پوکی استخوان یا استئوپروز به معنی کم شدن تراکم استخوان، کاهش قدرت استخوان و در نهایت شکننده شدن استخوان می‌باشد. این بیماری معمولا به تدریج پیشرفت می‌کند و عموما تا قبل از شکستگی استخوان، هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهد. این مقاله توسط دکتر سجاد اصل فلاح تهیه شده‌است.
علائم پوکی استخوان
- احساس درد
- تغییر شکل استخوان
- شکستن راحت استخوان
- کاهش قد به مرور زمان
- قامت خمیده
احتمال بروز شکستگی در کدام استخوان ها بیشتر است؟
جالب است بدانید که استئوپروز ممکن است در هر یک از استخوان های بدن به وجود بیاید. اما احتمال بروز شکستگی ناشی از کاهش تراکم استخوانی در برخی استخوان ها مانند: ستون فقرات، لگن، مچ دست، مچ پا و دنده ها نسبت به سایر قسمت‌های بدن بیشتر است.
چه هورمون‌هایی در استخوان سازی موثر هستند؟
هورمون‌های زنانه استروژن، هورمون‌های مردانه تستوسترون و هورمون‌های پاراتیروئید در استخوان سازی بسیار موثر هستند. زمینه های ژنتیکی و تفاوت‌های فردی نیز در میزان تولید و قدرت استخوان تاثیرگذار هستند.
احتمال بروز پوکی استخوان در چه کسانی بیشتر است؟
- پوکی استخوان در بیش از نیمی از افراد بالای 50 سال وجود دارد.
- نیمی از زنان در طول عمر خود دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شوند.
- از هر دو خانم در سن بالای 65 سال یکی دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان است.
- در آقایان این نسبت 1 به 5 است.
در اپلیکیشن مدافون، این امکان برای شما فراهم است که در هر ساعتی از شبانه روز از بهترین پزشکان متخصص ارتوپدی مشاوره آنلاین دریافت کنید. برو به لیست متخصصان ارتوپدی آنلاین
عوارض پوکی استخوان
در واقع مهم‌ترین عارضه پوکی استخوان، شکستگی استخوان ها می‌باشد. یکی از سخت ترین و خطرناک ترین شکستگی ها، شکستگی لگن است. چرا که بسیاری از افراد پس از شکستگی لگن زمین گیر شده و دیگر قادر به انجام دادن کارهای شخصی خود نمی‌باشند
عوامل ایجاد پوکی استخوان
- پیری و افزایش سن
- سابقه ژننتیکی
- افراد لاغر
- افراد سفید پوست
- تغذیه نامناسب(کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی)
- عدم قرارگیری در نور آفتاب
- عادت غذایی نامناسب
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- مصرف برخی داروها مثل: کورتون و هپارین و داروهای شیمی درمانی
در مقاله زیر به قلم دکتر امیرحسین یزدانی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می‌توانید درباره تغذیه مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان بیشتر بخوانید پیشگیری از پوکی استخوان با تغذیه
بیماری‌هایی مانند:
- سوء جذب سلیاک
- سطح پایین تستوسترون در مردان
- قطع عادت ماهانه در زنان
- یائسگی
- رماتیسم مفصلی
- بیماری پوستی مثل لوپوس
- کم کاری تیروئید
- نارسایی مزمن کلیه
- سرطان سینه در زنان
- سرطان پروستات در مردان
- بی‌اشتهایی عصبی
بیشتر بدانید درباره: سوالات رایج درباره پوکی استخوان
روش های تشخیص پوکی استخوان
عموما پوکی استخوان به کمک یک رادیوگرافی ساده قابل تشخیص است. البته دقت نمایید وقتی استئوپروز در رادیوگرافی قابل تشخیص است که حداقل 30 درصد از تراکم استخوان از دست رفته باشد. اما به‌طور کلی می‌توان گفت که رادیوگرافی ساده ابزار دقیقی برای سنجش تراکم استخوان نیست.
بهترین و دقیق ترین راه Dual-energy X-ray DXA یا همان سنجش تراکم استخوان است.
در این روش که انجام آن 5 الی 15 دقیقه طول می‌کشد، بیمار در معرض دزهای پایینی از اشعه های X قرار می‌گیرد و میزان تراکم استخوان در نواحی مانند: ستون فقرات و ناحیه لگن مورد بررسی قرار می‌گیرد. یک آزمایش سنجش تراکم استخوان میتواند پیش از بروز شکستگی، پوکی استخوان را تشخیص داده و شکستگی‌های آتی را پیش‌بینی کند.
