راه هایی برای یادگیری بیشتر دانش آموزان

در این مقاله از مدافون می‌خواهیم راه‌هایی برای تقویت حافظه و یادگیری بیشتر دانش آموزان معرفی کنیم. اما حافظه چیست و چگونه می‌توان آن را تقویت کرد. برای همه ما پیش آمده است که اطلاعاتی که داشته ایم را فراموش کرده‌ایم و یا مثلا در سر جلسه امتحان و یا موقع یک سخنرانی احساس کرده‌ایم که حافظه مان مختل شده و اطلاعاتی که داشته ایم را فراموش کرده‌ایم. این مقاله به تایید پوریا رضائی، مشاور و روانشناس مدافون رسیده است.

گاهی حجم اطلاعاتی که به مغز ما وارد می‌شود، آن قدر زیاد است که ذهن ما از بین اطلاعات وارد شده انتخاب می‌کند که به کدام مطلب توجه کند. افراد تحصیل کرده و افرادی که با مطالعه سرو کار دارند، ذخیره شناختی بهتری دارند. این ذخیره شناختی باعث می‌شود که افراد دیرتر به زوال عقل مبتلا شوند.

حافظه چیست؟

حافظه در واقع ابزاری است که ما تجارب خود را در آن نگهداری می کنیم و به موقع اطلاعات را از آن استخراج و استفاده می کنیم. عملکرد حافظه بسیار پیچیده است و به نوعی عملکرد همه ما به آن وابسته است.

انواع حافظه

انواع مختلفی از حافظه وجود دارد.

حافظه حسی

این حافظه توسط حواس پنجگانه ما، دریافت و در مغز پردازش می‌شود. ظرفیت این حافظه محدود است و زود از خاطر ما می رود. برای مثال وقتی که در طبیعت صدای پرندگان را می شنویم، روی برگ‌ها راه می رویم و.. این اطلاعات در مغز ما پردازش و در حافظه حسی ما ذخیره می‌شود.

حافظه کوتاه مدت

یک حافظه با ظرفیت محدود است که اطلاعاتی بین 30 ثانیه تا 2 دقیقه را می‌تواند در خود نگهداری کند. تعداد اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت می‌تواند نگهداری شود محدود است. برای مثال اگر ما لیستی از 20 کلمه داشته باشیم، حداکثر 9 کلمه می‌تواند در حافظه کوتاه مدت ما ذخیره شود. آنچه که باعث می‌شود که اطلاعات به حافظه کوتاه مدت منتقل شود، توجه کردن به آن موضوع است.

ما قبلا در مقاله ای درباره انواع توجه و اختلالات آن توضیحات کاملی داده ایم. مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم:

توجه و اختلالات آن

حافظه بلندمدت

این حافظه مانند انباری است که اطلاعات زیادی در آن ذخیره می‌شود و ظرفیت آن هم نامحدود است و تا زمانی که مشکلی پیش نیاید، این اطلاعات در حافظه بلند مدت ذخیره می ماند. زندگی ما به میزان زیادی به حافظه بلندمدت مان وابسته است. اطلاعات در صورتی از حافظه بلند مدت به کوتاه مدت منتقل می‌شوند که تکرار و تمرین شوند در غیر این صورت از حافظه کوتاه مدت حذف می‌شوند.

بیماری زوال عقل ابتدا بر روی حافظه کوتاه مدت اثر می گذارد و هنگامی تشخیص داده می‌شود که حافظه بلند مدت را نیز درگیر می‌کند. هنگامی که چیزی را یاد می گیریم، مثلا یک زبان خارجی، نام اشیا و… از حافظه بلند مدت استفاده می کنیم. این حافظه انواع مختلفی دارد:

حافظه رویدادی

بخشی از حافظه است که ما به کمک آن خاطرات گذشته و کودکی را به یاد می آوریم.

حافظه معنایی

وقتی زبان، محاسبه و یا درس جدیدی را یاد می گیریم از حافظه معنایی استفاده می کنیم.

حافظه روندی

کارهای روزمره را با حافظه روندی انجام می‌دهیم.

