پرسش و پاسخ افزایش قد پس از بلوغ

همه کودکان از 3 سالگی تا قبل از بلوغ باید حداقل سالی 5 سانتی‌متر رشد کنند. این میزان به‌طور طبیعی و متوسط 5 تا 7 سانتی‌متر در سال است بنابراین اگر کودکی کمتر از 5 سانتی‌متر در سال رشد قدی داشته باشد غیرطبیعی است و نشان می‌دهد مشکلی وجود دارد که باید آن را پیدا کرد. به همین دلیل پایش رشد کودکان از نظر قد و وزن اهمیت ویژه‌ای دارد.
البته عوامل متعددی در کاهش رشد قدی کودکان موثر است که مهم‌ترین آنها شامل کم‌کاری تیروئید، کاهش هورمون رشد، بیماری‌های دستگاه گوارش مانند سلیاک یا حساسیت به پروتئین گندم، سوءجذب و…. است. همه این علل باید یک به یک مورد بررسی قرار بگیرند. چنانچه براساس آزمایش‌های دقیق هورمونی و معاینات بالینی اثبات شود کودکی دچار کمبود هورمون شده، کودک تحت درمان با هورمون رشد قرار می‌گیرد.
درمان با هورمون رشد به زمان زیادی نیاز دارد و ممکن است این کار چند سالی طول بکشد. از طرفی این هورمون باید هر شب تزریق شود. معمولا در سال اول درمان، کودک بین 8 تا 10 سانتی‌متر رشد قدی خواهد داشت اما از سال دوم به بعد، رشد قدی کمتر خواهد شد و به 6 تا 7 سانتی‌متر در سال خواهد رسید. بنابراین باید بدانیم فرزندتان قبل از شروع درمان چند سانتی‌متر قد داشته و اکنون چند سانتی‌متر ‌شده‌است؟ اگر درمان با هورمون رشد به درستی و منظم انجام شود، رشد قدی هم آشکارا دیده خواهد شد، مگر اینکه تشخیص ابتدایی نادرست باشد یا اختلال دیگری همزمان با کمبود هورمون رشد وجود داشته باشد که از دید پزشک پنهان مانده است.
با توجه به اینکه درمان سخت و گرا‌نقیمت است برخی از بیماران خوب همکاری نمی‌کنند و درمان را به درستی انجام نمی‌دهند. یادتان باشد تزریق هورمون رشد درمان کم‌عارضه اما گرانقیمت، مشکل و پیچیده‌ای است ولی اگر این درمان به موقع و تحت نظر متخصص مربوط انجام شود هیچ مشکلی برای کودک نخواهد داشت بنابراین همکاری بیمار در این شرایط الزامی است.

مطالعاتی که در مورد مکمل آرژنین وجود دارد بیشتر روی کودکان با رشد طبیعی و سالم انجام شده که نشان داده مصرف این مکمل روی این گروه از کودکان اثر خفیف تا متوسطی داشته اما مطالعات انجام‌گرفته در ارتباط با مصرف مکمل آرژنین در کودکانی که کوتاه قد بوده یا کمبود هورمون رشد داشته‌اند تاثیر چندانی را نشان نداده‌اند.
به‌طور کلی کودکانی که تغذیه مناسبی دارند نیازی به مصرف مکمل آرژنین ندارند. در مورد زینک یا روی نیز توصیه می‌شود کودکانی که تغذیه مناسبی ندارند از مکمل آن استفاده کنند. استفاده از مکمل روی با دوز مناسب بر اساس سن و وزن کودک می‌تواند اثر متوسطی روی رشد داشته باشد اما نباید فکر کنید این مکمل‌ها معجزه کرده و رشد قدی کودک را بسیار تسریع می‌کنند.
آنچه در مورد رشد کودکان اهمیت بسیاری دارد نحوه تغذیه آنهاست. مواد مغذی مهمی مانند روی، آهن، کلسیم، ویتامینD و… همگی در حیطه تغذیه مناسب مطرح هستند. کودکی که به اندازه کافی شیر نمی‌نوشد، منابع پروتئینی کافی نمی‌خورد، میوه و سبزی مصرف نمی‌کند و… ناچار است با نظر پزشک یا متخصص تغذیه از برخی مکمل‌ها به‌طور جانبی استفاده کند اما باز هم هیچ ماده‌ای جای غذاهای طبیعی را نمی‌گیرد.

اگر شما جزو والدینی هستید که قد خیلی بلندی ندارید نباید انتظار داشته باشید قد فرزندتان خیلی بلندتر از قد شما شود. با این حال می‌توان تحت نظر متخصص تغذیه کمک کرد که کودک به نهایت رشد قدی خودش براساس ژنتیکی که برایش تعریف شده، برسد. بنابراین توصیه می‌شود دخترانی که والدین کوتاه قدی دارند از 8-7 سالگی و پسران از 11-10 سالگی به متخصص تغذیه مراجعه کنند.
همچنین گنجاندن مواد غذایی غنی از پروتئین، روی، آهن و ویتامین Cدر رژیم غذایی کودکان همراه با مکمل‌های ویتامینA و D زیرنظر متخصص تغذیه‌ می‌تواند به رشد قدی مطلوب کودکان کمک کند. یادتان باشد ارث و ژنتیک حدود 40 تا 45 درصد در رشد قدی و وزن ما اثر دارد و 55 تا 60 درصد رشد قدی و وزنی کودکان دست عوامل محیطی از جمله تغذیه است که اگر مراقب آنها باشید می‌توانید کودکان را به رشد قدی ایده‌آل برسانید. پس بهتر است به جای اینکه نگران باشید، مواد لازم برای رشد را از راه مواد غذایی طبیعی به فرزندتان برسانید. برای این کار بهتر است از متخصصان تغذیه کمک بگیرید.

خیر،بعد از18سالگی در دخترها و 19سالگی در پسرها رشد قدی به‌دلیل بسته شدن سر اپی‌فیز استخوان‌های بلند متوقف می‌شود و هیچ عاملی نمی‌تواند بعد از این سنین باعث بلندتر شدن قد شود. بنابراین هر ادعایی که در این مورد وجود دارد، کذب و دروغین است. البته روش‌های تهاجمی و خطرناکی مانند جراحی استخوان و قرار دادن پلاتین بین 2 استخوان از هم جداشده و… وجود دارد که می‌تواند قد را بلندتر کند، اما این روش‌ها عوارض بسیار خطرناکی در پی دارند که بهتر است آنها را تجربه نکنید. تغذیه مناسب و انجام فعالیت‌ بدنی از دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند به بلند شدن قد آن هم در محدوده وراثت و رسیدن به بیشترین میزان در این محدوده کمک کند.