مسمومیت غذایی، بیماری‌ای است که بر اثر خوردن غذای آلوده پیش می‌آید. مسمومیت غذایی معمولا چندان جدی نیست و در اکثر افراد در عرض چند روز بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. این نوع مسمومیت بسیار رایج است و در سال حدود 20 درصد افراد دچار آن می‌شوند. بیشتر مسمومیت ها در خانه اتفاق می‌افتد و کودکان زیر 5 سال بیشترین خطر مسمومیت را دارند.
مسمومیت می‌تواند بر اثر خوردن مواد غذایی، داروها یا …رخ دهد. مسمومیت دارویی می‌تواند بر اثر مصرف بیش از حد داروهای بدون نسخه یا با نسخه باشد. همچنین مسمومیت می‌تواند بر اثر استفاده محصولات خانگی، لوازم آرایش، برخی گیاهان و داروها، مواد شیمیایی خاص، آفت‌کش‌ها، مونوکسید کربن، الکل، مواد مخدر و… رخ دهد.
ویروس‌ها، شایع‌ترین علت مسمومیت‌های غذایی مخصوصا در پاییز و زمستان محسوب می‌شوند. این نوع مسمومیت با رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف آب و الکترولیت‌های از دست رفته در 3 تا 4 روز برطرف می‌شود.
سموم می‌توانند از طریق بلیعدن، پوست، تزریق، استنشاق و چشم وارد بدن شود.
علائم مسمومیت غذایی
علائم مسمومیت غذایی معمولاً در عرض یک تا دو روز پس از خوردن غذای آلوده شروع می‌شود، اگرچه ممکن است چند ساعت تا چند هفته بعد اتفاق افتد. این علائم بسته به حجم ماده مسموم و نوع آن تعیین می‌شود.
علائم اصلی مسمومیت غذایی عبارتند از:
- احساس بیماری (تهوع)
- استفراغ
- اسهال که ممکن است حاوی خون یا مخاط باشد
- گرفتگی و درد شکم (اسپاسم)
- کمبود انرژی و ضعف
- از دست دادن اشتها
- درجه حرارت بالا (تب)
- بدن درد
- لرز
- گیجی
- خواب‌آلودگی و از حال رفتن
در بیشتر موارد، این علائم در عرض چند روز از بین می روند.
پیشنهاد مطالعه | دکتر سروش شریفی مقدم در این مقاله درباره مسمومیت در کودکان توضیح داده است.
هنگام ابتلا به مسمومیت چه باید کرد؟
اکثر افراد مبتلا به مسمومیت غذایی در خانه بهبود می‌یابند و نیازی به درمان خاصی ندارند، اگرچه برخی شرایط وجود دارد که باید برای مشاوره به پزشک مراجعه کرد.
تا زمانی که احساس بهتری ندارید، استراحت کنید و مایعات بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید. سعی کنید آب و مایعات زیادی بنوشید.
هنگامی که اشتها دارید، غذا بخورید، اما اول وعده‌های غذایی کوچک و سبک را امتحان کنید و از غذاهای ملایم مانند نان تست، کراکر، موز و برنج استفاده کنید تا زمانی که احساس بهتری پیدا کنید.
مصرف غذاهای حاوی برنج و گندم، پوره سیب‌زمینی و فرنی در کاهش عوارض نامطلوب اسهال هنگام مسمومیت موثر است.
مصرف محلول‌های آبرسانی خوراکی (ORS) که در داروخانه‌ها موجود است، برای افراد آسیب‌پذیرتر، مانند افراد مسن و کسانی که وضعیت سلامتی خوبی ندارند، توصیه می‌شود. اگر به این محلول ها دسترسی ندارید می‌توانید یک قاشق چای‌خوری نمک، معادل حدود 5 گرم و 2 قاشق سوپ خوری شکر معادل40 گرم را به یک لیتر آب اضافه کرده و بخورید. اگر بیماری کلیوی دارید، برخی از انواع نمک های محلول آبرسانی خوراکی ممکن است برای شما مناسب نباشد.
در صورتی که به مسمومیت غذایی دچار شده اید از مصرف مواد غذایی همچون محصولات لبنی (به جز ماست) غذاهای چرب و تند، غذاهای با فیبر بالا، الکل و کافئین، کمپوت سیب و گلابی و… خودداری کنید.
