فشار روانی یکی از مهم‌ترین علل بروز اختلالات جسمی و روانی است بررسی‌های گوناگون نشان می‌دهند که درصد بالایی از بیماری‌ها از قبیل سرطان، بیماری قلبی، آسم، میگرن با این فشار ارتباط دارند.
فشار روانی در بروز اختلالاتی چون افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد موثر است و همچنین این فشار، نقش موثری در بروز اختلال سوء مصرف مواد و همچنین عود وابستگی شدید دارد.
فشار روانی چیست؟
روانشناسان آن را چنین تعریف می‌کند: «یک حالت درونی که می‌تواند ناشی از خواسته های فیزیکی بدن و یا ناشی از موقعیت محیطی و اجتماعی باشد که این موقعیت ها بالقوه زیانبار، غیر قابل کنترل یا فراتر از استعداد سازگاری ارزیابی میشوند.
فشار روانی پاسخ غیر اختصاصی بدن به هر موقعیتی است که نیاز به سازگاری داشته باشد، خواه موقعیت مزبور خوشایند باشد (مانند ارتقای شغلی) و خواه ناخوشایند (مانند اخراج از کار). البته یافته‌های جدید نشان می‌دهد که بین فشار روانی ناشی از موقعیت مطلوب و نامطلوب تفاوت‌های فیزیولوژیک وجود دارد. فشار روانی با سلامتی و عملکرد ارتباط دارد. مقادیر کم آن موجب بهبود سلامتی و عملکرد می‌شود و مقادیر زیاد آن سلامتی را به خطر انداخته و عملکرد را دچار اختلال می‌کند.
چه عواملی فشار روانی ایجاد می‌کنند؟
عوامل بیرونی
برخی از فشارهای بیرونی عبارتند از مشکلات اقتصادی، کار طاقت فرسا، دگرگونی‌های زندگی مانند مرگ فرزند یا والدین، ازدواج، طلاق و مهاجرت زندگی جدا، بازداشت، اخراج از کار، آشنایی با همسر و…
عوامل درونی
برخی از عوامل درونی عبارتند از
- احساس اجبار به جلب تایید همه مردم
- توقع این که رویدادها مطابق میل فرد باشند
- اجبار به کسب مهارت و شایستگی در سطح بالا
- باور به این که اجتناب از مسئولیت، بهتر از قبول آن است
- باور به این که کنترلی بر عوامل ایجاد کننده فشار وجود ندارد
- باور به این که رفتارهای فعلی تحت تاثیر رویدادهای ناخوشایند گذشته است.
یکی از مهم‌ترین راه‌های تعدیل فشار روانی تغییر و اصلاح باورهای غیر منطقی و ناسازگارانه است.
درباره اضطراب بیماری چه میدانید؟!
فشار روانی و اعتیاد به مواد مخدر و سیگار
بررسی های انجام شده نشان می‌دهد که ارتباط قوی بین میزان فشار روانی و احتمال عود وابستگی وجود دارد. هر چه در زندگی فرد مثبت نگری، شرایط اقتصادی بهتر و آرامش بیشتری وجود داشته باشد و سبک زندگی وی خالی از فشار روانی باشد احتمال عود اعتیاد کمتر خواهد بود. این نکات در افراد معتاد می تواند کمک کننده باشد
- باورهای نادرست خود را بشناسید و سعی کنید که آنها را اصلاح نمایید.
- ارتباطات اجتماعی خود را بهبود دهید.
- از حمایت‌های اجتماعی بهره‌مند شوید.
- آموزش‌های روانی، تنفس دیافراگمی، یوگا را یاد بگیرید.
- برنامه‌های ورزشی، تفریحی و استفاده مطلوب از اوقات فراغت را فرا بگیرید.
پیشنهاد مطالعه | درباره اختلالات روانی شایع در خانم‌ها بخوانید
در هنگام بروز فشار روانی در بدن چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگامی که تحت فشار روانی قرار می گیریم بدن خود را برای جنگ آماده می‌کند. تغییراتی که در این زمان در بدن اتفاق می‌افتد عبارتند از:
- ترشح برخی از هورمون‌های خاص به ویژه آدرنالین که سبب اثرات متعددی در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود.
- افزایش ضربان قلب
- انقباض و سفت شدن ماهیچه ها
- افزایش فشار خون
- گشاد شدن مردمک
- افزایش جریان خون
- تعریق زیاد
- کاهش حس درد و مورمور شدن پوست
- استرس
- بیماری‌های قلبی
اگر این هورمون‌ها که با نام هورمون‌های استرسی شناخته میشوند، برای ایجاد آمادگی بدن برای جنگ استفاده نشوند در بدن خواهند ماند و ممکن است زمینه ساز برخی از بیماری‌ها در فرد شوند.
علائم فشار روانی
زمانی که تحت فشار روانی قرار داریم ممکن است احساس خوبی نداشته باشیم و فکر کنیم بیمار هستیم در این شرایط علایم زیر ایجاد میشوند:
- سردرد
- گرفتگی شانه ها و گردن
- درد پشت
- احساس خستگی مداوم
- حالت تهوع
- گرفتگی عضلانی
- اختلال خواب
- ابتلای مکرر به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا
- تعریق زیاد
- ضربان نامنظم قلب
- مشکلات پوستی
فشارهای روانی را چگونه مدیریت کنیم؟
همان‌طور که میدانید، زندگی‌های امروزی سطح بالایی از فشارهای روانی را به همراه دارد. یکی از دلایل آن، برخی باورها و دیدگاه‌هایی است که به آن اعتقاد داریم. برای کاهش این فشارها راهکارهای زیر را به یاد داشته باشید:
- باورهای غیر منطقی و ناسازگارانه را اصلاح کنید. اگر فکر می‌کنید که همیشه باید همه کارها را به بهترین شکل انجام دهید، همین دیدگاه می‌تواند موجب شود که تحت فشار بیشتری باشید.
- انعطاف‌پذیری خود را بیشتر کنید. اگر در شرایط سخت و غیرقابل پیش بینی بتوانید منعطف‌تر باشید، کمتر دچار فشارهای عصبی می‌شوید.
- اضطراب خود را کنترل کنید. در بسیاری از موارد هنگامی که درگیر مشکلات روحی و فشارهای عصبی هستیم، اضطراب شدت آن را بیشتر می‌کند.
- از تکنیک های آرام سازی بهره ببرید. مدیتیشن، تنفس دیافراگمی، آرام‌سازی عضلات به کسب آرامش بیشتر به شما کمک می‌کند.
- ورزش و تحرک داشته باشید. حرکات ورزشی، پیاده‌روی، شنا و… می‌تواند حال روح و روان شما را بهتر کند.
- از حمایت‌های اجتماعی استفاده کنید. قرار گرفتن در جمع دوستان، خانواده و کسانی که ما را دوست دارند می‌تواند از شدت فشارهای روانی کم کند.
- از معجزه نوشتن استفاده کنید. مشکلاتی که باعث فشار به شما شده‌است را روی کاغذ بنویسید.
پیشنهاد مطالعه | در این مقاله 10 راهکار ساده برای غلبه بر فشار روانی در حین رانندگی برایتان معرفی کرده‌ایم.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.