ناباروری در خانمها علل بسیار متفاوتی میتواند داشته باشد اما بهطور کلی ۳ عامل اصلی در آن دخیل هستند از جمله اختلالات تخمکگذاری، اختلالات لولههای رحمی و اختلالات رحم. همانطور که میدانیم معمولاً در روز چهاردهم هر ماه یک تخمک تشکیل شده و آزاد میشود و اگر اسپرم در نزدیکی آن وجود داشته باشد، با لقاح اسپرم و تخمک، جنین حاصل میشود. بعد از آن در داخل رحم لانه گزینی انجام شده و حاملگی رخ میدهد.
این مقاله توسط دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، متخصص زنان زایمان و نازایی تهیه شدهاست. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
اختلالات تخمدان
عدهای از خانمها به دلایل مختلفی در تخمکگذاریشان دچار مشکل میشوند. برای مثال اختلالات تخمدان، کمکاری تخمدان، بیماری پلیکیستیک تخمدان، اختلالات هیپوفیز و عدم ترشح هورمونها و فرستادن سیگنالهای لازم برای تحریک تخمدان از طرف مغز میتوانند تخمکگذاری را به تأخیر انداخته و یا از ایجاد آن جلوگیری کنند.
البته این مشکلات در مورد بیماری پلیکیستیک تا حدودی قابل درمان است. اما در مواردی که تخمدان بهطور کامل کار نمیکند و نارسایی شدید دارد مجبور میشویم از روشهای کمک باروری استفاده کنیم.
اختلالات لوله های رحمی
یکی دیگر از علتهای شایع ناباروری در خانمها اختلالات لولههای رحمی است. در واقع تخمک از طریق این لولهها به نزدیک رحم میآید و اسپرم را در داخل لوله ملاقات میکند و از آنجاست که جنین تشکیل میشود و داخل رحم میآید. اگر لولههای رحمی که راه ارتباط تخمک با اسپرم هستند بر اثر عواملی از جمله عفونت، حاملگی خارج رحمی قبلی، کاهش حرکات مژهها و یا نازک شدن جدار داخلی لولهها دچار مشکل شده باشند ممکن است باعث ناباروری شوند.
اختلالات رحمی
عامل دیگر ناباروری وجود اختلالات در رحم است. رحم محل لانه گزینی است و کمتر مواردی میتواند روی آن تأثیر بگذارد اما اخیراً هورمونهای زیادی که در مواد غذایی و گوشتها استفاده میشود و همچنین افزایش مصرف فست فودها توسط خانمهای جوان باعث شدهاست آنومالیهای رحم از جمله فیبرومهای رحمی یا پولیپهای رحمی بیشتر رخ دهند.
این فیبرومها از جنس عضله رحم هستند و مانند بافت مجاور خود خونرسانی ندارند. بنابراین اگر جنین تشکیل شده روی فیبروم بنشیند احتمال سقط وجود دارد. گاهی اوقات دستکاریهای قبلی رحم از جمله انجام سقط و یا زایمانهای بسیار مشکل همراه با چسبندگی و عفونت میتوانند باعث ایجاد سندروم آشرمن در داخل رحم شوند که با چسبندگی شدید داخل رحم همراه است و لانه گزینی را تقریباً غیر ممکن میکند.
همین الان میتوانید در مدافون، با یک پزشک متخصص زنان و زایمان آنلاین، مشاوره پزشکی داشته باشید:
-
دکتر سیده طیبه قاضوی105,000 ﷼
-
دکتر محدثه عالمی115,000 ﷼
-
دکتر غزال گلی115,000 ﷼
-
دکتر کیانا صادقی85,000 ﷼
-
دکتر یکتا پارسا74,000 ﷼
-
دکتر نجمه السادات مصلی نژاد74,000 ﷼
اختلالات سیستم ایمنی
عوامل متعدد پراکنده دیگری هستند که میتوانند باعث نازایی شوند از جمله اختلالات سیستم ایمنی بدن. در صورتی که سیستم ایمنی بدن خانم نتواند جنین را که نیمی از آن از طرف همسر است بهطور کامل قبول کند، آن را به عنوان یک جسم خارجی تشخیص داده و دفعش میکند. علاوه بر این، اختلالات سیستم انعقادی نیز میتواند باعث نازایی، سقطهای مکرر یا سقطهای زودرس شوند.
