در این مقاله از مدافون، به اختلال، بیماریها و تومورهای غدد بزاقی پرداختهایم. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
همانطور که می دانید در قسمت سر و گردن، غدد بزاقی به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم میشوند.
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید شدهاست.
غدد بزاقی اصلی
سه جفت غدد بزاقی اصلی داریم که شامل این موارد هستند:
غدد بناگوشی
در قسمت جلوی گوش و نزدیک گونه ها قرار دارند که بزرگترین غدد بزاقی ما هستند. 70 درصد عفونت غدد بزاقی از اینجا شروع میشود و تومورهای این غدد در اغلب موارد خوش خیم هستند.
غدد بزاقی تحت فکی
این غدد با نام علمی سابلینگوال در زیر فک قرار گرفته اند. حدود 15 درصد از التهاب غدد بزاقی از این ناحیه شروع میشود و تقریبا نیمی از آنها بدخیم (سرطانی) خواهند بود.
غدد بزاقی زیر زبانی
این غدد با نام علمی سابلینگوال همانطور که از اسمشان مشخص است، در زیر زبان قرار دارند.
غدد بزاقی فرعی
به جز غدد بزاقی اصلی، غدد بزاقی بسیار فرعی و ریزی در سراسر مخاط سر و گردن مانند حفره بینی، حفره دهان، حنجره، ابتدای مری قرار دارند که غدد بزاقی فرعی نامیده میشوند.
وظیفه اصلی غدد بزاقی، ترشح بزاق است که قسمت عمده آن برعهده غدد تحت فکی و بناگوشی است.
اگر برای انواع مشکلات و بیماریهای سر و گردن نیاز به مشاوره با پزشک متخصص گوش، حلق و بینی دارید، در مدافون میتوانید به صورت 24 ساعته مشاوره بگیرید.
انواع بزاق
همانطور که گفته شد، ترشح بزاق مهمترین وظیفه غدد بزاقی است. اما بزاق چه انواع و نقش هایی در بدن دارد؟
بزاق بیسیک
این بزاق در حالت عادی ترشح میشود.
بزاق تحریکی
این بزاق در هنگام خوردن مواد غذایی ترش و همچنین شروع به خوردن غذا ترشح میشود. ترشح بزاق هنگام غذا خوردن موجب تسهیل جویدن و عمل بلع میشود.
نقش های بزاق
- جویدن و بلع را تسهیل میکند.
- مواد آنتی باکتریال دارد و ضدعفونی اولیه را انجام میدهد.
- آنزیم هایی برای هضم غدا دارد.
دلیل ترشح زیاد بزاق چیست؟
سیالوره (drooling) زیاد بودن میزان بزاق است که میتواند ناشی از جریان زیاد بزاق یا مشکل در بلع بزاق باشد. زیاد بودن جریان بزاق اکثرا در کودکان، بعضی بیماران روحی روانی و یا براثر استفاده از برخی داروها ممکن است رخ دهد.
مشکل دربلع بزاق هم اختلالی است که در آن، شخص نمیتواند بهطور عادی بلع داشته باشد و بزاق در دهان جمع شده و از گوشه های دهان به بیرون میریزد.
خشکی دهان
در مقابل ترشح زیاد بزاق دهان، اختلال دیگری به نام خشکی دهان وجود دارد که اکثرا همراه با خشکی چشم است. بعضی داروها مانند داروهای آنتی کولینرژیک، داروهایی هستند که ترشح بزاق را سرکوب میکنند، بعضی بیماریها مانند روماتولوژیک، سندرم شوگرن، بیماری نادر خودایمنی IgG4، بیماریهایی هستند که غدد بزاقی را مورد حمله قرار میدهند و باعث اختلال در عملکرد این غدد و خشکی دهان میشوند.
انواع بیماریها غدد بزاقی
بیماریهای التهابی
عفونتها
عفونتهای باکتریایی یا ویروسی یکی از علل اصلی بیماریهای التهابی غدد بزاقی هستند. برای مثال اوریون یکی از بیماری ویروسی غدد بزاقی است. عفونت باکتریایی غدد بزاقی اغلب در افرادی رخ میدهد که حفره دهان خشکی دارند و اصطلاحا گفته میشود که دهیدره هستند. در عفونتهای باکتریایی غدد بزاقی دردناک میشوند و بیمار دارای مشکلات بلعی میگردد. اغلب تب و بی حالی نیز همراه آن هست.
