کوررنگی، نشانه ها، علل و انواع

از دیرباز تاکنون دغدغه تشخیص رنگ میان بانوان و آقایان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. همان‌طور که میدانید، قدرت تشخیص رنگ ها در بانوان بیشتر از آقایان می‌باشد و به نوعی آقایان دارای دید محدودتری نسبت به شناسایی رنگ ها می‌باشند. در این مقاله از مدافون به بررسی مسئله کوررنگی در بانوان و آقایان خواهیم پرداخت.

کوررنگی چیست؟

ساختمان چشم شبیه یک کره است. در قسمت جلوی این کره یک پنجره شفاف به نام قرنیه وجود دارد. نور از محیط خارج وارد قرنیه شده و پس از عبور از مردمک به عدسی می‌رسد. عدسی نور را به صورت دقیق روی شبکیه متمرکز می‌کند تا تصویر واضحی بر روی شبکیه ایجاد شود. شبکیه ی چشم دارای سلول‌های مخروطی شکل می‌باشند. این سلول‌ها دارای رنگدانه‌هایی هستند که با پردازش صحیح رنگ های اولیه یعنی قرمز، سبز و آبی باعث دیدن طیف گسترده ی رنگ ها می‌شوند. در حقیقت کور رنگی (Color blindness) نتیجه ی آسیب به این سلول‌ها و یا عصب بینایی افراد می‌باشد.

عموما کور رنگی ناشی از یک اختلال ارثی و یا یک نقص ژنتیکی می‌باشد. این بیماری کروموزومی وابسته به x مغلوب و در مردان شایع‌تر از زنان می‌باشد. زیرا زنان دارای دو کروموزوم x می‌باشند. اگر یکی از این کروموزوم ها دچار نقص شود کروموزوم دیگر آن را جبران می‌کند. علت اینکه کور رنگی در مردان بیشتر اتفاق می‌افتد به این دلیل است که مردان یک کروموزوم x و y دارند. پس چنانچه کروموزوم x دچار نقص گردد، کروموزوم x دیگری وجود ندارد که نقص آن را جبران کند و فرد مبتلا به کور رنگی می‌گردد.

البته کور رنگی انواع مختلفی دارد که به نحوه  و میزان آسیب این سلول‌ها بستگی دارد.

علت ایجاد کوررنگی

همان‌طور که گفته شد، کورنگی عموما بر اثر نقص ژنتیکی، آسیب به شبکیه و یا عصب چشم به وجود می‌آید. اما کور رنگی دارای علت های مختلف دیگری نیز می‌باشد. این علت ها عبارتند از:

بیماری پارکینسون ( Parkinson’s disease) : از آنجایی که بیماری پارکینسون باعث آسیب به سلول‌های عصبی شبکیه چشم می‌شود، می‌تواند منجر به کور رنگی گردد.

آب مروارید: در بیماری آب مروارید عدسی چشم کدر می‌شود. به همین دلیل رنگ ها شکسته شده و دارای شفافیت نمی‌باشند. در این زمان بیمار ممکن است دچار کوررنگی موقت گردد. زیرا این مشکل پس از عمل آب مروارید درمان می‌گردد

داروی تیاگابین: تیگابین یک داروی ضد تشنج بوده که ممکن است پس از مصرف آن، دید رنگ ها را تا ۴۱ درصد کاهش یابند. البته باید توجه داشته باشید که این عوارض ممکن است دائمی نباشد.

بیماری نوروپاتی اپتیک ارثی لبر ( LHON ) : یک بیماری وراثتی نسبتا شایع در مردان است. در این بیماری ممکن است افراد دچار کوررنگی دو رنگ قرمز و سبز گردند.

بیماری سندروم کالمن:  سندروم کالمن یک بیماری ارثی است که ممکن است باعث ایجاد آسیب در غده هیپوفیز گردد. برخی از افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، ممکن است دچار کوررنگی گردند.

افزایش سن: اگر در روند سالمندی و پیری، سلول‌های مخروطی فرد دچار آسیب گرددد، می‌تواند باعث ایجاد کوررنگی در افراد شود.

علائم کوررنگی

افرادی که دچار کوررنگی می گردند، اغلب بین تشخیص دو رنگ مانند قرمز و سبز ، آبی و زرد دچارمشکل می‌شوند. این افراد کم دید رنگ هستند. اما افرادی دیگری نیز هستند که به کلی از دیدن رنگ ناتوانند. این افراد کوررنگی کامل دارند و همه رنگ ها را در طیف های مختلف خاکستری مشاهده می‌کنند.

انواع کوررنگی

تک رنگ بینی Monochromacy

تک رنگی یا کور رنگی کامل، نوع نادری از بیماری کور رنگی است که درآن هیچ یک از سلول‌های مخروطی قادر به دریافت رنگ نیستند و در نتیجه فرد هیچ رنگی را نمی بیند.

دو رنگ بینی Dichromacy

در صورتی که یکی از سه سلول مخروطی آسیب ببیند فرد برای دیدن یکی از رنگ ها، دچار مشکل می‌شود. در واقع در یکی از رنگ ها کور رنگ شده و دورنگ بینی پیدا می‌کند. بسته به این که کدام رنگ آسیب ببیند سه مشکل می‌تواند به وجود آورد:

سرخ کوری protanopia : توانایی تشخیص قرمز را ندارد. در نتیجه بیشتر قرمز مایل به تیره و سبز می بیند.

سبزکوری deuteranopia :شایع‌ترین نوع کور رنگی می‌باشد که توانایی تشخیص سبز را ندارد.

آبی‌کوری tritanopia: در این اختلال هم فرد آبی را تشخیص نمی‌دهد. اغلب نیز آبی و سبز را باهم اشتباه می‌کند.

سه رنگ بینی ناهنجار

این اختلال یکی از مدل های شایع کور رنگی می‌باشد. در این حالت هر سه نوع سلول مخروطی فعالیت می‌کنند ولی تحریک‌پذیری آنها تغییر کرده است.

نادرست بینی رنگ سرخ Protanomaly : در این اختلال سلول‌ها رنگ قرمز را درست پردازش نمی‌کنند. چون طول موج رنگ های قرمز و سبز نزدیک است این افراد قرمز را نزدیک به سبز می بینند.

نادرست بینی رنگ سبز Deuteranomaly : در این اختلال درست مانند مورد قبل، به علت نزدیک بودن طیف سبز و قرمز، فرد رنگ سبز را درست نمی بیند.

نادرست بینی رنگ آبی Tritanomaly: برخلاف باقی موارد، نادرست بینی رنگ آبی وابسته به جنس نیست و تعداد زنان و مردان مبتلا به آن یکسان است. دراین حالت فرد حساسیت اش نسبت به رنگ آبی کاهش می‌یابد.