یائسگی یک مرحله طبیعی از زندگی زنان است و زمانی روی می‌دهد که زن ، قدرت باروری خود را از دست می‌دهد ، تخمدان ها قدرت کافی برای انجام اعمال فیزیولوژیک و طبیعی دوران باروری خود را ندارند و تخمک گذاری اتفاق نمی‌افتد ، در این مرحله ابتدا قاعدگی ها نامنظم شده و سپس فرد ، قطع دائمی قاعدگی را تجربه می‌کند. یائسگی (Menopause) وضعیتی طبیعی در زنان است که همه آن را تجربه می‌کنند.
این مقاله توسط دکتر احیا خان احمدی، متخصص زنان زایمان و نازایی تهیه شده‌است.
در واقع زمانی که یک خانم 12 ماه متوالی پریود نشود و دیگر نتواند به صورت طبیعی باردار شود، یائسگی اتفاق می‌افتد. تمامی بانوان باید بدانند یائسگی، نوعی بیماری نیست و روندی کاملا طبیعی می‌باشد. این اتفاق معمولا بین سنین 45 و55 سال رخ می‌دهد ولی بعضی از خانم های جوان هم ممکن است یائسه شوند.
علائم یائسگی
یائسگی در بانوان علائم و نشانه‌هایی دارد که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت:
بی نظمی در عادت ماهانه
معمولا اولین نشانه یائسگی، بی نظمی در عادت ماهیانه می‌باشد. در این مواقع ممکن است یائسگی زودتر و یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کم تر یا بیشتر شود. اگر نسبت به تغییرات قاعدگی خود نگران هستید، می‌توانید با دکتر زنان آنلاین مدافون مشاوره کنید. چون ممکن است این تغییرات نشان دهنده حاملگی یا بیماری‌های دیگری نیز باشد.
گرگرفتگی
گرگرفتگی رایج‌ترین علامت یائسگی است که از هر چهار زن یائسه در سه مورد اتفاق می‌افتد. گرگرفتگی باعث می‌شود که شما ناگهان یک گرمای شدید در صورت و بالاتنه‌تان احساس کنید. این حالت می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه یا بیشتر طول بکشد. گرگرفتگی ممکن است چندین‌بار در روز یا چندبار در ماه اتفاق بیفتد.
تغییرات احساسی
افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی می‌باشد. همچنین زودرنج شدن و کج خلقی در این دوران غیرعادی نبوده و در برخی بانوان اتفاق می‌افتد.
برخی از علائم دیگر یائسگی عبارتند از:
- تعریق شبانه
- بی‌خوابی
- خشکی واژن
- پوست تحریک شده
- بی اختیاری ادراری مکرر و عفونت‌های دستگاه ادراری
- بد خلقی
- کاهش علاقه به رابطه جنسی
- سردرد
- تغییرات پوست و مو
- تغییر وزن
عوارض یائسگی
پس از بروز یائسگی در زنان، ممکن است عوارض متعددی آن ها را درگیر خود کند. برخی از این عوارض عبارتند از:
بیماری های قلبی و عروقی
پس از یائسگی سطح استروژن در بانوان کاهش می‌یابد. به گفته متخصصان کاهش سطح استروژن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش می‌یابد. از این رو یائسگی ممکن است باعث بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در افراد گردد. بانوان می‌توانند با ورزش کردن، حفظ وزن و تناسب اندام و رعایت رژیم غذایی مناسب، به کاهش این عارضه کمک کنند.
پوکی استخوان
یکی دیگر از عوارض یائسگی در بانوان، پوکی استخوان می‌باشد. با شروع یائسگی و اُفت هورمون‌ها، پوکی استخوان رخ می‌دهد. از این رو بهتر است زنان در سن پیش و پس از یائسگی از مکمل های کلسیم استفاده کنند. البته بهتر است که کلسیم لازم بدن از مواد غذایی دریافت شود. مواد غذایی حاوی کلسیم عبارتند از: شیر غنی شده، دانه‌های روغنی، کلم بروکلی، سبزیجاتی که برگ‌های سبز سیر دارند.
بی‌اختیاری ادرار
از آن جایی که پس از یائسگی بافت واژن و مجرای ادرار خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد، ممکن است بانوان دچار تکرر ادرار، دفع ناقص و یا دچار بی‌اختیاری ادرار شوند. همچنین عفونت ادراری در زنان یائسه شده بیشتر از سایرین می‌باشد.
کاهش میل جنسی
کاهش میل جنسی یکی از عوارض شایع یائسگی در زنان می‌باشد. همان‌طور که گفته شد خشکی واژن پس از یائسگی امری طبیعیست. خشکی واژن و از بین رفتن خاصیت ارتجاعی واژن باعث ناراحتی و خونریزی جزئی هنگام مقاربت و همچنین کاهش میل جنسی می شود. استفاده از مرطوب‌کننده های واژن و روان‌کننده های بر پایه ی آب تا حد زیادی به حل این مشکل کمک می‌کنند.
افزایش وزن
پس از یائسگی متابولیسم بدن زنان کاهش پیدا می‌کند و همین امر موجب افزایش وزن در زنان می‌شود. برای حفظ تناسب وزن، ورزش و رعایت رژیم غذایی مناسب بسیار کمک کننده می‌باشد.
روش های کاهش عوارض یائسگی در زنان
- ورزش کردن
- تنفس عمیق
- رژیم غذایی مناسب
- مصرف داروهای هورمونی (به تجویز پزشک)
- مصرف داروهای موضعی استروژن یا پروژسترون (به تجویز پزشک)
یائسگی زودرس چیست؟
یائسگی زود هنگام یا زودرس شرایطی است که زن در زیر ۴۰ سالگی، یائسگی را تجربه می‌کند. دو نوع یائسگی زود هنگام وجود دارد: یائسگی زود هنگام اولیه و یائسگی زود هنگام ثانویه.
