سرخک نوعی عفونت دوران کودکیست که در اثر نوعی ویروس ایجاد می‌شود. این بیماری که نام دیگر آن روبلا می‌باشد، نوعی بیمارى حاد است که به وسیله ویروسى از گونه موربیلى ویروس (از خانواده پارامیکسو ویروس) ایجاد مى شود، و انسان تنها مخزن آن مى باشد.
این ویروس در گذشته شیوع بسیاری داشته و بسیاری از کودکان را به خود مبتلا می‌کرد. اما امروزه با کشف و تزریق واکسن سرخک (واکسن mmr)، این بیماری تا حد زیادی تحت کنترل بوده و می‌توان از شیوع آن پیشگیری کرد.
از سال 1383 برنامه واکسیناسیون در کشور برعلیه سرخک با واکسن سرخک، سرخجه و اوریون(MMR) در دو نوبت 12 و 18 ماهگی شروع شده‌است.
بیماری سرخک برای کودکان نوعی بیماری جدی و حتی کشنده محسوب می‌شوند. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت متاسفانه هنوز این بیماری در سال بیشتر از 10 هزار نفر را به خود مبتلا و به کام مرگ می رساند.
علائم سرخک
علائم سرخک حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود. عموما سرخک با علائم و نشانه‌های زیر ظهور می‌یابد:
- تب
- سرفه خشک
- آبریزش بینی
- گلودرد
- التهاب چشم‌ها
- لکه‌های کوچک با مراکز متمایل به آبی و سفید در زمینه‌ای قرمز که در پوشش داخلی دهان در قسمت گونه‌ها دیده می‌شود و به لکه‌ی کولپیک (Koplik’s spots) معروف هستند.
- تحریک و آزردگی پوستی که به‌شکل جوش و لک به هم پیوسته ظاهر می‌شوند.
اصولا بروز علائم و عفونت سرخک مراحلی دارد که در طی یک دوره دو الی سه هفته ای به ترتیب اتفاق می افتند.
عفونت و دوره نهفتگی
در ۱۰ تا ۱۴ روز اول بعد از عفونت، ویروس سرخک نهفته می ماند. در طول این مدت هیچ‌گونه نشانه و علائمی از بیماری در کودکان دیده نمی‌شود.
علائم و نشانه‌های نامشخص
بیماری سرخک معمولا با تبی خفیف تا متوسط آغاز می‌شود و سرفه مداوم، آبریزش بینی، التهاب چشم‌ها و گلودرد آن را همراهی می‌کنند. این بیماری خفیف ۲ تا ۳ روز به‌طول می‌انجامد.
بیماری شدید و تحریک و آزردگی پوستی
تحریک پوستی در بیماری سرخک با لکه‌های قرمز کوچکی همراه است که به‌آهستگی بزرگ می‌شوند. لکه‌ها و برآمدگی‌ها در شاخه‌های مجزا و باریک، به پوست، حالتی پر از لک و قرمزی می‌دهد. بعد از چند روز هم این حالت به بازوها و سایر قسمت‌های تن و بدن مانند ران و پاها منتقل می‌شود. در این دوره عموما تب نسبت به قبل بالاتر می‌رود و اغلب دمای بدن به ۴۰ تا ۴۱ درجه می‌رسد.
سوال پزشکی خود را از مدافون بپرسید.
علت ابتلا به بیماری سرخک
بیماری سرخک به‌شدت واگیردار است و وقتی فرد مبتلا، سرفه یا عطسه می‌کند و حتی حرف می‌زند، ذرات کوچک ویروسی به هوا منتقل می‌شود و سایر افراد با تنفس هوا، این ذرات را وارد بدن خود می‌کنند. این ذرات می‌توانند روی سطوح مختلف هم بنشینند، تا ساعت‌ها فعال بمانند و باعث سرایت به دیگران شوند. اگر شما این سطوح را لمس کنید و بعد دست خود را به چشم‌ها، دهان و بینی خود بمالید، ویروس وارد بدن‌تان خواهد شد. حدودا ۹۰ درصد افرادی که در ارتباط با بیمار یا درمعرض این ویروس قرار می‌گیرند، به سرخک مبتلا خواهند شد.
