سنگ کلیه یکی از بیماریهای شایع در کشور ماست و متاسفانه آمار مبتلایان به این بیماری در کشور ما نسبت به دیگر کشورها بالاتر است. در کشور ما شیوع سنگ سازی در حدود ۱۳۶ از هر ۱۰۰هزار نفر است. این بیماری یکی از شایعترین علل درد کلیه است.
اگر اولین بار است که سنگ ساخته اید، احتمال 50 درصد وجود دارد که مجددا دچار سنگ کلیه شوید. اگر میخواهید با یک رژیم غذایی مناسب از سنگ کلیه جلوگیری کنید خوب است بدانید که تنها چند مورد زیر در خصوص پیشگیری از سنگ سازی نقش دارد. بقیه مواردی که ممکن است شنیده باشید، در این پیشگیری تاثیر خاصی ندارد. این مقاله به تایید دکتر محمد مهرنیا رسیده است.
پیشگیری از سنگ کلیه
این نکات تغذیه ای و سبک زندگی به شما کمک میکند که از ابتلا به سنگ کلیه جلوگیری کنید:
مصرف روزانه 10-12 لیوان مایعات
توصیه میشود که ما در روز حداقل 3 لیتر مایعات بخوریم تا بتوانیم 2 لیتر ادرار بکنیم. این سه لیتر معادل 10-12 لیوان مایعات در روز است. توصیه میشود که مصرف مایعات بهطور متناوب و در ساعت های مختلف انجام شود. یعنی حتی نیمه شب و یا قبل از خواب هم مایعات استفاده کنیم تا ساعت هایی از شبانه روز غلظت ادرار و تشنگی ایجاد نشود.
اگر برای تامین آب مورد نیاز بدن از چای استفاده میکنید باید توجه داشته باشید که چای مانده و غلیظ نباشد. چرا که چای مانده و پررنگ حاوی اگزالات است. برخی سنگ های کلیه متشکل از اگزالات هستند. اگزالات یک ترکیب طبیعی است که در غذاها یافت میشود که در ادرار با کلسیم پیوند می خورد تا سنگ کلیه را تشکیل دهند. محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از اگزالات میتواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک کند.
غذاهای سر شار از اگزالات شامل اسفناج، شکلات و قهوه
مصرف کمتر نمک
ثابت شدهاست که مصرف مقدار زیاد نمک در غذا باعث زیاد شدن کلسیم در ادرار و به تبع آن ساخته شدن سنگ های کلسیمی در کلیه میشود. مقدار نمک توصیه شده برای جلوگیری از سنگ سازی این است که نمکدان بر سر سفره نباشد. هر مقدار نمک که در هنگام پخت غذا ریخته میشود کفایت میکند و دیگر نباید نمکی را به غذا اضافه کنید.
تحرک و فعالیت بدنی
تحرک نداشتن و یک جا نشستن یکی از عوامل جدی سنگ سازی است.
در این مقاله میتوانید با فواید ورزش آشنا شوید 7 فایده ورزش و تحرک بدنی
مواردی که در بالا گفته شد، 90 درصد توصیه های پزشکی و رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از سنگ سازی است. بقیه موارد مانند مصرف میوه یا سبزی خاص عملا تاثیر چندانی در پیشگیری ندارد.
داروهای پیشگیری کننده از سنگ سازی کلیه
داروهایی که برای جلوگیری از سنگ سازی توصیه میشود بر اساس جنس سنگ تعیین میشود. در افرادی که سابقه سنگ سازی دارند، استفاده از دارو میتواند از ایجاد مجدد سنگ جلوگیری کند. در واقع این داروها برای اشخاصی هستند که قبلا سابقه سنگ سازی داشته اند.
اگر بخواهیم بدون توجه به جنس سنگ دارو تجویز کنیم، دو دسته دارو هستند که در بیماری که علت مشخصی برای سنگ کلیه در او وجود ندارد تجویز میشود:
- هیدورکلرید: این دارو نصف قرص صبح و نصف قرص شب استفاده میشود.
- پودر یا قرص سیترات پتاسیم: این دارو باعث میشود میزان پتاسیم و سیترات در ادرار بالا برود و این دو ماده هر دو از سنگ سازی جلوگیری میکنند. هر چند که این دارو به صورت پودر هم موجود است اما فرم قرص توصیه میشود چرا که در اندازه گیری میزان پودر مصرفی ممکن است خطا پیش بیاید.
قرص سیترات پتاسیم در فرم 5 و 10 میلی گرم موجود است. برای جلوگیری از عوارض گوارشی، این قرص را میتوان بعد از صبحانه، ناهار و شام استفاده کرد.
در صورت نیاز به مشاوره با متخصص کلیه و مجاری ادراری، در مدافون میتوانید به صورت 24 ساعته از پزشک متخصص مشاوره دریافت کنید.
