نوجوانی به عنوان دوره ای حد فاصل کودکی و بزرگسالی می‌باشد که تغییرات فیزیولوژیکی و افزایش هورمون‌های جنسی را در آن شاهد هستیم . بهترین توصیف برای دوران نوجوانی فرایند پیشرفتی است که مشخصه آن افزایش توانایی تسلط بر چالش های پیچیده تکالیف درسی ، بین فردی ، هیجانی و علاوه بر آن جست و جوی استعداد ها ، هویت اجتماعی و علایق جدید است .
این مقاله توسط سحر بهروزیان، روانشناس تهیه شده‌است.
مطالعات انجام شده در زمینه روانشناسی نوجوان نشان می‌دهد که سه تغییر رشدی در این گروه سنی وجود دارد که شامل افزایش خطر پذیری ، افزایش رفتار جنسی و حرکت به سمت وابستگی به همسالان به جای دلبستگی به خانواده اصلی می‌باشد . تقریبا 75% افراد ، دوره نوجوانی با انطباق موفقیت آمیز با تغییرات جسمانی ، شناختی ، هیجانی را دارندکه عمدتا براساس داشتن دوره کودکی موفق تعیین می‌شود . تقریبا در 20% نوجوانان انطباق ضعیف روانی ، بیزاری از خود ، اختلال سلوک ، سوء مصرف مواد ، اختلالات عاطفی و سایر اختلال های روانپزشکی و روانشناختی مختل کننده بروز می‌کند .
مراحل نوجوانی چیست ؟
آگاهی از مراحل رشد نوجوانان برای والدین تاثیر مثبتی خواهد داشت. زیرا که والدین با داشتن دانش در این زمینه می‌تواند در چگونگی ارتباط با آن ها و حل کردن مسائل مربوط به فرزند نوجوان خود موفق باشند. در صورتی که با مشکلات و اختلال هایی در طول دوران رشد فرزند نوجوان خود رو به رو شده اید و توانایی حل آن را ندارید می‌توانید از روانشناس های حوزه نوجوان در اپلیکیشن مدافون سوال خود را بپرسید..
اوایل نوجوانی
اوایل نوجوانی که سنین 12 تا 14 سالگی را شامل می‌شود و بزرگ ترین تغییرات جسمانی ، نگرشی و رفتاری در آن ها مشاهد می‌شود . در این دوران دختر ها و پسر ها انتقاد از عادات معمول خانواده را شروع می‌کنند و اصرار دارند وقتشان را با همسالان و با نظارت کمتر والدین سپری کنند. نوجوانان در این دوره از سبک و ظاهر خود، آگاهی بیشتری پیدا کرده و ممکن است ارزش های خانوادگی را که قبلا پذیرفته بودند زیر سوال ببرند .
نوجوان در این دوران تمایل به خود مختاری را نشان می‌دهد و این امر گاهی با رفتار های مبارزه جویانه در قبال منابع قدرت از جمله معلمین و مسئولین مدرسه و ابراز بیزاری از مقدمات همراه است. طبق نظر مشاوران مدافون ، اوایل نوجوانی ، زمان کسب رفتار های جدید در افراد مختلف است. به‌طور کلی با این که نوجوانان در این مرحله دوستان جدیدی پیدا می‌کنند، اما اکثر آن ها پیوند مثبت با اعضای خانواده ، دوستان قبلی و ارزش های خانواده را حفظ می‌کنند. با این حال اوایل نوجوانی را اغلب دوران آشوب معرفی می‌کنند که طی آن نوجوان، خانواده ، دوستان و سبک زندگی معمول خود را رد کرده و این امر باعث بیگانگی شدید او می‌شود.
اواسط نوجوانی
مرحله بین 14 تا 16 سالگی می‌باشد که در تلاش برای دنبال کردن اهداف خود در زمینه استقلال می‌باشد که اغلب باعث بروز تعارض هایی با والدین و انتظارات آن ها می‌شود اما در اکثر موارد نوجوان می‌تواند ضمن آن که خود را منحصر به فرد و متفاوت از خانواده اش می‌داند اتحاد با اعضای خانواده را حفظ می‌کند.
پیشنهاد مطالعه از مژگان باقری مقیمی، روانشناس: آیا دوستی دختر و پسر خوب است یا نه؟
اواخر نوجوانی
در سنین 17 تا 19 سالگی کاوش مداوم علایق تحصیلی ، سلایق هنری و موسیقی ، فعالیت های ورزشی و پیوند های اجتماعی سبب می‌شود نوجوان درک روشن تری از خود و حس تعلق به برخی گروه ها را در خود ایجاد کند . نوجوانان سازگار از انتخاب های فعلی خود در زمینه فعالیت ها ، علایق ، سرگرمی ها و دوستی ها راضی هستند ، هر چند می‌دانند هویت آن ها در طول سال‌های جوانی رو به پیشرفت و اصلاح خواهد بود.
