سنگ کلیه نوعی رسوب سخت است که از مواد معدنی و نمک تشکیل شده و گاهی در داخل کلیه ایجاد می‌شود. ادرار حاوی بسیاری از مواد معدنی و املاح محلول است. هنگامی که ادرار دارای سطوح بالایی از این مواد معدنی و نمک باشد، می‌تواند سنگ کلیه ایجاد نماید. این سنگ ها می‌توانند بزرگ شوند و ساختارهای حفره ای و توخالی داخلی کلیه را پر کنند.
این مقاله به تایید در این مقاله که به تایید دکتر سجاد اصل فلاح رسیده است.
*برخی از سنگ ها ممکن است در کلیه باقی بمانند و هیچ مشکلی ایجاد نکنند.
گاهی اوقات، سنگ کلیه می‌تواند از حالب (لوله بین کلیه و مثانه) عبور کند، به مثانه برسد و از طریق ادرار از بدن خارج شود. اگر سنگ در حالب گیر کند، جریان ادرار از کلیه را مسدود کرده و باعث درد می‌شود. دفع سنگ کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما اگر آنها به موقع تشخیص داده شوند، معمولاً آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند. بسته به موقعیت خود، ممکن است برای دفع سنگ کلیه به چیزی جز مصرف داروهای مسکن و نوشیدن مقدار زیادی آب نیاز نداشته باشید. در موارد دیگر به عنوان مثال: اگر سنگ در دستگاه ادراری گیر کند، با عفونت ادراری همراه باشد یا عوارضی ایجاد کند، ممکن است به جراحی نیاز پیدا کند.
جهت انجام مشاوره پزشکی با دکتر اورولوژی کلیک کن.
علائم
عموما سنگ های کلیه کوچک، هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهند و حتی ممکن است تشخیص داده نشوند و در هنگام ادرار کردن بدون درد از بدن خارج شوند.
اما سنگ های کلیه بزرگتر می‌تواند علائمی مانند:
- درد شدید و متناوب در پهلو و پشت یا کشاله ران
- احساس درد در بیضه ها در برخی مردان
- تب و لرز
- تعریق زیاد
- ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
- ادرار بدبو یا تیره
- تهوع و استفراغ
- وجود خون در ادرار
- عفونت ادراری
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
توصیه می‌شود اگر با هر یک از علائم فوق مواجه شدید، با یک متخصص اورولوژی مشورت کنید. دکتر اورولوژی آنلاین مدافون در تمامی ساعات شبانه روز آماده پاسخدهی به سوالات پزشکی شما عزیزان می‌باشد. تنها کافیست اپلیکیشن مدافون را نصب کنید، در آن ثبت نام کنید و سوال پزشکی خود را از پزشک آنلاین بپرسید.
علت ایجاد
سابقه خانوادگی یا شخصی
اگر فردی در خانواده شما سنگ کلیه داشته است، احتمال ابتلا در شما بیشتر است. همچنین اگر قبلاً یک یا چند سنگ کلیه داشته اید، در معرض خطر ابتلای مجدد هستید.
کم آبی بدن
ننوشیدن آب کافی در روز می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می‌کنند و کسانی که زیاد عرق می‌کنند ممکن است بیشتر از دیگران در معرض خطر باشند.
رژیم های غذایی خاص
خوردن رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم (نمک) و قند ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه در مورد رژیم غذایی با سدیم بالا صادق است. نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیمی را که کلیه ها باید فیلتر کنند افزایش می‌دهد و خطر ابتلا به این بیماری را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
چاقی
شاخص توده بدنی بالا (BMI)، اندازه دور کمر بزرگ و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط است.
بیماری‌های گوارشی و جراحی
جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌تواند باعث تغییراتی در فرآیند گوارش شود که بر جذب کلسیم و آب تأثیر می گذارد و مقدار مواد تشکیل دهنده سنگ در ادرار را افزایش می‌دهد.
سایر شرایط پزشکی
برخی شرایط پزشکی مانند: اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم و عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
مصرف برخی از مکمل ها و داروها
مصرف برخی از مکمل ها و داروها مانند: ویتامین C، مکمل های غذایی، ملین ها (در صورت استفاده بیش از حد)، آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم، و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می‌شوند، می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
انواع
اگر نوع یا جنس سنگ کلیه را بدانیم، علل تشکیل آن را بهتر درک می‌کنیم و پزشک متخصص اورولوژی بهتر می‌تواند برای پیشگیری از تشکیل دوباره آن بیمار را راهنمایی کند. بنابراین، در صورت امکان بهتر است سنگ را برای تعیین جنس به آزمایشگاه تحویل بدهیم.
انواع سنگ کلیوی به لحاظ ترکیبات سنگ به شرح زیر هستند:
کلسیمی
بیشتر سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم هستند و بیشتر از همه از جنس اُگزالات کلسیم. اگزالات یک ماده طبیعی است که هم در برخی غذاها وجود دارد و هم در کبد تولید می‌شود. برخی سبزیجات، میوه‌ها، مغزیات و شکلات حاوی مقدار زیادی اگزالات هستند.
علاوه بر غذاهایی که می‌خوریم، خوردن دوز بالای ویتامین د و برخی جراحی‌های روده هم غلظت کلسیم و اگزالات را در ادرار زیاد می‌کند.
سنگ‌های کلیه ممکن است از جنس فسفات کلسیم هم باشند. برخی تغییرات در سوخت و ساز بدن، برخی سردردهای میگرنی و یک داروی ضدصرع به نام توپیرامات ممکن است موجب ایجاد این نوع سنگ کلیه شوند.
استروویتی
این نوع سنگ در پاسخ به یک عفونت ایجاد می‌شود مانند عفونت دستگاه ادراری. این سنگ‌ها می‌توانند به سرعت بزرگ شوند و معمولا اندازه بزرگی دارند؛ به همین دلیل حرکت نمی‌کنند و علامت زیادی ندارند.
اسید اوریکی
این نوع سنگ در شخصی ایجاد می‌شود که مایعات کمی می‌نوشد ولی بدنش آب زیادی از دست می‌دهد. کسانی که غذاهای سرشار از پروتیین می‌خورند یا اسید اوریک خون بالا (نقرس) دارند هم ممکن است به این نوع از بیماری دچار شوند.
سیستینی
این نوع سنگ فقط در کسانی دیده می‌شود که به یک اختلال ارثی مبتلا هستند که در آن، ماده خاصی به نام سیستین را بیشتر از حد معمول در ادرار دفع می‌کنند.
پیشنهاد مطالعه | پاسخ به سوالات رایج شما درباره سنگ کلیه
درمان
درمان این بیماری بر اساس نوع، اندازه و محل آن متفاوت می‌باشد: برخی از راه‌های درمان عبارتند از:
- مصرف مایعات فراوان
- درمان دارویی
- درمان سنگ شکن (ESWL)
- جراحی
- خروج سنگ از طریق اسکوپ
اگر سنگ در حالب در زمان معقولی دفع نشود یا باعث درد یا عفونت شود، برای برداشتن آن نیاز به جراحی دارید.
حتی اگر جراحی کردهاید، رژیم غذایی خود را تغییر داده اید یا دارو مصرف میکنید، ممکن است مجدد به این بیماری مبتلا شوید. با این حال، با رژیم غذایی و درمان دارویی مناسب، احتمال ابتلای شما به سنگ های مکرر کاهش مییابد.
منبع: دکتر سجاد اصل فلاح
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.