عوامل ایجاد خطر سرخک
عوامل زیر می‌توانند احتمال بروز سرخک در افراد را افزایش دهند:
- واکسینه نشدن
- کمبود ویتامین A
- مسافرت های بین المللی
عوارض جانبی سرخک
بیماری سرخک می‌تواند عوارضی را برای افراد مبتلا داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
عفونت گوش
یکی از عوارض شایع بیماری سرخک ابتلا به عفونت میکروبی گوش می‌باشد.
برونشیت، لارنژیت یا خُناق
سرخک می‌تواند موجب التهاب حنجره یا دیواره‌های داخلی عبور هوا از شُش‌ها (لوله‌های برونشی) بشود.
ذات الریه
این مشکل نیز یکی از عوارض رایج بیماری سرخک است. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، احتمال بروز ذات الریه پس از سرخک در آن ها افزایش می‌یابد. این بیماری ممکن است افراد تا سر حد مرگ بکشاند.
آنسفالیت (Encephalitis)
تقریبا از هر ۱۰۰۰ نفر مبتلا به سرخک یک نفر به آنسفالیت یا التهاب حاد مغزی دچار می‌شود. این مشکل دقیقا بعد از سرخک یا چند ماه بعد از آن بروز می‌یابد.
مشکلات بارداری
اگر در دوران بارداری هستید باید مراقبت‌های ویژه‌ای برای جلوگیری از ابتلا به سرخک داشته باشید. زیرا ابتلا به سرخک باعث می‌شود تا عوارضی چون زایمان زودرس، نوزاد کم‌وزن و مرگ مادر به‌وقوع بپیوندد.
درمان بیماری سرخک
متاسفانه تا امروز هیچ درمان قطعی برای سرخک یافت نشده‌است. اما راه‌هایی برای جلوگیری از ابتلا به سرخک وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
واکسیناسیون بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس
افراد آسیب‌پذیری که در برابر این ویروس ایمن نشده‌اند، مثلا نوزادان، می‌توانند ظرف ۷۲ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک واکسینه بشوند. با وجود واکسیناسیون، اگر بیماری سرخک همچنان در فرد ادامه داشت، به شکل خفیف‌تر و در دوره‌ای کوتاه‌تر پیش می‌رود.
گلوبولین سروم ایمنی (Immune serum globulin)
زنان باردار، کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌توانند پروتئینی به نام گلوبولین را تحت عنوان آنتی‌بادی به خود تزریق کنند. اگر این پروتئین در ظرف ۶ روز پس از قرار گرفتن درمعرض ویروس به فرد تزریق گردد، از ابتلا به سرخک جلوگیری می‌کند یا در صورت وقوع، بیماری خفیف‌تر پیش خواهد رفت.
مشاوره آنلاین پزشک در هر ساعتی از شبانه روز پاسخگوی سوالات شما می‌باشد.
داروهای درمان سرخک
داروهای تب بر
از آنجایی تب، یکی از علائم شایع سرخک است، مصرف داروهای تب بر مانند: استامینوفن، ناپروکسن یا ایبوپروفن می‌تواند کمک بسیاری به کاهش علائم سرخک نماید.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر با وجود سرخک، عوارضی چون عفونت گوش و ذات‌الریه به سراغ کودک بیاید، ممکن است پزشک برای درمان از آنتی بیوتیک‌ها استفاده کند. دقت نمایید هرگز بدون تجویز پزشک و خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف نکنید.
ویتامین A
کودکانی که کمبود ویتامین A دارند، شدیدتر از بقیه به سرخک مبتلا می‌شوند. از این رو مصرف این ویتامین می‌تواند از شدت بیماری بکاهد.
در صورت ابتلا به سرخک چه اقداماتی لازم است؟
- استراحت کنید و از فعالیت‌های پرتحرک بپرهیزید.
- مایعات زیادی چون آب، دمنوش های گیاهی و آب‌میوه بنوشید و اجازه دهید که فقدان آب ازدست‌رفته به‌خاطر تعرق و تب جبران بشود.
- برای تنفس راحت‌تر و برای رهایی از سرفه و گلودرد از دستگاه بخور کمک بگیرید.
- به چشمان‌تان استراحت بدهید، زیرا افراد مبتلا به سرخک نسبت به نور شدید و لامپ حساس می‌شوند. پس نور چراغ‌ها را کم کنید و در صورت نیاز از عینک آفتابی استفاده کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.