زردی نوزادان از بیماری‌های شایع و گاهی دردسرساز است. بیش از 70 درصدد نوزادان در روزهای اولیه تولد دچار زردی می‌شوند و معمولا آمار زردی در نوزادان زودرس حدود ۸۰ درصد افزایش می‌یابد.
این مقاله توسط سحر فرشادی، کارشناسی مامایی تایید شده‌است.
زردی نوزاد چیست؟
یکی از مواردی که در دوران نوزادی بسیار شایع است و تعداد نوزادان زیادی را درگیر می‌کند زردی یا neonatal jaundice است. وقتی نوزادی دچار این مشکل می‌شود چشم‌ها و پوست او زرد می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سطح زیادی از بیلی روبین در بدن او وجود داشته باشد.
مشکل زردی معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش میزان بیلی روبین، به سمت اندام‌ها انتشار می‌یابد.
علت زردی در نوزادان چیست؟
رنگ زرد نوزادان به علت افزایش ماده ای به نام بیلی روبین (رنگدانه‌های محلول در چربی) در خون است که در مقادیر بالا و در شرایط مختلف، برای نوزاد سمی می‌باشد.
بیشتر از نیمی از نوزادان طبیعی و سالم، در چند روز اول زندگی، در پوست صورت خود ته رنگ زرد پیدا می‌کنند. اگر کودک شما چنین است، احتمالاً چیز نگران کننده ای نیست، ولی مخصوصا اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می‌رسد، باید او را به پزشک متخصص اطفال نشان دهید.
اگر به پزشک متخصص اطفال نیاز دارید، بهترین پزشکان آنلاین اطفال در اپلیکیشن مدافون آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.
علائم زردی نوزاد چیست؟
اولین نشانه زردی، زرد شدن رنگ پوست و چشم نوزاد است. زرد شدن ممکن است ۲ تا ۴ روز بعد از تولد خود را نشان دهد و معمولا در ابتدا در صورت مشخص می‌شود. میزان بیلی روبین معمولا سه تا هفت روز بعد از تولد به بیشترین حد خود می‌رسد.
تشخیص زردی در خانه
اگر انگشت خودتان را روی قسمتی از بدن نوزاد (مخصوصا سینه) فشار دهید و آن قسمت زرد شود، به‌احتمال زیاد او دچار زردی شده‌است. برای تشخیص زردی از آزمایش خون استفاده می‌شود.
درجه زردی نوزاد باید چند باشد ؟
درجه زردی اگر روی عدد ۱۰ و بالاتر از آن باشد یعنی کودک شما به زردی مبتلا شده‌است اما این عدد نشان دهنده زردی بسیار خفیف می‌باشد. در این حالت شما دو راه دارید ؛ راه اول اینکه همان لحظه بدون قبول هیچ ریسکی یا نوزاد را بستری یا در منزل دستگاه فتوتراپی اجاره کنید تا از احتمال اینکه زردی در ساعات و روز بعد بالاتر رود اجتناب کنید.
راه دوم اینکه یک روز صبر کنید و در طول همان بیست و چهار ساعت کودک خیلی خوب از شیر تغذیه کند و روز بعد دوباره آزمایش انجام دهید در این شرایط ممکن است عدد زردی یا همان عدد ده باشد یا کمی کمتر که نشانه ی خوبی است و باز هم می‌توانید صبر کنید و تغذیه ی خوب را ادامه دهید و روز بعد باز هم آزمایش را تکرار کنید تا عدد به زیر ۸ برسد. در این صورت نوزاد زردی را دفع کرده است.
اگر زردی از ده بالاتر رفته باشد در این مرحله سریعا اقدام به درمان کنید. اگر زردی خیلی بالاتر رفته باشد باید از دستگاه با تعداد لامپ بیشتری استفاده شود. زردی زیر عدد ۱۲ زردی خفیفی هست و سریع تر بهبودی حاصل می‌شود .
درجه خطرناک زردی در نوزاد
زردی ۱۳ به بالا جز زردی هایی با درجه بالاتر هستند و در نهایت زردی بیشتر از ۲۰ در بیمارستان بستری می‌شود و آخرین و شدیدترین زردی درجه ۲۵ است.
سعی کنید تا حد ممکن به نوزاد خود شیر بدهید. شیردهی حتی تا 12 بار در روز می‌تواند موجب حرکات مکرر روده و حذف بیلی روبین شود. در حالتی که سطح بیلی روبین بالا باشد، ممکن است نیاز به بستری کردن نوزاد شما در بیمارستان و نوردرمانی باشد.
چه زمانی زردی خطرناک است؟
حد خطرناک بودن زردی در نوزاد بستگی به سن، وزن، نارس یا به‌موقع دنیا آمدن او دارد. به‌طور مثال اگر نوزادی با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از ۹ ماه به دنیا آمده باشد و میزان بیلی‌روبینش هم ۱۲ باشد، این میزان بیلی‌روبین برای این نوزاد سالم، طبیعی است و مشکلی ایجاد نمی‌کند و بیلی‌روبین ایجاد شده نیز از طریق کبد دفع می‌شود.