حافظه کاری

گاهی این حافظه با حافظه کوتاه مدت اشتباه گرفته می‌شود. این حافظه مثل میز کار ماست و اطلاعاتی که در حال حاضر به آن نیاز داریم، در آن قرار گرفته است. آموزش های دیداری و شنیداری در این حافظه بسیار موثر است. در توضیح این حافظه می‌توان گفت که مثلا ما وقتی آدرس جایی را از کسی می پرسیم، مسیری که باید برویم در حافظه کوتاه مدت قرار می‌گیرد اما اینکه بتوانیم خودمان را به آنجا برسانیم با کمک حافظه کاری انجام می‌شود.

حافظه تصویری

در این حافظه مثلا در جلسه امتحان دقیقا به خاطر می آوریم که مثلا جواب یک سوال خاص در کدام صفحه کتاب بوده است.

ویژگی‌های اتاق و محل مناسب برای مط

محیط مطالعه می بایست شرایط زیر را داشته باشد، تا مطالعه شما، موثرتر واقع شود:

• محیط باید ثابت باشد. مثلا اگر به کتابخانه می روید، همیشه به همان کتابخانه مراجعه کنید یا اگر در منزل مطالعه می‌کنید، همیشه در یک اتاق خاص اینکار را انجام دهید
• نور محیط کافی باشد .نور محیط می بایست کافی(نه زیاد ، نه کم) باشد و از پشت سر بتابد
• دمای محیط باید متعادل باشد. دمای بسیار سرد یا بسیار گرم، بدن را از شرایط یادگیری خارج می‌کند
• صدای محیط باید مناسب باشد. سر و صدای محیط مطالعه، نباید بسیار ساکت یا بسیار زیاد باشد. توصیه میشود اگر در منزل، تنها هستید و می‌خواهید مطالعه کنید رادیویی را در اتاق کناری روشن بگذارید

چه عواملی باعث می‌شود که اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شود

تکرار

با تکرار کردن یک موضوع در واقع اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلندمدت منتقل می‌شود.

تمرین

تمرین یکی دیگر از عواملی است که سبب می‌شود که اطلاعات برای همیشه در حافظه بلند مدت بماند.

توجه

هنگامی که ما به موضوعی توجه داریم و روی آن تمرکز می کنیم، آن موضوع در حافظه بلند مدت ما قرار می‌گیرد.

هیجان

ما تمایل داریم که بیشتر هیجانات مثبت و اتفاقات خوب را به خاطر بسپاریم. همینطور اینکه یادگیری موضوعی که به آن علاقه داریم یا رابطه عاطفی خوبی با مدرس آن داریم باعث می‌شود که انتقال به حافظه بلند مدت بهتر انجام شود.

تکنیک هایی برای تقویت حافظه

به یاد داشته باشید که تنها راه به خاطر سپردن موضوعات، تکرار طوطی وار آنها نیست. با استفاده از تکنیک های زیر، می‌توانید مطالب را بهتر در حافظه خود ثبت کنید. شما می‌توانید بر حسب موقعیت و شرایط از یکی از این روش ها استفاده کنید.

حافظه تصویری خود را تقویت کنید

وقتی مشغول مطالعه کردن هستید، موضوع مورد نظر را در متن تصویر ببینید و به خاطر بسپارید.

از راهکار سرنخ دادن استفاده کنید

برای به خاطر سپردن موضوعات برای خود نشانه و سرنخی بگذارید. مثلا اگر نام خانوادگی یک شخص را فراموش می‌کنید و نام خانوادگی او به نام یک فصل نزدیک است، نام آن فصل را برای خود سرنخ بگذارید. مثلا فرض کنید می‌خواهید یک بیت شعر را به خاطر بسپارید، می‌توانید آن بیت را با زندگی فعلی خود مرتبط کنید و آن را به خاطر بسپارید.

از راهکار ارتباط دادن استفاده کنید

وقتی که با چند مطلب به ظاهر بی ارتباط با هم سر و کار دارید، می‌توانید با ربط دادن آنها به همدیگر، کاری کنید که در حافظه تان باقی بماند. مثلا فرض کنید کودکی قرار است چند کلمه ی عروسک، خانه و پسر را به خاطر بسپارد، او برای این کار می‌تواند این کلمات را ترکیب کرده و مثلا این جمله را بسازد، پسر برای عروسک خانه ساخت.

