دیابت چیست؟
دیابت یا همان بیماری قند که متاسفانه بسیاری را به خود مبتلا کرده است یک نوع اختلال متابولیک و سوخت و سازی در بدن است که به واسطه آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا برعکس مقاومت در برابر انسولین در بدن ایجاد میشود در نتیجه انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد نرمال خود را انجام دهد. دیابت انواع مختلفی دارد که دیابت نوع 1 یکی از انواع آن است که در کودکان، نوجوانان و جوانان دیده میشود.
علامت شاخص دیابت، میزان قند خون بالای 120 میلی گرم در دسی لیتر در حالت ناشتا است و از دیگر نشانه‌های آن پرخوری و پرنوشی است. در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد به همین دلیل میزان قند خون افزایش یافته که به آن هایپرگلیسمی می گویند.
این مقاله توسط دکتر میلاد دودانگه بررسی و تایید شده‌است
دیابت نوع 1 چطور به وجود می‌آید؟
در دیابت نوع 1 که 15- 10درصد کل موارد دیابت را تشکیل می دهد، تولید انسولین از پانکراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده ی انسولین، متوقف می شود. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند. به همین دلیل به آن «دیابت وابسته به انسولین» نیز می گویند. علائم این بیماری یک دفعه و با شدت آغاز میشود.
سن ابتلا به دیابت نوع یک
دیابت نوع 1 اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود می آید. از این رو به آن «دیابت جوانی» نیز می گویند.
عوامل ابتلا به دیابت تیپ یک
- داشتن زمینه ابتلا به دیابت
- ویروس‌هایی که می‌توانند به پانکراس صدمه برسانند.
- وجود اختلال در سیستم دفاعی بدن که سبب از بین رفتن سلول‌های تولید کننده انسولین در لوزالمعده میشود.
پیشنهاد مطالعه | 12 علامت ابتلا به دیابت
علائم دیابت نوع یک
علائم دیابت نوع 1 عبارتند از:
- تشنگی فراوان
- خستگی
- گرسنگی شدید
- تکرر ادرار
- کاهش وزن بدن
- بی حوصلگی
درمان دیابت نوع یک
متاسفانه هنوز درمان قطعی، برای بیماری قند وجود ندارد و در واقع درمان شامل کنترل بیماری میباشد. همان‌طور که گفته شد در این دیابت، بدن بیمار قادر به تولید انسولین کافی نیست و بنابراین راه کنترل این بیماری تزریق انسولین میباشد.
دیابت در کودکان
کودکان ممکن است که به دیابت نوع 1 یا 2 مبتلا شوند. در دیابت نوع یک، لوزالمعده انسولین تولید نمی‌کند. لوزالمعده، در دیابت نوع دو، انسولین را تولید می‌کند اما سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. در هر دو مورد، گلوکز در خون تجمع می‌کند، سرریز و وارد ادرار میشود و از بدن دفع خواهد شد و این به معنای آن است که گلوکز برای تأمین انرژی بدن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
با نظارت دقیق بر سطح گلوکز بدن و درمان مناسب می‌توان دیابت را کنترل کرد. اما اگر بیماری در طول سال‌های زیادی به‌طور متناسب مدیریت نشود، می‌تواند به کوری، بیماری کلیه، بیماری قلب، آسیب به عصب‌ها، عفونت لثه و پوست، پوکی استخوان، قطع عضو اندام حرکتی و حتی مرگ منجر شود.
علائم دیابت در کودکان
اگر فرزندتان یک یا چند مورد از علائم زیر را دارد، لازم است با پزشک او در مورد ابتلا به دیابت صحبت کنید:
- افزایش تشنگی و ادرار
- گرسنگی
- کاهش وزن
- زودرنجی
- بوی دهان میوه مانند
- تاری دید
علائم دیابت نوع 2 در کودکان شامل موارد زیر است:
- ادرار مکرر، به‌خصوص در شب
- تشنگی زیاد
- خستگی
- کاهش وزن غیر منتظره
- خارش در اطراف نواحی تناسلی، که احتمالا با عفونت قارچی همراه باشد.
- ترمیم آهسته زخم‌ها
- تاری دید، بدلیل خشکی لنز
کتواسیدوز یا اغمای دیابتی
قند خون بالا می‌تواند زمینه را برای بروز کتواسیدوز یا اغمای دیابتی مهیا کند. این عارضه می‌تواند با نشانه‌های زیر همراه باشد. از آن به عنوان یک فوریت اورژانسی یاد میشود.
- تنفس سریع
- خشکی پوست و دهان
- چهره سرخ
- بوی دهان میوه‌مانند
- حالت تهوع
- استفراغ یا درد معده
انواع دیگر دیابت
به‌طور کلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع 1 و 2، حاملگی و به علل متفرقه تقسیم بندی میشود.
دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 بیشتر در بالغین بالای 30 سال و افراد چاق دیده می شود که 90- 85 درصد کل موارد دیابت را شامل می‌گردد. انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی کند و همین امر موجب درگیری آن ها با دیابت میشود. در واقع یا پانکراس به اندازه ی کافی انسولین ترشح نمی کند و یا این که انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت سلول‌ها به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد کارآیی لازم میباشد.