اعتماد به نفس چیست و چرا افزایش آن در نوجوانان اهمیت دارد؟
اعتماد به نفس ارتباط نزدیکی با اطمینان دارد. وقتی به قدرت، قضاوت و توانایی خود ایمان دارید، می‌توانید بگویید که فردی با اعتماد به نفس هستید. فراموش نکنید اعتماد به نفس، به معنای متکبر بودن نیست. این که دیگران را پایین بیاورید تا خود را بالاتر ببرید، نشان دهنده اعتماد به نفس شما نیست.
همچنین هنگامی که برای تأکید بیش از حد بر نقاط قوت خود تلاش می‌کنید، نشان دهنده این است که اعتماد به نفس ندارید. از راه‌های افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان می‌توان به ارزیابی شخصی خود نسبت به واقعیت اشاره کرد که این امر، منجر به بالا رفتن اعتماد به نفس فرد می‌شود
اگر برای خود و برای وقت خود ارزش قائل شویم، کارهایی را انجام می‌دهیم که معنی‌دار باشند. این خود، باعث ارزشمندتر شدن برای خودمان (و همچنین دنیای اطراف ما) می‌شود. بدون مقدار مناسبی از خودارزیابی، فعالیت‌های معنی‌داری را دنبال نمی‌کنیم. در عوض، ما در یک چرخه ارزش‌زدایی از خود، گیر می‌کنیم و برای تقویت احساس ارزشمندی خود هیچ کار معناداری انجام نمی‌دهیم
اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین اصول رسیدن به موفقیت است و احساسات فرد درباره‌ی خودش را شامل می‌شود. اعتماد به نفس بر نحوه عملکرد فرد، شکل گیری شخصیت و احساسات او تأثیر می‌گذارد. اعتماد به نفس مثبت به نوجوان کمک می‌کند تا در مورد چالش‌ها و سختی‌هایی که در این دوران حساس برایش به وجود می‌آید، به دنبال راه حل باشد و همچنین اهدافش را پیگیری کند.
افزایش اعتماد به نفس به نوجوان کمک می‌کند تا روابط بهتری با دیگران برقرار کرده و به فردی شاد، با احساس خوب و مثبت نسبت به خود تبدیل شود. در بسیاری موارد رفتارهای خطرناک و پرخاشگرانه‌ی نوجوانان از کمبود اعتماد به نفس در آن‌ها نشأت می‌گیرد اندازه‌گیری دقیق اعتماد به نفس پایین بسیار دشوار است. اما چندین مطالعه نشان داده است که با نزدیک شدن افراد به سال‌های نوجوانی، اعتماد به نفس در دختران بیشتر از پسران پایین می‌آید.
اعتماد به نفس پایین می‌تواند به راحتی تا بزرگسالی ادامه یابد و در توانایی فرد، برای داشتن یک زندگی سالم تداخل ایجاد کند. اعتماد به نفس یک حالت ذهنی است و می‌تواند تغییر کند. با این حال، فقط در صورتی می‌توانید اعتماد به نفس خود را بهبود بخشید که بخواهید احساسات و قضاوت‌های منفی نسبت به خود را به چالش بکشید.
در مقابل افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، برخی افراد هم دچار اعتماد به نفس کاذب هستند، در این مقاله با ویژگی‌های این افراد آشنا می‌شوید: اعتماد به نفس کاذب
نشانه‌های وجود و عدم وجود اعتماد به نفس در نوجوانان
از نشانه‌های اعتماد به نفس بالا در نوجوانان این است که کارهای خود را به‌طور مستقلانه انجام می‌دهند، اغلب تنها به خود تکیه می‌کنند و مسئولیت پذیر هستند. نوجوانانی که اعتماد به نفس بالایی دارند در اجتماع و در مواجهه با افراد ناشناس احساس ترس و خجالت نمی‌کنند و گوشه‌گیری در آن‌ها دیده نمی‌شود. نوجوان با اعتماد به نفس می‌تواند نظرات خود را به راحتی بیان کند و زمانی که در عقاید خود شکست می‌خورند آن را می‌پذیرند و جبران می‌کنند.
در مقابل نوجوان با اعتماد به نفس پایین اغلب نشانه‌هایی نظیر لرزش خفیف دست‌ها، صدای ضعیف و آرام، چشم‌های غمگین، ظاهر نامرتب و شلخته دارند. آن‌ها تشنه‌ی تحسین شدن توسط دیگران هستند و پرخاشگر و مغرور به نظر می‌رسند. بخل، حسادت، شک و تردید دائمی، اضطراب، عدم داشتن احساس شایستگی و… از دیگر نشانه‌های کمبود اعتماد به نفس در نوجوان است. بنابراین به رفتارهای فرزند خود بیشتر توجه کنید و وجود این نشانه‌ها را به دقت بررسی نمایید
علائم کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان
افرادی که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند (که نسبت به خود احساس ضعیفی دارند و خود را نسبت به دیگران فرومایه می‌دانند) در معرض عدم تحقق توانایی واقعی خود در زندگی قرار دارند. آن‌ها ممکن است ابتکار عمل را در تعیین و دنبال کردن اهداف شخصی، در دست نداشته باشند.
کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:
- عملکرد تحصیلی ضعیف
- ترک تحصیل
- فعالیت جنسی زود هنگام
- رفتار مجرمانه
- سو مصرف الکل و مواد مخدر
- غذا خوردن بی‌نظم
اعتماد به نفس پایین چیزی فراتر از یک احساس ناخوشایند است. فراموش نکنید این عامل حتی ممکن است به زندگی ما آسیب نیز آسیب برساند.
شش قدم اول برای داشتن اعتماد به نفس قوی
هدف خود را درک کنید.
برای کار موثر در رسیدن به هدفی، باید در مورد آنچه که می‌خواهید، شفاف باشید. این مطالب در مورد ایجاد اعتماد به نفس سالم نیز صادق است، بنابراین درک معنای آن مهم است. برخی از افراد می‌گویند این که فکر می‌کنند از دیگران برتر هستند، به آن‌ها اعتماد به نفس می‌دهد و واقعا در مورد خود احساس خوبی دارند. اما هدف ما باید فقط برتر بودن نسبت به دیگران باشد؟
وقتی از اعتماد به نفس سالمی برخوردار باشید، به اندازه کافی به خود مطمئن هستید که با صداقت و نظم و انضباط شخصی رفتار کنید و مسئولیت افکار، احساسات و اعمال خود را بر عهده بگیرید.
بدانید که اعتماد به نفس شما در دست خودتان است.
ممکن است فکر کنید عزت نفس شما محصول تربیت، محیط یا شرایط زندگی شماست. ممکن است به مواردی از قبیل «من نمی‌توانم اعتماد به نفس سالم داشته باشم زیرا پدر و مادرم همیشه مرا پایین می‌آورند»، یا «من در محله‌ای بد زندگی می‌کنم» یا «من در خواندن کند هستم» یا «من چشمانم را دوست ندارم.» فکر کنید.
به ارزش و اعتبار ذاتی خود اعتقاد داشته باشید.
برخی از افراد معتقدند که همواره اشتباه می‌کنند، زیرا آن‌ها در هسته اصلی زندگی خود، بد هستند. برخی دیگر نیز معتقدند اگر آن‌ها رها شده یا مورد سو استفاده قرار گرفته باشند، دلیل این امر، وجود مشکل ذاتی در خود آن‌هاست.
همچنین بسیاری از افراد فکر می‌کنند که صرف‌نظر از کاری که انجام می‌دهند، هیچ فایده‌ای ندارند. مهم است که بدانید هیچ یک از این باورها درست نیست. آنچه درست به شمار می‌رود، این است که مهم نیست شما چه کسی هستید و از کجا آمده‌اید، شما صرفا به دلیل وجود خود ارزش دارید.
وقتی می‌فهمید که همه ما یکسان هستیم، می‌توانید ارزش ذاتی و برابر همه را درک کنید. ممکن است نگاه متفاوتی داشته باشیم؛متفاوت فکر کنیم؛ متفاوت صحبت کنیم یا رفتار کنیم؛ اما در نهایت همه افراد از یک چیز ساخته شده‌اند. همه ما به عنوان جرقه‌های ارزشمند زندگی ظاهر شدیم. این واقعیت سنگ بنای اعتماد به نفس سالم است.
اصیل باشید
اکثر ما گاها فکر کرده‌ایم که اگر شخص دیگری باشیم ممکن است احساس بهتری نسبت به خود داشته باشیم. ما فکر کرده‌ایم که می‌توانیم از زندگی، شخصیت، شرایط، نگاه، مغز یا مهارت‌های شخص دیگری شادتر باشیم. ما فکر کرده‌ایم که اگر فقط شباهت بیشتری به آن شخص داشته باشیم، سرانجام می‌توانیم خودمان را دوست داشته باشیم. این افکار کاملا اشتباه هستند!
اعتماد به نفس از افکار ما ناشی می‌شود. این امر از شخصیت، شرایط زندگی، ظاهر، هوش یا استعداد ناشی نمی‌شود. در حقیقت، ممکن است حتی اگر شخص دیگری بودیم، هنوز افکار ایجاد کننده اعتماد به نفس سالم را انتخاب نکرده بودیم..
ایجاد عادت‌های جدید را شروع کنید.
عادت‌ها وقتی شکل می‌گیرند که ما چیزی را چند بار تکرار کنیم. دقیقا مانند هنگامی که تلفن شما زنگ می‌خورد، به آن پاسخ می‌دهید. لازم نیست آگاهانه فکر کنید، «چیزی را می‌شنوم که زنگ می‌زند. این تلفن من است. می‌خواهم به آن پاسخ دهم.» شما این عمل را آنقدر انجام داده‌اید که وقتی صدای زنگ تلفن را می‌شنوید، به‌طور خودکار به آن پاسخ می‌دهید.
تمرین و تکرار
کلید ایجاد تغییرات مورد نظر شما، تکرار است. هرچه بیشتر با خود تکرار کنید که اعتماد به نفس شما در دست شماست؛ ارزش ذاتی و اصیل دارید و خود معتبر شما بهترین خود شماست؛ زودتر این باورها تبدیل به افکار خودکار شما می‌شوند.
منبع: سحر بهروزیان، روانشناس مدافون
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.