در یائسگی زود هنگام اولیه تخمدان ها عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند و همین امر موجب ناباروری در زنان می‌شود. یائسگی زودهنگام اولیه ممکن است به دلیل برداشتن تخمدان ها یا آسیب ناشی از بیماری یا برخی درمان ها باشد.
در مقابل یائسگی زود هنگام ثانویه، اغلب با مشکلات هورمونی مرتبط می‌باشد.
چه عواملی موجب یائسگی زود هنگام می‌شوند؟
یائسگی زود هنگام به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. عوامل احتمالی زیر نیز ممکن است سبب یائسگی زود هنگام شوند:
سابقه ی خانوادگی
احتمال ابتلا به یائسگی زودهنگام در زنانی که سابقه ی خانوادگی یائسگی زود هنگام دارند، بیشتر از زنان عادیست.
سیگار کشیدن
زنان سیگاری ممکن است دو سال زودتر از زنان غیر سیگاری یائسه شوند. همچنین، معمولاً علائم یائسگی در آنان شدیدتر است.
شیمی درمانی یا پرتو درمانی لگن برای سرطان
این درمان ها گاهی به تخمدان آسیب می زنند و بر اثر آن قاعدگی به‌طور موقت یا دائم قطع می‌شود. همچنین، ممکن است بارداری را دچار مشکل کنند یا امکان باردار شدن را از بین ببرند. تمام زنانی که شیمی درمانی یا پرتو درمانی کرده‌اند، یائسه نمی‌شوند. هرچه سن زنانی که شیمی درمانی یا پرتو درمانی می‌کنند، کمتر باشد، کمتر ممکن است دچار یائسگی زود هنگام شوند.
از این رو بانوانی که دچار سرطان یا کیست های بزرگ آندومتریوز می‌شوند، بهتر است پیش از عمل جراحی فریز تخمک انجام دهند.
جراحی برداشتن تخمدان
برداشتن هر دو تخمدان طی عمل جراحی ممکن است سبب بروز علائم یائسگی شود. بعد از این عمل، قاعدگی متوقف می‌شود و سطح هورمون‌ها به سرعت کاهش می‌یابد. همچنین، علائم شدیدی مانند گرگرفتگی و کاهش میل جنسی بروز خواهد یافت.
با کاهش سطح استروژن، خشکی واژن و فرج رخ می‌دهد و به تدریج ضخامت رحم کمتر و دهانه ی آن کوتاه تر می‌شود. علاوه بر تحلیل رفتن (آتروفی) رحم، میل جنسی نیز کاهش می‌یابد.
جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی)
در برخی زنان که جراحی برداشتن رحم را انجام داده اند، تخمدان ها سر جای خود هستند. در چنین شرایطی، این جراحی تاثیری بر زمان یائسگی نخواهد داشت. اما اگر هیسترکتومی با خارج کردن تخمدان تخمدان همراه باشد، احتمال یائسگی زودرس وجود دارد.
اختلالات و بیماری‌های خاص
بیماری خود ایمنی مانند تیروئید و آرتریت روماتوئید نیز ممکن است به یائسگی مرتبط باشد. این شرایط نادر است، اما گاهی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به تخمدان ها حمله می‌کند و آنها را از تولید هورمون باز می دارد.
پیشنهاد مطالعه | دکتر جمشید شایان فر، متخصص طب ایرانی: درمان علائم و عوارض یائسگی با طب سنتی
ویروس نقص سیستم ایمنی (HIV) و ایدز (AIDS)
زنان مبتلا به ویروس HIV و ایدز (AIDS)، که عفونت آنان به خوبی با دارو کنترل نمی‌شود، ممکن است یائسگی زود هنگام را تجربه کنند.
اختلال ژنتیکی
زنانی که برخی کروموزوم ها را ندارند یا با مشکلات کروموزومی به دنیا آمده اند، ممکن است یائسگی زود هنگام را تجربه کنند. شایع‌ترین اختلال ژنتیکی که منجر به یائسگی زودرس می‌شود، سندرم ترنر می‌باشد.
عوارض یائسگی زودرس
یائسگی زودرس می‌تواند موجب این عوارض شود:
- پوکی استخوان
- بیماری قلبی عروقی
- افسردگی
- اختلالات خواب
پیش گیری از یائسگی زودهنگام
با رعایت نکات زیر می‌توانید تا حدی از یائسگی زودهنگام پیش گیری کنید:
- اگر سیگار می کشید اقدام به ترک آن کنید
- وزن خود را کاهش دهید
- ورزش را در برنامه غذایی خود قرار دهید
- سبک زندگی سالم در پیش بگیرید
درمان یائسگی زودرس
اگر خانمی قبل از سن 40 سالگی دچار یائسگی زودرس شده باشد، در 2-3 درصد از موارد امکان بازگشت قاعدگی بعد از یک دوره 2-3 ساله وجود دارد. در سایر موارد در صورتی که آن خانم از نظر وضعیت سلامتی، نتایج مناسب سونوگرافی، ماموگرافی، پاپ اسمیر، چربی خون و آنزیم کبدی مناسب داشته باشد، می‌توان با درمان هورمونی، عادت ماهیانه را می‌توان به حالت طبیعی برگرداند
منبع: دکتر احیا خان احمدی، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
همین الان در مدافون می‌توانید از بهترین پزشکان متخصص زنان، زایمان و نازایی مشاوره بگیرید: برو به لیست پزشکان زنان
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.