کیست تخمدان نوعی کیست است که در داخل یا روی تخمدان برخی افراد ایجاد میشود. این کیست ها در زنان باردار یا کسانی که هنوز یائسگی را سپری نکرده‌اند، شیوع بیشتری دارد. در واقع کیستهای تخمدان فولیکول های بالغی هستند که در افراد عادی موقع تخمک گذاری آزاد می‌شوند، اما این فولیکول ها در یک سری افراد آزاد نمی‌شوند و به صورت کیست های تخمدان نمایان می‌شوند.
در اغلب موارد این کیستها بدون علامت، بدون درد و بدون ضرر می‌باشند. از این رو ممکن است شما به این کیستها مبتلا شوید و هرگز مطلع نشوید. چرا که برخی از این کیست ها معمولا خود به خود و بدون درمان از بین می روند. کیست تخمدان زمانی مشکل ساز میشود که خود به خود و یا با مصرف دارو از بین نرود و بزرگتر شود. در چنین حالتی کیست دردناک شده و احتمال بروز سرطان نیز بیشتر میشود. این مقاله توسط دکتر صفا صالحی متخصص زنان و زایمان تهیه شده‌است.
بیشتر بدانید درباره: چسبندگی رحم و راه‌های درمان آن
علائم کیست تخمدان
همان‌طور که پیش تر گفته شد، اکثر کیست های تخمدان کوچک هستند و عموما هیچ علائمی ندارند. اما گاهی ممکن است شخص دارای کیست علائمی مانند:
- احساس فشار در پایین شکم
- نفخ شکم
- تورم یک طرف شکم
- قاعدگی نامنظم
- درد هنگام رابطه جنسی
- بالا رفتن غیر قابل توجیه وزن
- درد در ناحیه شکم، کمر یا ران (ممکن است تیز یا مبهم باشد)
علائم کیست تخمدان خطرناک
را احساس نماید. در برخی موارد که کیست بزرگ و یا بدخیم باشد، شخص با علائم بیشتری رو به رو خواهد شد. این علائم عبارتند از:
- درد ناگهانی و شدید شکم
- درد همراه با تب و استفراغ
- سرگیجه، ضعف یا احساس ضعف
- تنفس سریع
توصیه میشود چنانچه با هر یک از علائم فوق مواجه شدید، هرچه سریع تر به اوژانس مراجعه کرده و حتما توسط یک متخصص معاینه شوید. شما می‌توانید در اپلیکیشن مشاوره آنلاین مدافون در هر ساعتی از شبانه روز با متخصصان زنان آنلاین، به صورت تلفنی و یا آنلاین مشاوره پزشکی داشته باشید.
علل بروز کیست تخمدان
اکثر کیست های تخمدان در نتیجه چرخه قاعدگی شما ایجاد می‌شوند. در ادامه به معرفی دو نوع از رایج‌ترین این کیستها خواهیم پرداخت.
بیشتر بدانید درباره: فیبروم رحم و علائم آن
کیست فولیکولی
در برخی مواقع فولیکول ها در طول تخمک گذاری پاره نشده و تخمکی آزاد نمی‌کنند. در عوض مایعات بیشتری درونشان ذخیره شده و به کیست فولیکولی(Follicular cyst) تبدیل می‌شوند.
کیست جسم زرد
در موارد دیگر، فولیکول تخمک را آزاد می‌کند، اما کیسه اش به جای حل شدن، دوباره بسته شده و با خون و مایعات دیگر پر میشود. به این نوع کیست، جسم زرد یا کورپوس لوتئوم (Corpus luteum cyst) می گویند. به بیانی دیگر هنگامی که یک فولیکول تخمک خود را آزاد می‌کند، شروع به تولید استروژن و پروژسترون برای لقاح می‌کند. این فولیکول در حال حاضر جسم زرد نامیده میشود. گاهی اوقات، مایع در داخل فولیکول جمع میشود و باعث میشود جسم زرد به کیست تبدیل شود.
*این کیست ها معمولا بی ضرر می‌باشند. به ندرت باعث درد می‌شوند و اغلب در طی دو یا سه دوره قاعدگی خود به خود ناپدید می‌شوند.
چه عواملی خطر ایجاد کیست تخمدان را افزایش می‌دهد؟
عموما خطر ابتلا به کیست تخمدان با این موارد افزایش می‌یابد:
- مشکلات هورمونی
- بارداری
- آندومتریوز
- عفونت شدید لگن
- سابقه ابتلا به کیست تخمدان
راه‌های درمان کیست تخمدان
اکثر کیست های تخمدان خود به خود و یا با دارو، بین 6 تا 8 هفته از بین می روند. اما در برخی موارد این کیست ها با روش های خاصی درمان می‌شوند که در ادامه به معرفی این روش ها خواهیم پرداخت.
دارو درمانی
پزشک می‌تواند برای درمان برخی کیست ها به شما دارو بدهد. در برخی موارد پزشک ممکن است قرصهای ضد بارداری تجویز کند. هورمون‌های موجود در این قرص‌ها باعث از بین رفتن کیست ها نمی‌شوند، اما می‌توانند از ایجاد کیست های جدید جلوگیری کنند.
