بیماری آب سیاه یا گلوکوم نوعی از بیماری‌های چشمی است که به عصب بینایی آسیب می رساند. این آسیب اغلب به دلیل فشار بالای غیر طبیعی در چشم شما ایجاد می‌شود. گلوکوم یکی از علل اصلی نابینایی در افراد بالای 60 سال است. جالب است بدانید این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد اما در افراد مسن شیوع بیشتری دارد. بسیاری از انواع آب سیاه هیچ علامت هشدار دهنده ای ندارند. این اثر به قدری تدریجی است که ممکن است تا زمانی که وضعیت در مرحله پیشرفته نباشد، متوجه تغییری در بینایی خود نشوید.
از آنجایی که از دست دادن بینایی به دلیل گلوکوم قابل بهبود نیست، انجام معاینات چشمی منظم و اندازه گیری فشار چشم بسیار حائز اهمیت می‌باشد. زیرا به کمک این معاینات می‌توان این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد و به‌طور مناسب درمان کرد. اگر گلوکوم به موقع تشخیص داده شود، احتمال از دست دادن بینایی می‌تواند کاهش یابد و یا از بروز آن جلوگیری شود. اگر این عارضه را دارید، عموما تا پایان عمر به درمان نیاز خواهید داشت.
برو به لیست چشم پزشکان آنلاین مدافون
علائم آب سیاه
علائم و نشانه‌های گلوکوم بسته به نوع و مرحله بیماری شما متفاوت است.
برای مثال:
علائم گلوکوم با زاویه باز
- نقاط کور تکه تکه در دید جانبی (محیطی) یا مرکزی، اغلب در هر دو چشم
- دید تونلی در مراحل پیشرفته
علائم گلوکوم حاد زاویه بسته
- سردرد شدید
- چشم درد
- تهوع و استفراغ
- تاری دید
- هاله های اطراف چراغ ها
- قرمزی چشم
اگر گلوکوم به موقع درمان نشود، منجر به کوری می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که حتی 15 درصد از افراد مبتلا به گلوکوم که تحت درمان قرارگرفته اند، در طی 20 سال حداقل بینایی یک چشم خود را از دست می‌دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برخی از علائم گلوکوم حاد زاویه بسته مانند: سردرد شدید، درد چشم و تاری دید را تجربه کردید، سریعاً به چشم پزشک مراجعه نمایید. چشم پزشک آنلاین مدافون در تمامی ساعات شبانه روز آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می‌باشد. شما می‌توانید با نصب و ثبت نام در اپلیکیشن پزشک آنلاین مدافون، از بهترین متخصصان چشم پزشک کشور، مشاوره پزشکی آنلاین دریافت نمایید.
علل ایجاد آب سیاه
گلوکوم یا آب سیاه نتیجه آسیب به عصب بینایی است. همان‌طور که این عصب به تدریج خراب می‌شود، نقاط کور در میدان بینایی شما ایجاد می‌شود. به دلایلی که پزشکان به‌طور کامل درک نمی‌کنند، این آسیب عصبی معمولاً به افزایش فشار در چشم مربوط می‌شود. افزایش فشار چشم به دلیل تجمع مایع (زلالیه) است که در داخل چشم شما جریان دارد. این مایع داخلی معمولاً از طریق بافتی به نام شبکه ترابکولار در زاویه ای که عنبیه و قرنیه به هم می رسند، تخلیه می‌شود. هنگامی که مایع بیش از حد تولید می‌شود یا سیستم زهکشی به درستی کار نمی‌کند، مایع نمی‌تواند با سرعت طبیعی خود خارج شود و فشار چشم افزایش می‌یابد.
با توجه به تحقیقات دانشمندان، در برخی افراد ژن های مربوط به فشار چشم بالا و آسیب به عصب بینایی شناسایی شده‌است.
انواع آب سیاه
گلوکوم یا آب سیاه با زاویه باز
گلوکوم با زاویه باز شایع‌ترین شکل این بیماری است. زاویه زهکشی ایجاد شده توسط قرنیه و عنبیه باز می ماند، اما شبکه ترابکولار تا حدی مسدود شده‌است. این باعث می‌شود فشار در چشم به تدریج افزایش یابد. این فشار به عصب بینایی آسیب می رساند. آنقدر آهسته اتفاق می‌افتد که حتی ممکن است قبل از اینکه متوجه مشکلی شوید، بینایی خود را از دست بدهید.
گلوکوم زاویه بسته
آب سیاه زاویه بسته که به آن گلوکوم با زاویه بسته نیز می گویند، زمانی رخ می‌دهد که عنبیه به سمت جلو برآمده می‌شود تا زاویه زهکشی ایجاد شده توسط قرنیه و عنبیه را باریک یا مسدود کند. در نتیجه، مایع نمی‌تواند از طریق چشم گردش کند و فشار افزایش می‌یابد. برخی از افراد دارای زوایای زهکشی باریکی هستند که آنها را در معرض خطر ابتلا به گلوکوم با زاویه بسته قرار می‌دهد.
