صرع و بارداری ، مصرف داروهای ضدتشنج در حاملگی

بعد از سردرد، تشنج دومین بیماری شایع عصبی در زنان حامله است. به گونه‌ای که این اختلالات به ازای هر دویست مورد حاملگی در یک مورد رخ می‌دهد. تشنج به صورت اختلال حمله‌ای دستگاه عصبی مرکزی تعریف می‌شود که با تخلیه غیرطبیعی نورونی با یا بدون از دست رفتن هوشیاری مشخص می‌شود.

تشنج‌ها به دو نوع کانونی یا تشنج ژنرالیزه تقسیم می‌شوند.

تشنج‌های کانونی از یک ناحیه موضعی در مغز منشا می‌گیرند و عملکرد عصبی را در یک ناحیه تحت تاثیر قرار می‌دهند. این تشنج‌ها می‌تواند با یا بدون اختلالات هوشیاری همراه با حرکات انقباضی (سفت و شل شدن مکرر بدن) در یک سمت بدن یا حتی به صورت خیره ماندن بدون حرکت یا حرکات غیر ارادی مانند جویدن لب‌ها یا یک سری حرکات بی‌هدف باشد.

تشنج‌های ژنرالیزه هر دو نیم‌کره مغز را به صورت همزمان گرفتار می‌کند. در این تشنج‌ها زمینه ارثی قوی وجود دارد. در این نوع تشنج معمولا به دنبال از دست رفتن هوشیاری انقباض‌های عضلانی و حالت سفتی در همه اندام‌ها ایجاد می‌شود. این حالت پس از مدتی به تدریج با شل شدن عضلات برطرف می‌شود.

در اپلیکیشن مدافون، به صورت 24 ساعته می‌توانید سوالات پزشکی خود را از متخصصان آنلاین مغز و اعصاب در اپلیکیشن مدافون بپرسید

مشاوره قبل از حاملگی در بیماران مبتلا به صرع:

زنان مبتلا به صرع باید قبل از حاملگی تحت آموزش و مشاوره قرار بگیرند. در زنان مبتلا به صرع در مقایسه با سایر زنان، خطر ابتلای نوزاد به ناهنجاری‌های ساختمانی دو تا سه برابر بیشتر است. شدت این خطر به نوع و مقدار داروهای مصرفی برای کنترل صرع بستگی دارد. در مواردی که هیچ گونه تشنجی در یک سال قبل از حاملگی وجود نداشته باشد، خطر تشنج در دوران حاملگی 50 تا 70 درصد کاهش می‌یابد.

بیماران مبتلا به صرع بهتر است زمانی را برای اقدام به بارداری انتخاب کنند که قبل از آن حداقل 9 ماه حمله تشنجی نداشته باشند. در زنانی که دارای معیارهای زیر هستند، مشاوره متخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) جهت قطع داروهای مصرفی که بهتر است حداقل یک سال قبل از اقدام به بارداری باشد، انجام می‌شود.

• زنانی که دو تا پنج سال عاری از تشنج بوده‌اند.
• زنانی که دارای یک نوع واحد از صرع اند.
• زنانی که معاینه نورولوژیک و وضعیت هوشیاری آنان طبیعی بوده است.
• . زنانی که نتیجه الکتروانسفالوگرافی (نوار مغزی) آنان با درمان به وضعیت طبیعی برگشته است.

 تجویز مکمل اسید فولیک به میزان 4 دهم میلی‌گرم در روز حداقل یک ماه قبل از حاملگی آغاز می‌شود و در زنانی که در ضمن مصرف داروهای ضد‌تشنج باردار می‌شوند، دوز اسید فولیک به 4 میلی‌گرم افزایش داده می‌شود. در اختلالات تشنجی، افراد مستعد کمبود ویتامین D و B12 اند. لذا باید سطح این ویتامین‌ها قبل از اقدام به بارداری اندازه‌گیری شود. داروهای مصرفی برای کنترل تشنج ارزیابی و به نحوی تعدیل می‌شود که هدف درمان تک‌دارویی با کمترین اثر مضر جنینی حاصل شود.

اگر نیاز به مشاوره با پزشک آنلاین زنان و زایمان دارید، بهترین متخصصان در مدافون آماده پاسخگویی هستند:

صرع در دوران بارداری:

در دوران حاملگی ممکن است میزان سطح خونی داروهای ضد صرع به دلایل زیر به کمتر از حد درمانی برسد و حملات تشنجی افزایش یابد.

• تهوع و استفراغ بارداری
• کاهش تحرک دستگاه گوارش در دوران حاملگی
• استفاده از آنتی اسیدهایی که جذب دارو را کاهش می‌دهند
• آنزیم های جفتی که متابولیسم (سوخت و ساز) دارو را افزایش می‌دهند
• محرومیت از خواب در اثر حاملگی
• درد در جریان زایمان که ممکن است بر آستانه تشنج تاثیر بگذارد

 لذا در بیماران مبتلا به صرع با افزایش حملات در دوران بارداری – نسبت به میانگین رخداد آنها در یک سال قبل از بارداری- ، سطح دارو در خون بیمار اندازه‌گیری می‌شود.

عوارض بارداری برای بیماران مبتلا به صرع

در زنان مبتلا به صرع، افزایش اندکی در میزان خطر برخی از عوارض حاملگی از جمله افزایش میزان سزارین، پره اکلامپسی (فشار خون بارداری)، خونریزی بعد از زایمان و افزایش افسردگی بعد از زایمان گزارش ‌شده‌است.

عوارض داروهای ضد تشنج برای جنین

 ناهنجاری‌های رویانی – جنینی برخی از انواع خاص داروها، میزان ناهنجاری‌های مادرزادی را بیشتر از بقیه افزایش می‌دهند.

• یکی از پرخطرترین این داروها والپروات است که خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را 4 تا 8 برابر افزایش می‌دهد.
• فنی‌تونین و فنوباربیتال خطر ناهنجاری مادرزادی را حدود سه برابر افزایش می‌دهند.
• لاموتریژین، اکس کاربازپین و کاربامازپین خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را 1 تا 2 درصد افزایش می‌دهند.
• در مورد لوتیراستام (Keppra) هنوز مطالعات به‌طور کامل انجام نشده، ولی تا کنون خطرات رویانی – جنینی در مصرف آن گزارش نشده‌است و جزو داروهای کم خطر در دوران حاملگی گزارش ‌شده‌است.

تدابیر درمانی در حاملگی

هدف اصلی از این تدابیر، پیشگیری از تشنج است. برای انجام این کار باید تهوع و استفراغ درمان شود. خانم‌های باردار مبتلا به صرع باید از محرک‌های ایجاد کننده تشنج به شدت اجتناب کنند. دارو درمانی ضد صرع باید با کمترین دوز کنترل کننده تشنج انجام شود.

نکته مهم: در بارداری انجام دقیق آزمایشات غربالگری جنینی و بررسی سونوگرافیک هدفمند و دقیق جنینی در اواسط حاملگی برای بررسی ناهنجاری ها توصیه می‌شود.

منبع:مقاله دکتر فاطمه نیک پور؛ صرع و حاملگی