در صورتی که احتمال می‌دهید به مسمومیت غذایی مبتلا شده اید و به پزشک دسترسی ندارید، می‌توانید به آسانی در اپلیکیشن مشاوره آنلاین مدافون، سوال خود را بپرسید. کافی است وارد لینک زیر شوید، پزشک مورد نظر را انتخاب کرده و به صورت تلفنی یا چت با دکتر، سوال خود را بپرسید. برو به لیست پزشکان مدافون
در چه صورت باید برای مسمومیت به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شرایط زیر را دارید لازم است که به پزشک مراجعه کنید:
- علائم شما شدید است به عنوان مثال، اگر نمی‌توانید مایعات را به دلیل استفراغ مکرر نگه دارید.
- علائم شما بعد از چند روز شروع به بهبود پیدا نمی‌کند.
- علائم کم آبی شدید مانند گیجی، ضربان قلب سریع، گود افتادگی چشم و کمی مدفوع و ادرار دارید.
- باردار هستید.
- سن شما بالای 60 سال است.
- نوزاد یا کودک خردسال شما مشکوک به مسمومیت غذایی است.
- بیماری زمینه ای مانند بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری دریچه قلب، دیابت یا بیماری کلیوی دارید.
- ضعف سیستم ایمنی دارید برای مثال، به دلیل مصرف داروی خاص، درمان سرطان یا HIV
اگر می‌خواهید با راه‌های تقویت سیستم ایمنی بدن آشنا شوید این مقاله را بخوانید.
در این مواقع، پزشک ممکن است آزمایش مدفوع و یا آنتی بیوتیک تجویز کند. یا ممکن است شما را به بیمارستان ارجاع دهد تا بیشتر تحت نظر باشید.
مواد غذایی چگونه آلوده می‌شوند؟
غذا می‌تواند در هر مرحله از تولید، فرآوری یا پختن آلوده شود. به عنوان مثال، می‌تواند توسط موارد زیر آلوده شود:
- پخته نشدن گوشت به صورت کامل (به‌خصوص گوشت)
- نگهداری مواد غذایی که به درجه پایین برای نگهداری نیاز دارند در جایی که گرم است.
- نگهداری غذای پخته شده برای مدت طولانی در هوای گرم.
- به اندازه کافی گرم نکردن غذایی که قبلا پخته شده‌است.
- لمس غذا توسط شخصی که بیمار است.
- خوردن غذایی که تاریخ مصرف آن گذشته است.
- انتشار باکتری بین غذاهای آلوده
غذاهایی که در صورت عدم نگهداری یا پختن صحیح در معرض آلودگی هستند عبارتند از:
- گوشت خام و مرغ
- تخم مرغ خام
- صدف خام
- شیر غیر پاستوریزه
در صورتی که برای درمان مسمومیت غذایی نیاز به پزشک دارید، در هر ساعتی از شبانه روز، می‌توانید سوال پزشکی خود را از پزشک آماده پاسخگویی در مدافون بپرسید. سوال دارم!
پیشگیری از گسترش بیشتر مسمومیت غذایی
اگر مسمومیت غذایی دارید، نباید برای افراد دیگر غذا تهیه کنید و باید سعی کنید ارتباط خود را با افراد آسیب‌پذیر مانند افراد مسن یا کودکان به حداقل برسانید.
حداقل تا 48 ساعت پس از آخرین بار که اسهال داشتید، از رفتن به محل کار یا مدرسه خودداری کنید.
اگر فردی که با او زندگی می‌کنید مسمومیت غذایی دارد، باید:
- همه افراد خانواده مرتبا دست های خود را با آب گرم و صابون بشویند به‌خصوص بعد از رفتن به توالت و قبل و بعد از تهیه غذا.
- سطوح، صندلی توالت، دستگیره های فلاش، سینک و شیرهای دستشویی را مرتبا تمیز کنید.
- هر کدام از افراد خانواده باید از وسایل بهداشتی شخصی مانند حوله شخصی استفاده کنند.
- لباس های شسته شده فرد آلوده را در داغ ترین حالت ماشین لباسشویی بشویید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.