فشارخون پایین و عوارض آن

ممکن است به نظر آید که فشار خون پایین، مشکل جدی نیست باشد و در بسیاری از افراد مشکل حادی ایجاد نمی‌کند. اما با این حال، افرادی که فشار خون آن‌ها غیر عادی پایین است (هایپوتنشن) ممکن است دچار سرگیجه شوند یا غش کنند.

فشار خون پایین چیست؟

اصطلاح فشار خون پایین معمولاً به فشار سیستولیک کمتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه و فشار دیاستولیک کمتر از ۶۰ میلی‌متر جیوه گفته می‌شود. البته به شرط آنکه فرد علائم یا مشکلاتی نظیر ضعف و گیجی نیز داشته باشد.

بعضی از بزرگسالان به‌طور مرتب دارای فشار خون در محدوده پایین هستند. اما هیچ علامتی ندارند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، در موارد جدی، زمانی که فشارخون به حدی پایین باشد که اکسیژن و مواد مغذی به ارگان‌های مختلف مثل مغز، قلب، کلیه و … نرسد؛ در عملکرد طبیعی اندام‌ها خلل ایجاد می‌شود.

پایین بودن فشار خون در بعضی از افراد ممکن است مطلوب باشد و هیچ مشکلی ایجاد نکند. با این حال، برای بسیاری از افراد، این شرایط می‌تواند موجب سرگیجه و غش کردن شود. در موارد شدید، این بیماری می‌تواند خطرناک باشد.

دلایل

فشار خون پایین می‌تواند به دلیل بی‌آبی بدن و یا حتی مشکلات جدی پزشکی باشد. اگر دلیل پایین‌بودن آن را بدانید می‌توانید راحت‌تر آن را درمان کنید. برخی از افراد به‌طور طبیعی دارای فشار خون پایین هستند که هیچ علامتی ندارد. با این حال، اگر فشار بیش از حد کم باشد، می‌تواند بر روی جریان خون در سراسر بدن اثر بگذارد و فرد احساس سرگیجه یا ناپایداری کند.

علائم

برای برخی افراد، فشار خون پایین نشانه یک مشکل اساسی است؛ به ویژه هنگامی که به‌طور ناگهانی دچار افت آن شوند. علائم و نشانه‌های این بیماری عبارتند از:

• سردرد یا سرگیجه
• غش
• تاری دید
• حالت تهوع
• خستگی
• عدم تمرکز
• شوکه شدن

پیشنهاد مطالعه | سوالات پرکاربرد فشار خون

علائم خطر

دقت داشته باشید در صورتی که فشار خون بسیار پایین باشد، می‌تواند تهدیدکننده زندگی شود.

نشانه‌ها و علائم آن عبارتند از:

• سردرگمی، به‌خصوص در افراد مسن
• پوست رنگ پریده، سرد و مرطوب
• تنفس سریع و کم‌عمق
• نبض ضعیف و تند

علل

در طول روز، فشار خون وابسته به موقعیت بدن، ریتم تنفسی، سطح استرس، وضعیت فیزیکی، داروهای مصرفی و تغذیه متغیر است. برخی از علل این بیماری عبارتند از:

• بارداری
• مشکلات هورمونی، مانند کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)، تیروئید پر کار (پرکاری تیروئید)، دیابت و یا قند خون پایین (هایپوگلایسمی)
• استفاده از برخی از داروها
• مصرف بیش از حد داروهای فشارخون
• نارسایی قلبی
• آریتمی قلبی
• اتساع عروق خونی
• گرمازدگی
• بیماری‌های کبدی
• کم آبی
• خونریزی متوسط یا شدید
• عفونت شدید

انواع

پزشکان افت ناگهانی فشارخون یا هیپوتانسیون را با توجه به یک سری علل و عوامل مرتبط به دسته‌های مختلف تقسیم می‌کنند. در ادامه به معرفی انواع فشارخون پایین خواهیم پرداخت:

فشار خون پایین وضعیتی (orthostatic)

این افت فشار خون ناگهانی، هنگام تغییر وضعیت بدن شما بروز می‌کند، مثل وقتی که به شکل ناگهانی از حالت ایستاده به حالت نشسته تغییر وضعیت می‌دهید یا بلافاصله دراز می‌کشید.

به‌طور معمول وقتی بدن در حالت ایستاده است نیروی جاذبه خون را به سوی قسمت‌های پایینی پا می‌کشاند. بدن برای جبران کمبود خون در قسمت‌های بالایی سعی می‌کند ضربان قلب را بالا ببرد تا مطمئن شود مغز به اندازه‌ کافی خون دریافت می‌کند. این مکانیسم جبرانی در افراد دچار فشارخون وضعیتی با شکست مواجه می‌شود و فرد دچار افت ناگهانی فشارخون می‌شود در نتیجه سرگیجه، سبکی سر و تاری دید را تجربه می‌کند و حتی ممکن است غش کند.