اگر افزایش میزان لخته داشته باشیم ممکن است جنین تشکیل شود و در داخل رحم هم نفوذ کند اما به علت تشکیل لخته در پشت جنین خونرسانی به آن متوقف شده و جنین سقط شود.
عوامل محیطی
عوامل محیطی هم در نازایی بسیار مؤثر هستند. برای مثال سیگار کشیدن، تماس با مواد سمی از جمله سرب و آلودگیهای هوا میتوانند بر باروری اثر بگذارند.
دلایل ناشناخته
متأسفانه در ۱۰ تا ۱۵ درصد از موارد ناباروری دلیل خاصی برای آن تشخیص داده نمیشود. به عبارت دیگر تخمکگذاری مرتب است، لولهها باز است، رحم نرمال است و اسپرم همسر هم نرمال است اما باروری اتفاق نمیافتد و با انجام تمامی تستهای موجود هم نمیتوانیم به علتش پی ببریم.
در این موارد میتوان از روشهای کمک باروری استفاده کرد. هم اکنون میتوان گفت در قرن ۲۱ بسیاری از نازاییها قابل درمان هستند و عده بسیار کمی از افراد ممکن است با هیچکدام از این روشها پاسخ نگیرند.
افسردگی و استرس
مصرف داروهای ضد افسردگی سطح هورمون پرولاکتین یا هورمون مترشح شیر را افزایش داده و عادت ماهیانه را به هم میریزد. از طرف دیگر سطح استروژن خون را کاهش میدهد و میتواند باعث کمکاری یا نارسایی تخمدان شود و احتمال سقط را افزایش دهد. بالا بودن هورمون شیر نیز میتواند باعث کمکاری تخمدان، کاهش هورمون استروژن و سقط شود.
استرس نیز روی کارکرد تخمدان اثر مستقیم دارد. هنگام استرس مقدار زیادی هورمونهای آدرنالین و نوروآدرنالین از غده فوق کلیه ترشح میشود که این خود باعث تنگی عروق اعضای بدن از جمله رحم و تخمدان میشود. بارها دیده شدهاست کسانی که امتحان یا کنکور دارند پریودهای نامنظم پیدا میکنند یا خانمهایی که نازایی دارند و در سیکلهای درمانی IUI یا IVF هستند به دلیل استرس نتیجه خوبی نمیگیرند اما در فاصلهای که استراحت به آنها داده میشود و توصیه میشود مسافرتی داشته باشند حتی بدون استفاده از راههای کمکی، بارور میشوند زیرا استرسی که در زمان سیکلهای درمانی داشتهاند از روی دوششان برداشته میشود.
امواج موبایل
در مورد تأثیر امواج موبایل بر باروری نیز باید گفت که هنوز مکانیسم اثر این امواج ناشناخته است و مهمترین توصیه به خانمها این است که بلوتوث موبایلشان خاموش باشد زیرا امواجی که از طریق بلوتوث ساطع میشود ضرر بیشتری دارند. همچنین مواقعی که استفادهای از موبایل ندارند برای مثال شبها که خواب هستند موبایلشان را در فاصله ۱٫۵ تا ۲ متری از خود قرار دهند. علاوه بر این بهتر است که از مایکرویو حداقل استفاده را داشته باشند.
قرصهای ضدبارداری
قرصهای ضد بارداری معمولاً باعث نازک شدن جدار رحم میشوند. برای مثال اگر یک ماه بعد از قطع این قرصها حاملگی اتفاق بیفتد از آنجایی که جدار رحم نازک است احتمال لانه گزینی کاهش پیدا میکند و ممکن است سقط رخ دهد. قرصهای اورژانس نیز اگر به مقدار کم در حد یک تا دو بار در سال استفاده شوند خطر بسیار کمی دارند و احتمال ناباروری را زیاد نمیکنند بهخصوص نوع جدید آن که حاوی پروژسترون است.
