گره یا ندول تیروئید، علائم، تشخیص و درمان

گره یا ندول تیروئید چیست؟

اگر قسمتی از تیروئید به اندازه یک گردو یا فندق، رشد کرده و بزرگ شود به آن گره یا ندول تیروئیدی گفته می‌شود. 

گره های تیروئید اغلب خوش خیم هستند و نیاز به جراحی ندارند. در واقع گره تیروئید، برجستگی است که اکثرا از خود تیروئید منشا می‌گیرد و داخل یا روی آن رشد می‌کند. گره یا ندول معمولا مجموعه ای از سلول‌های تیروئید است ولی ممکن است حفره ای پر از مایع باشد که به آن کیست می گویند. کیست های تیروئید در 99 درصد خوش خیم هستند.

این مقاله به تایید دکتر زهرا پاینده رسیده است.

در بروز گره تیروئید، تیروئید ممکن است که عملکرد نرمال داشته باشد و یا با پرکاری و یا کم کاری تیروئید همراه باشد. گره های تیروئید شایع هستند به‌طوری که از هر 15 نفر زن، یک نفر و از هر 60 نفر مرد، یک نفر به گره تیروئید مبتلا می‌شود.

هر چند که گره تیروئید در زنان شایع‌تر است اما اگر مردان جوان دچار گره تیروئید شوند، احتمال بدخیمی در آنها بیشتر است.

غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن و در جلوی گردن واقع است. منظور از درون ریز بودن غده، این است که ترشح خود را داخل خون می‌ریزد. این بیماری یکی از انواع بیماری‌های تیروئید است.

انواع بیماری‌های غده تیروئید

کم کاری یا هیپوتیروئید

کم کاری تیروئید به حالتی گفته می‌شود که غده تیروئید، هورمون‌های تیروئید را کمتر از مقدار طبیعی و مورد نیاز بدن تولید می‌کند. این کم کاری می‌تواند به دلیل اختلال در غده تیروئید و عدم تولید هورمون مورد نیاز توسط آن و یا اختلال در غده هیپوفیز (که دستور تولید هورمون تیروئیدی را به غده تیروئید می‌دهد) باشد.

پرکاری یا هیپرتیروئیدیسم

پرکاری تیروئید، به حالتی گفته می‌شود که غده تیروئید به صورت غیرطبیعی شروع به تولید مقدار زیادی از هورمون‌های تیروئیدی می‌کند.

اختلالات ساختمانی (بزرگ شدن تیروئید یا همان گواتر) 

گواتر در واقع بزرگ شدن منتشره غده تیروئید است. این بزرگی می‌تواند در ناحیه گردن به حالت بیرون زدگی قابل مشاهده باشد. در گذشته که در کشور ما کمبود ید وجود داشت، این بیماری شایع‌تر بود. امروزه با اضافه شدن ید به نمک طعام، دیگر کشور ما جز کشورهای دارای کمبود ید نیست. گواتر ممکن است که به صورت گره تیروئیدی درآید.

علت به وجود آمدن گواتر

گواتر می‌تواند به علل زیر رخ دهد

• کم کاری تیروئید
• بیماری‌هاشیموتو (کم کاری مادام العمر تیروئید)
• پرکاری تیروئید
• بیماری گریوز
• التهابات غده تیروئید (در پاندمی کووید این مورد افزایش یافته است. در التهابات غده تیروئید، غده تیروئید بزرگ، ملتهب و دردناک می‌شود.)

علائم گره تیروئیدی

گره های تیروئید معمولا کوچک و بدون درد بوده و هیچ اثر فشاری در گردن ایجاد نمی‌کند. اما این ندول ها ممکن است که موجب بزرگ شدن قابل مشاهده غده تیروئید در ناحیه  گردن شود. این گره با معاینه و از طریق سونوگرافی نیز قابل تشخیص است. ممکن است در بدن شخص چندین گره تیروئید وجود داشته باشد و یا این گره ها موجب اختلال بلع شوند.

علائم خطر در ندول (گره) تیروئید

در صورت وجود علائم زیر حتما سریعا به پزشک فوق تخصص غدد مراجعه کنید.