بیماریهای روماتولوژیک
مانند بیماری روماتیسم (آرترید روماتوئید) یا شوگرن. برخی بیماریهای التهابی نادر دیگری هم در این زمینه وجود دارد.
در فایل صوتی زیر، دکتر راشد رحمتی متخصص ارتوپدی ، درباره روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) توضیح داده است. همه چیز درباره روماتیسم مفصلی
بیماریهای توموری
تومورهای خوش خیم
این تومورها بیشتر شایع هستند. تومور اغلب به صورت یک برجستگی و توده قابل لمس خود را نشان میدهد. شایعترین محل این تومورها در قسمت بناگوشی، زیر گوش و ناحیه اطراف گوش است. به این تومورهای خوش خیم هم باید توجه داشت چرا که درست است که این توده ها خوش خیم هستند اما بعضی از آنها، پتانسیل تبدیل شدن به توده های بدخیم را دارند. علاوه بر این ممکن است که این توده ها، نیاز به جراحی داشته باشند و تاخیر در رسیدگی به آنها، ممکن است باعث بزرگ تر شدن تومور شود.
رسیدگی به تومورهای خوش خیم غدد بزاقی از جنبه دیگری هم اهمیت دارد و آن این است که عصب صورت که همه حرکات صورت از طریق آن انجام میشود، از غدد بناگوشی عبور میکند. اگر این عصب آسیب ببیند باعث فلج شدن صورت میشود. در تومورهای خوش خیم، این اتفاق خود به خود نمیافتد اما در تومورهای بدخیم این احتمال وجود دارد.
تومورهای بدخیم (سرطان غدد بزاقی)
درمان اصلی در تومورهای بدخیم، جراحی است. تومورهای خوش خیم در مراحل ابتدایی با تومورهای خوش خیم زیاد قابل افتراق نیستند. بنابراین معمولا قبل از عمل جراحی معمولا نمونه برداری انجام میشود. در موارد پیشرفته علائم زیر معمولا وجود دارد:
- درد شدید
- درجاتی از ضعف عصب صورت
- وجود غدد لنفاوی متعدد در گردن
- قرمزی و زخم بر روی پوست
- بزرگ شدن یک باره تومور
- سفت و سخت بودن تومور
تومورهای بدخیم به صورت درجه پایین و درجه بالا میتوانند باشند. درجه پایین این تومورها مشابه با تومورهای خوش خیم است. حتی از نظر درمان هم مشابه با تومورهای خوش خیم با جراحی درمان میشود.
در تومورهایی که سرطانی و درجه بالاتری هستند، درمان بیشتری نیاز است و در کنار جراحی تومور معمولا نیاز به تخلیه غدد لنفاوی گردن نیز میباشد. در این تومورها، ممکن است نیاز به درمان های تکمیلی مانند رادیوتراپی نیز باشد.
تومورهای سر و گردن نسبت به تومورهای سایر قسمتهای بدن، چندان شایع نیستند. سرطان های غدد بزاقی که بخش بسیار کوچکی از این نوع سرطان هاست نیز شیوع کمی دارد. اما سرطان های قسمتهای فوقانی سیستم گوارشی و تنفسی، مانند حفره دهان، کام، حنجره، ابتدای مری، قسمت فوقانی نای شیوع بیشتری دارد.
در این نوع سرطان ها توجه به سفتی و برجستگی ناحیه سرو گردن اهمیت زیادی دارد.
در مواردی که تومورهای بدخیم قابل جراحی نیستند مانند شرایطی که تاخیر در مراجعه وجود دارد و یا شرایطی که تومور بسیار تهاجمی است، از روش های کمک درمانی که اغلب ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است، استفاده میشود.
اگر نیاز به مشاوره با پزشک متخصص در هر زمینه ای دارید، در مدافون میتوانید به صورت 24 ساعته مشاوره دریافت کنید.آشنایی با پزشکان آنلاین مدافون
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.