آب سیاه زاویه بسته ممکن است به‌طور ناگهانی (آب سیاه حاد زاویه بسته) یا به تدریج (آب سیاه مزمن زاویه بسته) رخ دهد. گلوکوم حاد زاویه بسته یک اورژانس پزشکی است.
گلوکوم با فشار طبیعی
در بیماری آب سیاه با فشار طبیعی، حتی اگر فشار چشم شما در محدوده طبیعی باشد، عصب بینایی شما آسیب می بیند. هیچ کس دلیل دقیق این موضوع را ن‌‌می‌داند. ممکن است عصب بینایی حساسی داشته باشید، یا ممکن است خون کمتری به عصب بینایی شما برسد. این جریان محدود خون می‌تواند ناشی از تصلب شرایین (تجمع رسوبات چربی (پلاک) در شریان ها) یا سایر شرایطی باشد که گردش خون را مختل می‌کند.
گلوکوم در کودکان
ممکن است نوزادان و کودکان به گلوکوم مبتلا شوند. ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد یا در چند سال اول زندگی ایجاد شود. آسیب عصب بینایی ممکن است در اثر انسداد زهکشی یا یک بیماری زمینه ای ایجاد شود.
گلوکوم رنگدانه ای
در گلوکوم رنگدانه ای، گرانول های رنگدانه عنبیه در کانال های تخلیه تجمع می یابند و خروج مایع از چشم را مسدود می‌کنند. فعالیت هایی مانند: دویدن گاهی اوقات گرانول های رنگدانه را تحریک می‌کند، آنها را روی شبکه ترابکولار رسوب می‌کند و باعث افزایش متناوب فشار می‌شود.
عوامل خطر بیماری آب سیاه
از آنجایی که گلوکوم می‌تواند بینایی را قبل از آشکار شدن هر گونه علائم یا نشانه ای از بین ببرد، بهتر است از عوامل خطر زیر آگاه باشید:
- داشتن فشار داخلی چشم بالا (فشار داخل چشمی)
- سن بالای 60 سال
- سیاه پوست، آسیایی یا اسپانیایی بودن
- داشتن سابقه خانوادگی گلوکوم
- داشتن برخی شرایط پزشکی مانند دیابت، بیماری قلبی، فشار خون بالا و کم خونی سلول داسی شکل
- داشتن قرنیه هایی که در مرکز نازک هستند
- به شدت نزدیک بین یا دور بین بودن
- داشتن آسیب چشم یا انواع خاصی از جراحی چشم
- مصرف داروهای کورتونی به ویژه قطره های چشمی به مدت طولانی
درباره بیماری چشمی آب مروارید بیشتر بدانید.
راه‌های جلوگیری از ایجاد گلوکوم
این مراحل خود مراقبتی می‌تواند به شما کمک کند تا گلوکوم را در مراحل اولیه تشخیص دهید و باعث جلوگیری از کاهش بینایی یا کند شدن پیشرفت آن شوید.
چشمان خود را منظم معاینه نمایید.
معاینات جامع چشم به‌طور منظم می‌تواند به تشخیص گلوکوم در مراحل اولیه آن کمک کند. به عنوان یک قاعده کلی، آکادمی چشم پزشکی آمریکا توصیه می‌کند که اگر زیر 40 سال دارید، هر 5 تا 10 سال یک بار یک معاینه جامع چشم انجام دهید. اگر 40 تا 54 سال دارید، هر دو تا چهار سال یکبار؛ اگر 55 تا 64 سال سن دارید، هر یک تا سه سال یکبار. و اگر شما بالای 65 سال سن دارید، هر یک تا دو سال یکبار. همچنین اگر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستید، به غربالگری مکرر نیاز خواهید داشت.
سابقه خانوادگی خود را بررسی کنید.
بیماری آب سیاه معمولا به صورتی ارثی بوده و در برخی خانواده ها دیده می‌شود. اگر در خانواده خود افراد مبتلا به گلوکوم دارید، بهتر است مکرر خود را مورد بررسی قرار دهید.
ورزش کنید.
ورزش منظم می‌تواند با کاهش فشار چشم به پیشگیری از گلوکوم کمک نماید. با پزشک خود درباره برنامه ورزشی مناسب خود صحبت کنید.
ازعینک های محافظ استفاده کنید.
هنگام استفاده از ابزارهای برقی یا انجام ورزش‌های راکتی با سرعت بالا از محافظ چشم یا عینک های مخصوص استفاده کنید. زیرا آسیب های جدی چشم می‌توانند منجر به ایجاد آب سیاه شوند.
راه‌های درمان آب سیاه
هدف در درمان بیماری آب سیاه؛ پایین آوردن فشار داخل چشم به کمک روش‌های مختلف مانند دارو درمانی؛ لیزر درمانی؛ جراحی؛ و یا ترکیبی از این روش‌ها می‌باشد که بسته به نوع و شدت بیماری توسط پزشک معالج انتخاب می‌گردد. باید بدانیم که درمان آب سیاه هیچ‌گاه افت دید و آسیب قبلی را نمی‌تواند جبران کند و در بهترین شرایط فقط می‌تواند از آسیب بیشتر پیشگیری نماید.
این مقاله به تایید دکتر بیتا عبدی پزشک عمومی مدافون رسیده است.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.