• رشد سریع گره تیروئید
• به وجود آمدن خشونت صدا
• تنگی نفس

اگر به پزشک فوق تخصص غدد دسترسی ندارید، در اپلیکیشن مدافون می‌توانید از مجموعه ای از بهترین پزشکان غدد آنلاین مشاوره دریافت کنید:

علل گره تیروئید

دقیقا مشخص نیست که گره تیروئید به چه علت به وجود می‌آید اما این گره در بعضی از خانواده ها شایع‌تر است. بنابراین می‌توان این علل را برای گره تیروئید در نظر گرفت:

ژنتیک

در بعضی خانواده ها، گره تیروئید، در والدین و فرزندان دیده می‌شود و زمینه ارثی دارد.

اشعه رادیو اکتیو مکرر

کسانی که به دلیل سرطان رادیوتراپی می‌شوند، احتمال بروز گره در بدن آنها بیشتر است. البته نگران نشوید، اشعه های کم مانند عکس ساده قفسه سینه یا دندان، این مسئله را ندارد. البته بهتر است از رادیولوژی درخواست گردنبند تیرویید قبل از در معرض اشعه قرار گرفتن،داشته باشید.

تشخیص گره تیروئید

معاینه

در معاینه محل، اندازه و قوام گره مشخص می‌شود.

سونوگرافی از تیروئید

 سایز و نمای گره از طریق سونوگرافی مشخص می‌شود. اگر گره دارای نمای کیستیک و داخل آن مایع باشد، احتمال بدخیمی آن بسیار کم است. علاوه بر این سونوگرافی، رشد و تغییرات گره را نیز نشان می‌دهد.

آزمایش خون برای بررسی نرمال یا پرکار و کم کار بودن تیروئید

اسکن تیروئید

اسکن تیروئید خصوصا در افرادی که به همراه ندول، پرکاری تیروئید هم دارند، استفاده می‌شود. این اسکن برای تشخیص داغ یا سرد بودن گره به کار برده می‌شود. اما منظور از داغ و سرد بودن گره تیروئید چیست.

 گره تیروئید داغ

  گره تیروئید داغ در اسکن خودش را نشان می‌دهد و باعث سرکوب بقیه قسمت‌های تیروئید ‌شده‌است. داغی به معنی گرم بودن گره نیست بلکه به این معنی است که در اسکن فقط گره مشخص می‌شود و بقیه قسمت‌ها را سرکوب کرده است. این گره ها در 99 درصد موارد خوش خیم هستند. این گره ها دیگر نیاز به نمونه برداری هم ندارند.

گره تیروئید سرد

گره های سرد، در اسکن خودشان را نشان نمی‌دهند ولی بقیه قسمت‌ها خودشان را نشان می‌دهند. یعنی در تصویر کل تیروئید دیده می‌شود و قسمتی که گره وجود دارد خالی افتاده است. چون احتمال بدخیم شدن گره های سرد وجود دارد، از آنها نمونه برداری انجام می‌شود. 

خوش خیمی و بدخیمی گره تیروئید

برای تشخیص خوش خیمی و بدخیمی ندول یا گره، یک نمونه برداری سوزنی در مطب انجام می‌شود. این نمونه برداری بسیار ساده بوده و بافت سلولی بر روی لام آزمایشگاهی قرار گرفته و در آزمایشگاه بدخیمی و خوش خیمی آن مشخص می‌شود.

خبر خوب این است که در 90 درصد موارد گره های تیروئید خوش خیم هستند. حتی در موارد بدخیمی و سرطان تیروئید، این سرطان ها با سایر سرطان ها متفاوت هستند و کاملا قابل درمان هستند و شخص می‌تواند زندگی طبیعی داشته باشد.

البته بسیار مهم است که در گره های تیروئید به موقع به پزشک مراجعه کنید  چرا که در صورت سرایت سرطان به قسمت‌های دیگر بدن، درمان سخت تر می‌شود.

درمان گره تیروئید

گره تیروئید خوش خیم

اگر از گره تیروئیدی نمونه برداری انجام شد و گره خوش خیم بود و بیمار مشکلی نداشته باشد، اقدام درمانی خاصی نیاز نیست. فقط لازم است که سونوگرافی در فواصل چند ماهه تکرار شود.