به این نوع دیابت، «دیابت غیر وابسته به انسولین» یا «دیابت بزرگسالان» نیز می گویند.
معمولاً افراد زیر ممکن است به دیابت نوع 2 مبتلا شوند:
- افراد بالای 30 سال
- افرادی که استعداد چاقی دارند.
- افرادی که در خانواده درجه اول آنان دیابتی وجود دارد یا استعداد ابتلا به دیابت دارند.
- برخی خانم‌های باردار
- افرادی که دارای فشار خون بالا هستند.
- افرادی که از میزان بالای چربی خون برخوردارند.
بروز علائم دیابت نوع 2 اغلب چندین سال طول می‌کشد. برخی از افراد اصلاً هیچ علامتی را متوجه نمی‌شوند. دیابت نوع 2 معمولاً در بزرگسالی شروع میشود، اگرچه کودکان و نوجوانان هم به آن مبتلا میشوند.
مهم‌ترین علائم دیابت نوع 2 عبارتند از:
- تشنگی فراوان
- تکرر ادرار
- عصبی و بی حوصله بودن
- اختلال در بینایی
- گرسنگی دائم
- فقدان انرژی
- خستگی
- کاهش وزن
دیابت حاملگی
حدود 3 تا 5 درصد خانم‌های باردار، به‌خصوص در اواخر دوران حاملگی، به دیابت مبتلا میشوند. خانم‌های بارداری که استعداد ابتلا به دیابت در ایشان وجود دارد، دارای عوامل خطرزای بسیاری هستند که احتمال دیابت حاملگی در ایشان شایع‌تر میشود. اگر چه بعد از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، دیابت از بین میرود اما ممکن است در بارداری بعدی، مجدداً ظاهر گردد.
حدود 50 درصد خانم‌هایی که طی دوران حاملگی دچار دیابت میشوند ممکن است به‌طور دائمی به دیابت مبتلا شوند. در این صورت حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص، برای خود و فرزندانشان برنامه‌های صحیحی را آموزش ببینند. به رغم این که دیابت با توجه به علم امروز عارضه‌ای است که کاملاً رفع نمیشود و تا آخر عمر همراه دیابتی میباشد، اما می‌توان با همکاری پزشک و دیابتی آن را به گونه‌ای درمان نمود که امری بسیار معمولی به نظر آید و فرد دیابتی، تصویری از یک بیماری در ذهن خود ایجاد ننماید.
دیابت بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌های ضد انسولین که از جفت ترشح میشوند نمی گذارند بدن تنظیماتش را طوری انجام دهد که جلوی افزایش قند خونی که در بارداری اتفاق می‌افتد را بگیرد.
قند خون مادر که افزایش پیدا کرد، نشانه‌های دیابت بارداری آرام آرام خود را نشان می‌دهند که اگر مراقب نباشید ممکن است به اعصاب، رگ های خونی و اندام های بدن شما آسیب برساند. هر چند دیابت بارداری پس از به دنیا آمدن جنین از بین می رود اما توجه به نشانه‌ها و شناخت بهتر این بیماری و پیشگیری و درمان آن عاقلانه به نظر می‌رسد.
دیابت با علل متفرقه
از علل متفرقه ی دیابت می توان به عوارض برخی از اعمال جراحی، داروهایی (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد. البته در برخی افراد مبتلا به بعضی از بیماری‌ها مانند تالاسمی، بیماری‌های لوزالمعده، بیماری‌های غدد درون‌ریز و … نیز دیابت بروز می‌کند.
تفاوت دیابت نوع یک و دو
ماهیت مرض قند نوع اول و دوم یکسان است؛ یعنی در هر دو اختلالی در انسولین وجود دارد. آنها در فاکتورهایی مانند عوامل ایجاد‌کننده بیماری، افراد درگیر و چگونگی درمان با یکدیگر تفاوت دارند.
در نوع اول، بدن اصلا قادر به تولید انسولین نیست. در نوع دوم، بدن قادر به تولید انسولین است اما مقاومت در برابر آن وجود دارد. یعنی این هورمون نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این بیماری هر شخصی را می‌تواند درگیر کند. در صورتیکه به این بیماری مبتلا شوید، راهی برای درمان قطعی آن وجود ندارد اما با داشتن رژیم غذایی و سبک زندگی سالم به راحتی می‌توانید این بیماری را کنترل کنید.
از دیگر تفاوت‌های بین آنها می‌توان به سرعت و شدت بروز علائم اشاره کرد. افرادی که به نوع اول مبتلا هستند علائم را با سرعت و شدت بیشتری تجربه خواهند کرد؛ این در حالی است که علائم در نوع دوم، به آرامی و در طی چندین سال بروز می‌کنند.
نتیجه گیری
همان‌طور که گفته شد، دیابت ممکن است در هر سنی افراد را به خود درگیر کند. از این رو همواره لازم است تا مراقبت های لازم را انجام دهیم تا دچار این بیماری نگردیم.
بررسی و تایید: دکتر میلاد دودانگه
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.