بیشتر بدانید درباره: راه‌های پیشگیری و درمان پوکی استخوان
چه کسانی باید تست تراکم استخوان بدهند؟
- تمامی بانوان یائسه زیر سن 65 سال
- تمام زنان بالاتر از 65 سال
- تمام مردان بالای 70 سال
- زنان یائسه ای که دچار شکستگی شده اند.
- مردان 50 سال به بالا که عوامل مستعد کننده پوکی استخوان دارند.
- زنانیکه دارای عوامل مستعد کننده پوکی استخوان هستند.(دچار شکستگی های مکرر شده اند و یا سابقه خانوادگی دارند.)
راه‌های درمان پوکی استخوان
درمان زود هنگام پوکی استخوان بسیار مهم است. هر چه بیمار برنامه درمانی را زودتر شروع کند نتایج بهتری به دست خواهد آمد. در درمان پوکی استخوان بر کاهش سرعت یا توقف از دست رفتن مواد معدنی، افزایش تراکم استخوان، پیشگیری از شکستگی استخوانها، و کنترل درد ناشی از این بیماری تمرکز میشود. در ادامه چند راه حل جهت درمان را به شما معرفی خواهیم کرد.
- دارو درمانی
- هورمون درمانی
- انجام ورزش و حرکات اصلاحی
- مغناطیس درمانی (مگنت تراپی یا مگنتیک تراپی)
- رعایت رژیم غذایی
بافت استخوان از چه قسمت‌هایی ساخته میشود؟
بافت استخوان از دو قسمت تشکیل شده‌است.
- داربست های سه بعدی به نام ماتریکس که از شبکه های پروتئین مانند ساخته می‌شوند.
- رسوب های کلسیمی که بر روی این داربست های پروتئینی در قالب مولکول هایی به نام هیدروکسی آپاتیت که از سلول‌های مهم تشکیل دهنده بافت استخوان است، قرار می گیرند.
پوکی استخوان چگونه شکل می‌گیرد؟
استخوان یک بافت زنده است و رگ خونی و سلول‌های زنده در آن وجود دارد. در طول عمر، بافت استخوانی بدن مرتبا توسط سلول‌های خورنده استئوکلاست جذب شده و در همان حال استخوان های جدید توسط سلول‌های به نام استئوپلاست تشکیل می‌شوند و جایگزین استخوان های از دست رفته بدن می‌شوند. در سنین کودکی و نوجوانی ساخته شدن استخوان بیش از جذب شدن استخوان است. ولی در سنین بالاتر بیش از استخوان سازی، عمل جذب صورت می‌گیرد. یعنی سلول‌های استئوکلاست فعالیت بیشتری نسبت به سلول‌های استئوپلاست دارند.
هنگام بروز استئوپروز ، بدن از ساخت استخوان دست نمی‌کشد ولی از مقدار تولید آن کاسته میشود. بیشترین میزان تراکم استخوان در سنین 20 سالگی می‌باشد و پس از آن میزان تراکم استخوان رفته رفته کاهش می‌یابد.
در استئوپروز تخلخل ها و خلل و فرج موجود روی استخوان به نسبت استخوان های کورتیکال افزایش می‌یابد و در نتیجه قسمت کورتیکالی استخوانی نازک تر شده و این روند افزایش پیدا می‌کند تا حدی که منجر به شکستگی گردد.
این مقاله توسط دکتر سجاد اصل فلاح تهیه شده‌است. اگر شما هم درباره پوکی استخوان نظری دارید، خوشحال میشویم که در بخش نظرات دیدگاه خود را مطرح کنید.
سوالات پزشکی درباره پوکی استخوان
نوشیدن چای هیچ ارتباطی با پوکی استخوان ندارد اما همانطور که میدانید مصرف زیاد آن بهخصوص بعد از صرف غذا میتواند در جذب آهن اختلال ایجاد کند و سبب کمخونی فقر آهن شود. نتایج تحقیقات نشان داده مصرف بیش از 4 فنجان قهوه در روز میتواند روی استخوانها اثر منفی بگذارد بنابراین بهتر است مصرف قهوه را حداکثر به 2 تا 3 فنجان در روز محدود کنید.
این مقاله توسط تیم تحریریه مدافون تهیه شده است. مقالات این وب سایت پس از تهیه توسط پزشکان و روانشناسان بررسی و تایید می شود. با این حال به یاد داشته باشید که این مقالات صرفا جهت آگاهی و افزایش معلومات شما تهیه شده است.برای درمان حتما به توصیه و تجویز پزشک یا روانشناس خود عمل کنید.