران باشند اما این نگرانی باید در اندازه ای باشد که انسان را برای حرکت برانگیخته کند. جالب است بدانید که اغلب این نگرانی هایی که درباره آینده در ذهن انسان است هرگز اتفاق نمی‌افتد. به خودتان بگویید که فکر کردن به این اتفاقات چه سودی دارد. شاید در ذهن خود فکر می‌کنید که این افکار نشان دهنده آینده نگری، دغدغه مندی و دلسوزی شماست. اما نکته مهم این است که این چرخه پایانی ندارد.

افکار منفی نسبت به اشخاص

همان‌طور که گفته شد افکار منفی به خودی خود بد نیست اما زنجیره آن آسیب زا است. وقتی که انسان خسته، عصبانی، مضطرب و ناراحت است معمولا افکارش درباره دیگران درست نیست. وقتی درباره انسان‌های دیگر افکار منفی به ذهنتان خطور می‌کند، یک وقفه ایجاد کنید تا کمی به آرامش ذهنی برسید. سپس با آرامش به افکاری که به ذهنتان آمده است فکر کنید.

اگر شما هم تجربه ای درباره نحوه تعامل با افکار منفی ذهنتان دارید، در بخش دیدگاه‌ها نظر خود را بنویسید.

منبع: میترا کوراغلی کارشناس ارشد روانشناسی