جراحی کیست تخمدان
برخی از کیست های تخمدان نیاز به جراحی دارند. عموما کیست های بزرگ و دارای علامت نیازمند جراحی می‌باشند. همچینین اگر نزدیک به دوران یائسگی هستید، احتمالا پزشک شما بهترین راه برای حذف کیست های تخمدانی را جراحی بداند. زیرا در دوران یائسگی احتمال سرطانی شدن کیست ها بیشتر می‌باشد.
انواع جراحی کیست تخمدان
لاپاراسکوپی
عموما از لاپاراسکوپی برای درمان کیست های کوچکتر استفاده میشود. در این روش پزشک یک برش کوچک در بالا یا زیر شکم بیمار ایجاد می‌کند. سپس یک لوله ی نازک مجهز به دوربین را از داخل برش به داخل بدن بیمار وارد می‌کند. پزشک به کمک دوربین و سایر ابزار خود، کیست را دیده و اقدام به برداشتن آن می نماید. این عمل عموما سرپایی بوده و پس از آن بیمار نیازمند بستری شدن نخواهد بود.
لاپاراتومی
برای کیست هایی است که ممکن است سرطانی باشند، از روش لاپاراتومی استفاده میشود. این کار با یک برش بزرگتر در شکم انجام میشود و کیست خارج میشود. سپس از کیست نمونه برداری شده و در صورتی که سرطان زا باشد، به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به خارج کردن رحم و یا تخمدان ها باشد.
تخمدان پلی کیستیک یعنی چه؟
برخی افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک هستند. تخمدان پلی کیستیک بدین معناست که تعداد کیست های موجود در داخل و یا سطح تخمدان زیاد می‌باشد.
آیا تمامی کیست های تخمدان بدخیم هستند؟
بهتر است بدانید که هر کیست تخمدانی بدخیم نیست و هر کیست قابلیت بدخیم شدن را ندارد. تنها کیست هایی که مشخصات سونوگرافی خاصی دارند احتمال بدخیمی داشته و بقیه کیست ها در عرض 6 الی 8 هفته معمولا با دارو درمانی و گاهی اوقات خود به خود و بدون دارو درمانی رفع می‌شوند.
علائم بزرگ شدن کیست های تخمدانی چیست؟
اگر کیست های تخمدان از یک اندازه استاندارد رد شده و بزرگتر شوند، ممکن است باعث پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان گردند. در چنین حالتی بیمار ممکن است علائمی مانند: درد شکم حاد، تهوع و استفراغ را داشته باشد. در این صورت توصیه میشود فرد به اولین مرکز اورژانس مراجعه کرده و با یک متخصص زنان خوب مشاوره نماید. زیرا ممکن است بیمار دچار چرخیدن و پیچ خوردگی تخمدان شده باشد.
منبع: دکتر صفا صالحی متخصص زنان و زایمان
سوالات پزشکی کاربران مدافون
کیستهای ساده تخمدان که دارای دیواره صاف هستند و داخلشان ضایعاتی وجود ندارد ممکن است حتی خودبهخود بهبود پیدا کنند یا بعد از حدود 3-2 ماه مصرف قرصهای ضدبارداری از بین بروند اما اگر با وجود مصرف دارو، کیست کوچک نشود و همچنان ثابت بماند یا حتی اندازهاش شروع به بزرگتر شدن کند، باید با سونوگرافی، وضعیت کیست موردبررسی قرار بگیرد، مثلا باید دید آیا کیست دیوارهای دارد یا نه، نقاط رسوب کلسیم در آن دیده میشود یا نه، نواحی توپُر در آن وجود دارد یا نه و… اگر بعد از سونوگرافی، کیست مشکوک به نظر برسد لازم است آزمایش خون هم انجام شود تا ببینیم آیا ترشحات کیست وارد خون شده یا نه.
درنهایت اینکه اگر کیست با داروهای تجویزشده کوچک نشود، کنترل بسیار دقیق کیست طی زمان، تکرار سونوگرافی و مراقبت دقیق از آن الزامی است.
گاهی هم بر اساس نظر پزشک ممکن است کیست خارج و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده شود زیرا نمیتوان فقط از روی ظاهر کیست، خوشخیمی یا بدخیمی آن را تشخیص داد.
دوره طبیعی عادتماهانه باید طی 6-5 روز تمام شود و حداقل ۲۰ تا ۲۳ روز پاکی کامل وجود داشته باشد و سپس دوره بعدی عادت ماهانه شروع شود. این حالت باید مرتب و تنها با یکی- دو روز اختلاف ادامه داشته باشد.
اگر غیر از این بوده و خانمی در تمام روزهایی که باید پاک باشد، خونریزی و لکهبینی ببیند قطعا مسالهای وجود دارد که باید تحت معاینه و بررسی قرار بگیرد زیرا ممکن است زخم یا ضایعهای در ناحیه واژن یا دهانه رحم وجود داشته باشد که منجر به خونریزی میشود.
سونوگرافی واژینال برای خانمهایی که ازدواج کردهاند خیلی بهتر و دقیقتر از سونوگرافی شکمی است.
همچنین باید کیستها، فیبرومها، پولیپها و ضایعات جسم رحم و تخمدانها هم مورد بررسی قرار بگیرند تا علت دقیق خونریزی و لکهبینی مشخص شود و تحت درمان قرار بگیرد.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.