افت فشار وضعیتی ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد. از دست دادن آب بدن، دراز کشیدن‌های طولانی، بارداری، دیابت، مشکلات قلبی، سوختگی، گرمازدگی شدید، واریس پیشرفته (که در آن رگ‌ها به شدت گشاد می‌شوند) و اختلالات عصبی خاص از جمله دلایل افت فشار خون هستند.

فشار خون پایین پس از غذا خوردن (postprandial hypotension)

افت فشارخون بعد از غذا، در واقع افت ناگهانی در فشارخون بعد از خوردن است و معمولاَ در بزرگسالان پیر دیده می‌شود. همان‌طور که گفته شد وقتی بدن در حالت ایستاده قرار دارد به دلیل وجود نیروی جاذبه، خون در پا جمع می‌شود. از طرف دیگر بعد از خوردن غذا باید مقدار زیادی خون به دستگاه گوارش بدن برسد. بدن برای رساندن خون به دستگاه گوارش، معمولاَ ضربان قلب را بالا می‌برد. از طرف دیگر توانایی رگ‌های خونی در انتقال خون محدود است به همین دلیل این مکانیسم در برخی افراد مختل می‌شود. به این ترتیب این افراد دچار سرگیجه و غش می‌شوند.

فشار خون پایین ناشی از سیگنال‌های مغزی معیوب (افت فشار عصبی)

این اختلال باعث افت فشار خون بعد از ایستادن‌های طولانی می‌شود. سرگیجه، تهوع و غش کردن از جمله علائم و نشانه‌های این اختلال هستند. علت وقوع عارضه افت فشار عصبی، ایجاد اختلال در رابطه قلب و مغز است و بیشتر در جوانان دیده می‌شود.

راه‌های تشخیص

هدف از انجام آزمایش‌های مربوط به فشار خون پایین، شناخت عوامل زمینه‌ای و نهفته است. علاوه بر گرفتن سابقه‌ی پزشکی، انجام معاینه‌ی بالینی و اندازه گیری فشار خون، پزشک انجام روش‌های زیر را پیشنهاد خواهد داد.

• آزمایش خون
• الکتروکاردیوگرام یا نوار قلبی
• اکوکاردیوگرام یا اکوی قلبی
• تست استرس
• مانور والسالوا
• تست سطح شیب‌دار

خطرات

فشار خون پایین می‌تواند موجب سرگیجه، تاری دید و گیجی شود. این شرایط می‌تواند ایمنی بیمار را به خطر اندازد.به‌طور مثال چنانچه شما مشغول رانندگی با یک وسیله نقلیه موتوری باشید، این علائم می‌تواند باعث از دست دادن تمرکز در هنگام رانندگی شود

در صورت درد در ناحیه قلب، پس از افت فشار، سریعا به متخصص قلب مراجعه نمایید.

راه‌های درمان

اگر یک مشکل پزشکی زمینه ای دارید که باعث فشار خون پایین ‌شده‌است، به دنبال درمان برای آن بیماری زمینه ای باشید. برای بسیاری از مردم، فشار خون پایین مزمن می‌تواند به‌طور موثر با تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی درمان شود.

توصیه می‌شود پیش از اقدام برای درمان فشارخون پایین، با پزشک مشورت نمایید.

• رژیم غذایی پر نمک
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
• ورزش منظم برای بهبود جریان خون
• اجتناب از زور زدن در اجابت مزاج
• افزایش یا کاهش مصرف کافئین بسته به توصیه های پزشکی فردی
• در صورت نیاز، از جوراب ساق بلند برای پوشش و محافظت ساق و ران استفاده کنید تا خون را به بالا برگرداند.
• نوشیدن مایعات بیشتر در آب و هوای گرم و در حالی که بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا گرفته باشید.
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض آب گرم برای مدت طولانی ، مانند دوش آب گرم و چشمه های معدنی
• نوشیدن مقدار زیادی مایعات غیر الکلی حداقل هشت لیوان در روز. نوشیدنی‌های ورزشی که سدیم و پتاسیم بالایی دارند ممکن است توصیه شوند، به‌خصوص در طول ورزش و یا در آب و هوای گرم.
• برای جلوگیری از مشکلات فشار خون پایین و کاهش حملات سرگیجه بعد از غذا، سعی کنید وعده‌های غذایی خود را کوچکتر و مکرر کنید. پس از غذا خوردن استراحت کنید. از مصرف دارو های کاهنده ی فشار خون قبل از غذا اجتناب کنید
• در هنگام ایستادن از یک موقعیت درازکش یا نشسته مراقب باشید. برای بهبود گردش خون، پا و مچ پای خود را چند بار قبل از ایستادن تکان دهید. سپس به آرامی بلند شوید. در هنگام بیرون آمدن از رختخواب، لبه ی تخت برای چند دقیقه بنشینید سپس بلند شوید.

پزشکان آنلاین قلب و عروق مدافون می‌توانند به سوالات شما درباره این بیماری پاسخ دهند..