گره تیروئید بدخیم

اگر گره بدخیم باشد، جراحی انجام می‌شود و معمولا کل تیروئید برداشته میشود و بعد از آن از  ید رادیواکتیو استفاده میشود. با این کار اگر چند تا از سلول‌های بدخیم هم باقی مانده باشند، سلول‌های باقیمانده ید رادیواکتیو را جذب کرده و تخریب می‌شوند و شخص درمان کامل می‌شود. 

پس جراحی برداشتن تیروئید، از آنجایی که شخص غده تیروئید را ندارد، نیاز به مصرف یک قرص خاص تا پایان عمر را دارد. همچنین شخص باید در فواصل مشخص، آزمایش داده تا دوز دارو مشخص شود.

ید رادیواکتیو

افرادی که ید رادیواکتیو دریافت می‌کنند تا چند هفته باید از زنان باردار و کودکان دور باشند. این اشعه برای این افراد مضر است. به همین علت اکثرا افرادی که ید رادیواکتیو دریافت می‌کنند در اتاق های ایزوله به مدت 48 ساعت بستری می‌شوند و بعد که به خانه مراجعه می‌کنند هم باید در اتاق جداگانه باشند تا این اشعه به دیگر اعضای خانواده آسیب وارد نکند.

در مواردی که گره ها بالای 4-5 سانتی متر میشوند ریسک بدخیمی بالا رفته و چون ممکن است که در سن بالا بدخیمی رخ دهد و جراحی سخت باشد، توصیه می‌شود که جراحی انجام شود.معمولا در گره های زیر 4 سانتی متر نیاز به جراحی نیست.

پیشگیری از گره تیروئید

همان‌طور که گفته شد، سابقه خانوادگی نقش مهمی در ابتلا به گره تیروئید در افراد دارد. کسانی که سابقه رادیوتراپی گردن دارند، تا پایان عمر باید مرتبا معاینه تیروئید شوند و  در صورت نیاز سونوگرافی تیروئید انجام شود. بنابراین چکاپ منظم در این افراد اهمیت فراوانی دارد.

 اما درمان یا ماده غذایی خاصی برای پیشگیری از ندول یا گره تیروئید وجود ندارد.فقط نیاز است که غربالگری انجام شود تا اگر موردی وجود دارد به موقع تشخیص و درمان شود.

عوارض جراحی تیروئید و برداشتن آن

برداشتن تیروئید عوارضی به همراه دارد که البته بسیار کم است. 

کم کاری تیروئید

یکی از این عوارض این جراحی کم کاری تیروئید است که برای این موضوع نیاز است که دارو مصرف شود.

صدمه به غدد پاراتیروئید

در پشت تیروئید چهار غده به نام پاراتیروئید وجود دارد. این غدد بسیار کوچک به اندازه یک بادام هستند که ممکن است به صورت تصادفی در حین عمل برداشتن غده تیروئید آسیب ببینند. گاهی هم جراح به دلیل دست اندازی تیروئید به آنها مجبور به برداشتن آنها می‌شود. 

پاراتیروئید ها وظیفه تنظیم کلسیم بدن را بر عهده دارند. کم بودن کلسیم بدن باعث ایجاد احساس گزگز، مور مور دور لب ها و دست ها می‌شود. علائمی مانند چنگ شدن دست ها از دیگر علائم کمبود کلسیم در بدن است. در این افراد پس از انجام آزمایش کلسیم،  نیاز به مصرف قرص یا به صورت وریدی کلسیم و ویتامین دی است.اما خبر خوب این است که ریسک این عارضه بسیار کم و زیر 1 درصد است.

آسیب به اعصاب حنجره

ممکن است این عمل موجب آسیب به اعصاب حنجره و خشونت صدا شود. این عارضه هم بسیار نادر است و ممکن است که موقت یا مادام العمر باشد.

خونریزی در محل به صورت هماتوم

این هماتوم یا خونریزی به مرور جذب می‌شود و جای نگرانی نیست.

سوالات پزشکی در خصوص گره تیروئید

اگر شما هم سابقه بیماری‌های تیروئید دارید، خوشحال می شویم در بخش نظرات به ما بگویید که آیا چکاپ های منظم انجام می‌دهید یا خیر.