اما بهطور کلی خوردن قرصهای ضد بارداری برای مدت طولانی به هیچ وجه توصیه نمیشود. این هورمونها با دوز بسیار بالا وارد بدن میشوند و ممکن است بعد از قطع قرص فرد برای ۳ تا ۶ ماه دچار آمنوره یا قطع پریود شود زیرا این قرصها ترشح هورمون پرولاکتین را افزایش میدهند و از این طریق باعث کاهش تخمکگذاری میشوند.
نحوه صحیح استفاده از قرصهای ضدبارداری
به عبارت دیگر فردی که قبلاً عادت ماهیانهاش مرتب بوده بعد از قطع قرص ممکن است برای مدتی عادت ماهیانه نشود. توصیه میشود خانمها بیش از ۳ الی ۴ سال از این قرصها استفاده مداوم نکنند و نحوه مصرف آنها به این ترتیب باشد که برای مثال ۴ ماه استفاده شود و ۱ ماه استفاده نشود تا اضافه این هورمونها از بدن دفع شود و بعد دوباره ۴ ماه استفاده کرده و ۱ ماه استراحت دهند و پشت سر هم این قرصها را استفاده نکنند. نکته دوم اینکه حتماً از روز دوم عادت ماهیانه شروع به مصرف آنها کنند نه از روز پنجم.
منبع: دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، جراح و متخصص زنان و زایمان
سوالات کاربران
لکه بینی در خانمی با سابقه دو بار سقط
خانمی هستم که سابقه دو بار سقط دارم. در هفته 11 بارداری هستم و در سونوگرافی مقداری خون در اطراف کیسه آب دیده شد. لطفا من را راهنمایی کنید.
خونریزی هایی که زیر جفت اتفاق میافتد اهمیتی ندارد و نباید نگران این موضوع باشید. این خونریزی ها ممکن است که اتفاق بیفتد و حتی منجر به لکه بینی شود. اگر خونریزی زیر جفت پیشرونده نباشد و روی روند بارداری و رشد جنین اثر منفی نداشته باشد هیج جای نگرانی نیست.
اقدام به بارداری در سن بالای 40 سال
خانمی 40 ساله هستم که قصد دارم دو سال دیگر بچه دار شوم. آیا باید کار خاصی انجام دهم؟
با توجه به شرایط شما، پیشگیری طولانی مدت به هیچ وجه پیشنهاد نمیشود زیرا بعد از 40 سالگی، تخمک گذاری کمتر، کیفیت تخمک پایین و مشکلات باردار شدن افزایش مییابد. در حال حاضر کاری که میتوانید انجام دهید این است که اگر عفونتی دارید آن را برطرف کنید. همچنین از نظر هورمونی و وضعیت تخمک ها مورد بررسی قرار بگیرید. این آزمایشات مشخص میکند که آیا برای باردار شدن فرصت دارید و یا به درمان طولانی مدت نیاز دارید یا خیر.
کمبود کلسیم در بارداری
خانمی 25 ساله در ماه هفتم بارداری هستم که کمبود کلسیم در حد پوکی استخوان دارم. زانوهایم خیلی درد میکند. مکمل کلسیم و ویتامین دی هم استفاده میکنم. چه کار کنم که این مشکل حل شود؟
در علم تغذیه همواره توصیه میشود که همه گروههای سنی، مواد مغذی خود را از منابع غذایی طبیعی دریافت کنند. برای دریافت میزان کافی کلسیم باید شیر، لبنیات تازه و کم چرب استفاده کنید. حداقل روزی 2-3 لیوان شیر یا ماست تازه کم چرب برای شما توصیه میشود. کلم، برخی سبزیجات و صیفی ها هم کلیسم دارند.
نکته مهم دیگر این است که باید به کمبود برخی املاح و ویتامین های دیگر مانند روی یا ویتامین آ هم توجه کنید. ازطرفی مصرف بیش از حد سایر مواد مغذی میتواند روی دریافت کلسیم اثر بگذارد. برای اثربخشی بهتر مکمل کلسیم بهتر است آن را شب ها قبل از خواب با یک لیوان شیر مصرف کنید.
و نکته آخر اینکه میزان ویتامین دی را نیز بررسی کنید. کمبود ویتامین دی میتواند جذب کلیسیم را کاهش دهد.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.