از راهکار ایجاد کردن استفاده کنید

مغز ما از به خاطر سپردن موضوعات خلاقانه، تخیلی و عجیب بیشتر لذت می برد. هر چه در موضوع، خلاقیت و قدرت تخیل بیشتری به کار رفته باشد، باعث می‌شود که بیشتر در حافظه باقی بمانند. برای مثال فرض کنید که دانش آموزی می خواهد چرتکه را یاد بگیرد، برای این کار می‌توان یک چرتکه با استفاده از حلقه های پفک و چوب شور ساخت.

در یادگیری از هیجانات مثبت استفاده کنید

برای مثال بازدید از یک موزه و همزمان یادگیری موضوعات تاریخی، در ذهن ما ماندگاری بیشتری دارد تا اینکه فقط به صورت حفظی مطالب تاریخی را به خاطر بسپاریم.

از سایر حواس برای یادگیری و به خاطر سپردن استفاده کنید

وقتی که می نویسیم، می بینیم و می شنویم در واقع کمک می‌کند که در کنار خواندن، مطالب را بهتر به ذهن بسپاریم. هنگامی که یادگیری با دست ورزی و تجربه ملموس همراه است، مدت زمان بیشتری در حافظه می ماند.

از تکنیک اختصار کلمات استفاده کنید

برای مثال فرض کنید که می‌خواهید نام یک عنصر شیمیایی را به خاطر بسپارید. با استفاده از نام مخفف آن، بهتر می‌توانید آن را به یاد داشته باشید.

برای خود یک نقشه ذهنی ترسیم کنید

نقشه ذهنی یا mind map نموداری درختی است که برای بیان کردن کلمات، ایده‌ها، فعالیت‌ها یا موارد دیگر مربوط به یک کلید واژه یا ایده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک برای علوم بسیار خوب جواب می‌دهد. فرض کنید می‌خواهید که گونه های حیوانی را حفظ کنید.  برای این کار می‌توانید در قالب یک نقشه ذهنی که چاشنی خلاقیت هم داشته باشد، این کار را انجام دهید. مثلا می‌توانید 10 صفحه مطلبی که خوانده اید را در قالب یک نقشه ذهنی ترسیم کنید.

از روش های تقطیع کردن استفاده کنید

برای مثال می‌خواهید تعدادی عدد را به خاطر بسپارید، این اعداد را در دسته های 4 تایی تقسیم کنید و به خاطر بسپارید. این دسته بندی کردن اطلاعات موجب می‌شود که ذهن آنها را بهتر طبقه بندی کند.

از تکنیک قصر حافظه استفاده کنید

استفاده از این تکنیک به تمرین و تکرار زیاد نیاز دارد. در این تکنیک اطلاعاتی را که نمی‌توانید به خاطر بسپارید، به اشکال، تصاویر و اجسام تبدیل کنید و آنها را در قسمت مشخصی از مغزتان ذخیره کنید تا درصورت لزوم به سرعت بازیابی شوند. برای مثال می‌خواهید نام تعدادی مواد غذایی را حفظ کنید. برای این کار می‌توانید آنها را به وسایل خانه تشبیه کنید.

مطالب را عینی سازی کنید

به جای آنکه صرفا با محفوظات ذهنی در ارتباط باشید، سعی کنید که مطالب را به زندگی واقعی منتقل کنید. مثلا اگر می‌خواهید شمارش و جمع و تفریق را انجام دهید، کودک را به مرکز خرید یا فروشگاهی ببرید تا این مفهوم را به صورت عینی ببیند.

از روش های یادگیری فعال استفاده کنید

اگر یادگیری به گونه ای باشد که دانش آموز در آن نقش و مشارکت داشته باشد، یادگیری فعال بوده و موجب افزایش یادگیری می‌شود.

اگر شما هم برای یادگیری بیشتر خود یا فرزندتان، از تکنیک و روشی استفاده می‌کنید خوشحال می شویم در بخش نظرات، آن را درج کنید.

در صورت نیاز به مشاوره تحصیلی و کودک و نوجوان، در اپلیکیشن مدافون می‌توانید از روانشناس های زیر مشاوره دریافت کنید.