حالا اگر نوزادی با وزن دو کیلوگرم به‌دنیا بیاید و در واقع نارس باشد، در صورتی که میزان بیلی‌روبین او ۱۲، ۱۳و ۱۴ باشد برای این بچه خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد. این درحالی است که همین میزان بیلی‌روبین همان‌طور که گفته شد برای کودک سالمی که با وزن طبیعی و پس از دوره کامل بارداری به‌دنیا آمده است، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
حالا اگر میزان بیلی‌روبین نوزاد بین ۱۷ تا ۲۰ باشد، این از نظر ما خطرناک است، چون احتمال رسوب در مغز وجود دارد و با رسوب بیلی‌روبین، نوزاد دچار عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود. نوزادانی که بیلی‌روبین بالایی دارند، باید زیر نظر متخصص باشند و زود به زود مورد بررسی قرار گیرند. البته احتمال اینکه زردی نوزاد بالای عدد ۲۰ شود بسیار کم است و از هر ۱۰۰ بچه‌ای که به‌دنیا می‌آید، تنها ممکن است چهار یا پنج کودک با بیلی‌روبین بالای۲۰ درگیر شوند.
درمان زردی نوزاد
بسته به سطح بیلی روبین و وضعیت نوزاد ممکن است که نیاز به بستری کردن نوزاد در بیمارستان و نوردرمانی باشد. در نوزادان مبتلا به زردی، تغذیه خوب و کافی با شیر بسیار موثر است. متاسفانه زردی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. روش درمان زردی توسط پزشک مشخص می‌شود. این روش های درمانی برای نوزادان مبتلا به زردی وجود دارد:
فتوتراپی یا نوردرمانی
در این روش با استفاده از نور خاص، بیلی روبین به شکلی تبدیل می‌شود که به راحتی می‌تواند توسط کبد تجزیه شود.
تعویض خون
در این روش از راه ورید نافی به ازای هر کیلوگرم وزن نوزاد، ۷۵ تا ۱۷۰ میلی‌لیتر از خون مادر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زمان انجام تعویض خون نباید فوتوتراپی را قطع نمود .
درمان های خانگی زردی
برای درمان سنتی زردی نوزاد در خانه، دو یه سه عدد لامپ مهتابی نیم متری را به زیر میز یا چهارپایه نصب کنید. کودک را در فاصله 60-80 سانتی متری این لامپها و بدون لباس قرار دهید. چشمان کودک را بپوشانید و از پتو در اطراف میز یا چهارپایه استفاده کنید تا کودک سردش نشود.
زردی فیزیولوژیک چیست؟
هر چه سطح بیلی روبین بالاتر از حد طبیعی می رود، زردی از سر به سمت گردن و سپس به قفسه سینه پیش می رود تا اینکه در موارد شدید نهایتاً به پنجه پا می‌رسد. این نوع زردی که اصطلاحاً فیزیولوژیک نامیده می‌شود، بر خلاف انواع نادر و شدیدتری که به دلیل بیماری کبدی یا ناسازگاری خونی با مادر ایجاد می‌شود، معمولاً خطری برای سلامت شیرخواران سالم و کامل (نه ماهه متولد شده) ندارد.
زردی فیزیولوژیک از روز دوم و سوم بعد از تولد شروع شده و به حداکثر میزان خود می‌رسد و سپس به تدریج کاهش می‌یابد و در روز پنجم تا هفتم و پس از ۱۰ تا ۱۴ روز به حد طبیعی برمی‌گردد. تغذیه بلافاصله نوزاد با شیر مادر، سطح بیلی روبین را کاهش می‌دهد.
عوامل خطر زردی فیزیولوژیک عبارتند از : دیابت مادر، نارس بودن نوزاد، بعضی داروها، نوزاد پسر، شیر مادر، تاخیر در دفع مدفوع نوزاد، سابقه زردی فیزیولوژیک در خواهر و برادر و کاهش وزن از عوامل افزایش دهنده ابتلای نوزاد به زردی می‌باشند.
همان‌طور که گفته شد زردی معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش میزان بیلی روبین، به سمت اندام‌ها انتشار می‌یابد.
زردی به دو شکل در نوزاد مشاهده می شود:
زردی محلول در آب: در این نوع زردی همان‌طورکه از نامش پیداست، بیلی‌روبین محلول در آب است و چون محلول است، کبد آن را از طریق ادرار کردن دفع می‌کند.
زردی غیرمحلول در آب: در نوع دوم زردی، بیلی‌روبین محلول در آب نیست و از راه ادرار کردن دفع نمی‌شود و در بدن باقی می‌ماند، در صورتی‌که درمان آغاز نشود و میزان بیلی‌روبین بیش از حد شود، در مغز نوزاد رسوب کرده و عقب‌ماندگی ذهنی نوزاد را همراه دارد.
منبع: سحر فرشادی، ماما
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.
شایان جان در این خصوص می توانید با متخصص کودکان در اپلیکیشن مدافون مشورت کنید
مشاوره با متخصصان کودک
سلام پسر من با وزن چهارو صد دچار زردی چهارده و نیم شد و دوشب دستگاه گذاشتم اومد زیر ده درجه و بعد از یه هفته دوباره شد سیزده ونیم الان چکاری انجام بدم بنظرتون