درمان سنگ کلیه
درد سنگ کلیه درد بسیار شدید و همراه با بیقراری است. در درد سنگ کلیه بیمار سعی میکند با حرکت کردن این درد را کاهش دهد برخلاف دردهای گوارشی که بیمار سعی میکند حرکت نداشته باشد. این درد میتواند همراه با وجود خون در ادرار باشد. دردهای کلیه به پیک خود میرسد و سپس کم کم کاهش پیدا میکند و بعد دوباره درد شروع میشود. این علائم نشان میدهد که احتمال یک سنگ در مسیر ادرار یکی از کلیه ها، راه را بسته است. وقتی سنگ کلیه وارد مجاری ادرار میشود مسیر ادرار را یا کاملا می بندد یا تنگ میکند. این امر باعث میشود که ادرار نتواند از کلیه خارج شود و باعث کشیدگی کلیه و دردهای بسیار شدید میشود.
درد سنگ کلیه میتواند همراه با تهوع، استفراغ، تعریق سرد و خون در ادرار باشد.
درمان سنگ کلیه
اندازه سنگ کلیه، محل قرارگیری و جنس آن در انتخاب درمان سنگ کلیه اهمیت فراوانی دارد.
دارو درمانی
یکی از راههای درمان سنگ کلیه مصرف مسکن و برخی داروهاست تا سنگ خود به خود دفع شود. این روش درمانی بیشتر برای سنگ های زیر 5 میلی متر استفاده میشود. البته آناتومی بدن افراد مختلف متفاوت است و بعضی افراد حتی سنگ های 2-3 میلی متری را هم نمیتوانند دفع کنند.
سنگ شکن
اگر اندازه سنگ کلیه بیش از 5 میلی متر باشد، ممکن است از روش سنگ شکن استفاده شود. سنگ شکن میتواند برون اندامی یا برون اندامیباشد.
سنگ شکن برون اندامی
در این روش، به بیمار مسکن داده شده و دستگاه از بیرون به بدن او وصل شده و امواجی تولید میکند که باعث شکسته شدن سنگ میشود. در سنگ هایی با حداکثر ابعاد 1.5 تا 2 سانتی متر میتوان از این سنگ شکن ها استفاده کرد.
معایب سنگ شکن برون اندامی
- در سنگ شکن برون اندامی، دفع سنگ تکه شده توسط بیمار انجام میشود و ممکن است که گاهی همه تکههای سنگ دفع نشود.
- در سنگ هایی که پوسته نرم و هسته سختی دارند هم ممکن است سنگ به خوبی دفع نشود.
- برای افرادی که وزن بالایی دارند ممکن است موثر نباشد.
- اگر سنگ در محل نامناسب باشد یا اندازه نامناسبی داشته باشد این روش موثر نمیباشد.
- در بیمارانی که دچار تورم شدید کلیه هستند نمیتوان از این روش استفاده کرد چرا که نمیتوانیم به بیمار فرصت 2-3 هفته ای برای دفع سنگ خرد شده بدهیم.
اما بهطور کلی 60-70 درصد سنگ ها به این روش جواب میدهند.
سنگ شکن درون اندامی
سنگ شکن میتواند درون اندامیباشد که در این روش دستگاه وارد بدن میشود و بعد از رویت سنگ توسط دستگاه از بین برده میشود.
عمل جراحی آندوسکوپی کلیه
این روش برای درمان سنگ های بزرگ استفاده میشود. در گذشته این روش به صورت عمل جراحی باز انجام میشد اما جراحی آندوسکوپی کلیه برای بیمار راحت تر بوده و درد کمتری دارد. این عمل با بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام میشود.
سوال و جواب در خصوص سنگ کلیه
مصرف روزانه 10-12 لیوان مایعات، مصرف کمتر نمک، تحرک و ورزش از عواملی است که موجب پیشگیری از سنگ سازی میشود.
اگر شما به آب سبک و مناسب دسترسی ندارید، باید بدانید که مصرف زیاد آب سنگین بهتر از مصرف نکردن آن است. یعنی شما همان آب سنگین را هم همان 3 لیتر در شبانه روز را مصرف کنید تا ادرارتان غلیظ نشود.
اگر میخواهید برای مصرف روزانه توصیه شده مایعات در روز یعنی همان 10-12 لیوان مایعات از چای استفاده کنید باید بدانید که چای مصرفی کمرنگ باشد و مانده نباشد چرا که چای پررنگ یا مانده دارای اگزالات است که میتواند زمینه ساز ایجاد سنگ در کلیه شود.
واقعیت این است که مصرف نکردن لبنیات به اندازه مصرف زیاد لبنیات برای سنگ سازی مضر است. بنابراین افرادی که سنگ ساز هستند، باید لبنیات در حد نیاز روزانه یعنی یک لیوان شیر، یک وعده ماست، یک وعده پنیر حتما مصرف کنند. اما توجه داشته باشید که مصرف مکمل های کلسیم میتواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.
داروهایی که برای سنگ کلیه وجود دارد بر اساس جنس سنگ تعیین میشود اما بهطور کل میتوان از داروی هیدورکلرید نصف قرص صبح و نصف قرص شب و همین طور پودر یا قرص سیترات پتاسیم استفاده کرد که البته قرص توصیه میشود.
اگر پاسخ سوالات خود را درباره سنگ کلیه دریافت نکردهاید همین الان میتوانید از پزشک متخصص کلیه سوال خود را بپرسید. مشاوره با متخصص کلیه
در ویدئوی زیر میتوانید اطلاعات مفیدی درباره سنگ کلیه مشاهده کنید
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.